Morgunblaðið - 20.12.1997, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 1997 43
LISTIR
Hjalti
Pálsson
Skagfirsk
ættvísi
BÆKUR
Ættf ræði
SKAGFIRSKAR
ÆVISKRÁR
Tímabilið 1910-1950, IH. bindi.
Umsjón og ritstjóm: Hjalti Pálsson
frá Hofi. Sögufélag Skagfírðinga,
Sauðárkróki, 1997,352 bls.
SÚ bók sem hér birtist er hin
þrettánda af Skagfirskum ævi-
skrám. íyrst (1964-1972) komu út
fjögur bindi fyrir tímabilið 1890-
1910. Árið 1981 hófst svo útgáfa á
æviskrám 1850-1890. Eru komin
út sex bindi fyrir það tímabil. Ætlað
er að þijú bindi séu ókomin. Og
þessi bók er svo þriðja bindið fyrir
tímabilið 1910-1950.
í þessu bindi er að finna æviskrár
105 einstaklinga sem héldu sjálf-
stætt heimili í Skagafirði (sveit eða
kaupstað) á umræddu tímabiii -
raunar fram á síðustu ár í mörgum
tilvikum. Höfundar að æviskránum
eru 28 talsins. Guðmundur Sigurður
Jóhannsson ættfræðingur yfirfór
alla þættina, bar saman ártöl og
dagsetningar við kirkjubækur, gekk
frá ættfærslum og tilvísunum til
heimilda. Hjalti Pálson skjalavörður
hafði á hendi ritstjórn og samræm-
ingu þátta. Margir fleiri hafa raunar
komið hér við sögu.
Ekki er annað að sjá en öll vinnu-
brögð við þessa útgáfu hafi verið
einkar vönduð, enda verður að telja
að þeir sem að standa, einkum Hjalti
og Guðmundur, séu orðnir sérfræð-
ingar um útgáfu af þessu tagi. Sér-
staklega finnst mér mikils um vert
hversu heimildatilvísanir í lok hvers
þáttar eru rækiiegar. Þær bera vott
um einstaka þekkingu.
Eins og að líkum lætur eru ævi-
þættirnir mislangir. Aigengt er að
þeir séu 4-5 bls., stundum þó lengri.
Yfirleitt fylgja myndir með. Þetta
eru því í raun stuttar ævisögur. í
langflestum tilvikum eru þær bráð-
vel ritaðar, gagnorðar, glöggar, vel-
viljaðar en án smjaðurs. Mannlýsing-
ar eru stundum stórsnjallar og eftir-
minnilegar. Fyrir koma góðar at-
vikalýsingar og á stundum flýtur
með ein og ein smellin staka.
Vissulega er margt að læra um
skagfirskt mannlíf af hinum þrettán
bindum æviskráa. Og engum þarf
að leiðast lesturinn.
Eins og verið hefur í mörgum
undanfarandi bindum er í lok bókar
skrá um heimildir, bæði prentaðar
Vegnr þjáningar
BÆKUR
L j óð
HVÍTVOÐUNGAR
eftir Ingimar Erlend Sigurðsson,
Sigmjón Þorbergsson gaf út.
1997 - 232 bls.
ÁTOK ljóss og myrkurs einkenna
mjög ljóðaheim Ingimars Erlends
Sigurðssonar í nýútkominni ljóðabók
hans Hvítvoðungar. Raunar er
skáldskapurinn átakamikill á öllum
sviðum og ómstríður. Trúarleg sýn
er meginviðfangsefni ljóðabókarinn-
ar og er óhætt að segja að flest ljóð-
in séu gegnumsýrð af því viðfangs-
efni. Megininntak þeirra er gildi og
mikilvægi þjáningarinnar. Hún er
hlutskipti okkar í lífinu, kastar efa
á veg okkar til guðdómsins og er
kannski helsti prófsteinn lífsins. í
einu kvæðanna er tárið tákn þján-
ingarinnar sem hefur holað hjartað
líkt og stein og skolað burtu blóði
sem byggði erfðamein:
sjá, þetta hef ég þolað,
en þjáning mín er ein
og burtu hefur bolað
guðs birtu
tár sem skein.
Um langt skeið hefur Ingimar
Erlendur ort trúarleg ljóð. T.a.m.
var síðasta ljóðabók hans, Hvíta-
myrkur, sem nú er endurútgefin
einnig um trúarleg efni. En það er
eins og tíminn vilji ekki tengja hann
við sig og honum finnst skáldskapur
sinn mæta tómlæti. Þetta verður
honum víða að yrkisefni:
Ég yrki mest um ást og trú á drottin,
en eyru við því naumast maður leggur.
