Morgunblaðið - 20.12.1997, Blaðsíða 51

r
MORGUNBLAÐÍÐ
LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 1997 51*-
AÐSENDAR GREINAR
ég fullyrt að hér er engin ný að-
ferðafræði á ferðinni. Það sem er
hins vegar nýtt eru þau afdráttar-
lausu skilaboð sem Reykjavíkur-
borg sendir til íslenskra arkitekta
og skipulagsfræðinga með því að
leyfa þeim ekki einu sinni að bjóða í
þetta verk.
Hvar eru nú gömlu
„sérfræðingamir“?
Fyrir eins og tveimur áratugum
höfðu sig mjög í frammi í Reykjavík
„sérfræðingar" sem töldu sig hafa á
reiðum höndum formúluna fyrir því
hvernig ætti að „endurlífga“ gömul
hverfi borgarinnar. Sumir þessara
manna hafa jafnvel haft atvinnu af
þessum skipulags- og lífgunartil-
raunum langt fram á þennan dag
með þeim árangri sem blasir við í
dag. Fyrir 20 árum var það allt ann-
*
A þessum málum
þarf að taka sem fyrst,
segir Gestur Qlafsson,
svo hægt sé að snúa
sér að öðrum
brýnum skipulagsverk-
efnum.
að og auðveldara verk að styrkja og
efla gamla bæinn í Reykjavík en
það er í dag. Og því hljótum við að
spyrja: I hvað hefur öll þessi vinna,
tími og peningar farið ef við þurfum
núna að kaupa enska ráðgjöf íyrir
tugmilljónir til þess að segja okkur
það sem við höfum lengi vitað? Og
hvar eru nú þessir „sérfræðingar"?
Að taka mark
á okkur sjálfum
Allir þeir sem eitthvert vit hafa á
skipulagsmálum sjá í hendi sér að
lang skynsamlegast er að skipu-
leggja höfuðborgarsvæðið sem eina
heild. Með því mætti spara þúsund-
ir milljóna bæði í stofn- og rekstrar-
kostnaði, en ekki höfum við samt
ennþá náð saman um það mál. Fyrir
rúmum tíu árum, þegar svæðis-
skipulag höfuðborgarsvæðisins,
1985-2005 var unnið, var á þetta
bent og líka lögð áhersla á nauðsyn
þess að „mótuð verði heildarstefna
varðandi staðsetningu og stærð
helstu miðhverfa á höfuðborgar-
svæðinu". Á Skipulagsstofu höfuð-
borgarsvæðisins var í þessu sam-
bandi byggt upp reiknilíkan versl-
unar (sjá rit VI, okt. 1981) þar sem
hægt var að reikna út áhrif af mis-
munandi stærð og staðsetningu
nýrra miðhverfa á verslunarmið-
stöðvar annars staðar á þessu
svæði. Ennþá hefur þessi stefna
ekki verið mótuð og afleiðingarnar
eru að koma betur og betur í ljós.
Það gildir nefnilega það sama um
veltu í smásöluverslun á höfuðborg-
arsvæðinu og þorskinn í sjónum að
hvort tveggja er takmörkuð auð-
lind. Ef við gerum út á þessa „land-
þorska" með ótakmörkuðum flota
verslana má gera ráð fyrir að af-
rakstur á fermetra 1 verslun geti
dottið niður fyrir skynsamleg mörk.
Nóg getur verið um samkeppni
samt.
Að gera viðunandi skipulag
í lögum um mat á umhverfisá-
hrifum, sem við settum hér á landi
röskum 20 árum eftir að Banda-
ríkjamenn settu viðlíka löggjöf hjá
sér, er m.a. kvöð um að ætíð skuh
meta áhrif þjónustumiðstöðva fyrir
ferðamenn utan byggða. í sjálfu sér
ágætt mál. Margar nálægar þjóðir,
sem þó eru miklu ríkari en við, hafa
líka lögfest að ætíð skuli meta áhrif
nýrra verslunarmiðstöðva á þær
sem fyrir eru, áður en þær koma til
framkvæmda. Nú, þegar hátíð frið-
arins fer í hönd, er ekki úr vegi að
rifja það upp að einn megintilgang-
urinn með góðu skipulagi er að
standa þannig að því flókna verki að
gagnkvæm réttindi fólks séu tryggð
og ekki logi allt í illdeilum. Þegar
hátt í 100 athugasemdir berast hins
vegar við svæðisskipulag miðhá-
lendisins vekur það óneitanlega
spurningar um verklag við skipulag
og ólíklegt verður að telja að sátt
náist um það að stærsta verslunar-
miðstöð Islands verði reist án þess
að áhrif hennar á aðliggjandi versl-
unarmiðstöðvar verði könnuð. Hér
hanga eignir og ævistarf þúsunda
manna á spýtunni og tvímælalaust
þjónar slíkt mat hagsmunum íbúa
höfuðborgarsvæðisins. Hugsanlegt
væri líka að dusta rykið af reiknilík-
ani verslunar til þess' að sýna fram á
það tölulega hver þessi áhrif gætu
orðið. Á þessum málum þarf að taka
sem fyrst, að setja niður þannig að
hægt sé að snúa sér að öðrum brýn-
um skipulagsverkefnum eins og t.d.
að skipuleggja hér mengunarlaust
og vistvænt umhverfi í anda dag-
skrár 21. Ekki væri úr vegi að ein-
hver skipulagsfræðingurinn í Um-
hverfisráðuneytinu skýrði æðsta yf-
irmanni skipulagsmála hér á landi,
umhverfisráðherra, frá því hvaða
aðferðir og úrræði væru hér væn-
legust til farsældar.
Höfundur er arkitekt og skipulags-
fræðingur.
Lymimsson
or
j) V
Nýjar hmkut lrá
Bakkabræður
íslensk