Af tómsins frægðartindum
er ég dottinn,
um tilvist ljóðs míns sleginn
þagnarveggur.
Orð þessi mega virðast
bera vitni um beiskju
og biturleika en i huga
skáldsins er þó þessi
ferill vottur um annað:
„Hve ferill skálda / lífs
er undarlegur, / þar
ljóðið reynist dulinn
fórnarvegur."
Þótt dauðans alvara
einkenni flest ljóða
Ingimars er þó í stöku
ljóði siegið á aðra og
óvænta strengi þótt leikið sé í svip-
uðum dúr. í kvæði sem nefnist The
Hound of heaven er efahyggjan
afgreidd snyrtilega:
Þig himneski hundurinn eltir,
já, hvert sem þitt
trúleysi flýr
og grimmt virðist
guðdómsins dýr
það dag einn í myrkri þig meltir,
úr maga þess
kemurðu nýr.
í ljóðabók Ingimars Erlends eru
feikimörg ljóð og óneitanlega eru
sum þeirra sviplík. Hann notar
gjarnan svipaðar líkingar, tákn og
rímorð sem stundum móta um of
setningagerð og myndmál ljóðanna.
Orðið mosi kemur t.a.m. býsna oft
fyrir sem tákn hins mjúka sem hlíf-
ir. Ef til vill hefði meira hóf í slíkri
orðanotkun ekki skaðað. Ingimar
Erlendur fer oft óvenjulegar leiðir í
orðavali og orðanotkun. Oft gengur
þetta upp en stundum er eins og á
skorti þolinmæði og yf-
irlegu. Einkum finnst
mér það bagalegt þegar
um snjallar hugmyndir
er að ræða líkt og í
lokakvæði bókarinnar,
Hvíthol, þar sem skáld-
ið líkir hjörtum við sigð
sem eru að uppskera
stjarnöx guðs akra og
varpa þeim í hvíthol
birtu og ljóss. Stirð og
óeðlileg orðaröð og al-
ræði ríms og stuðla ger-
ir myndina óskýra og
myndbygginguna
ómarkvissa.
Með hjartasigð hendur sér flýta
í hvithol sem myrkrasnauð ijóma
á stilkum
má stjamöx þar líta
sem standa
í fullnustu blóma
guðs akra til uppskeru hvíta.
Hvítvoðungar er átakamikil bók
full af trúarlegum skáldskap þar sem
áhersla er lögð á að vegurinn til
guðs sé vegur þjáningar. Sum ljóðin
eru ómstríð og hörð undir tungu.
Samt sem áður er víða að finna
góðan skáldskap á þessum síðum
og tómlæti á hann ekki skilið.
Skafti Þ. Halldórsson
DEMANTAHÚSIÐ
VyáhÁrt vchl
Nýju Kringlúnni s. S88 ‘>944
Laugavegi 30. Slmi 551 9209
Ingimar Erlendur
Sigurðsson
og óprentaðar, skrá um heimilda-
menn, sem nálgast hundraðið og
loks vönduð nafnaskrá.
Öll útgáfa Skagfirskra æviskráa
er til mikillar fyrirmyndar og því
bersýnilega í góðum höndum.
Sigurjón Björnsson
Síðustu ár hefur skátahreyfingin selt sígrœn
eðaltré, í hcesta gæðaflokki og prýða pau nú
mörg hundruð íslensk heimili.
** 7 0 ára ábyrgð **• Eldtraust
tt. 10 stærðir, 90 - 370 cm t* Þarf ekki að vökva
** Stálfótur fylgir íslenskar leiðbeiningar
Ekkert barr að ryksuga ; Traustur söluaðili
Truflar ekki stofublómin ** Skynsamleg fjárfesting
BANDALAG ÍSUNSKRA SKÁTA

IHl:i»i>I
4
ERiCSSON 0
<2) G>
(7 0)
r?'- r?
(?) fF) (T)
(z) (]t) (T)
(*) (°-) (*)
ítSlS§
Litillog
• wm
Ericsson GA628
GSM HANDSÍMI
. 217 g með rafhlöðunni
• Rafhlaða endist í allt að
83klst.íbið
• Númerabirting
• SMS skilaboðasending
og viðtaka
PÓSTUR OG SÍMI
Söludeild Ármúla 27, sími 550 7800
Þjónustumiðstöd i Kirkjustræti, sími 800 7000
Söludeild Kringlunni, simi 550 6690
Póst- og símstöðvar um land allt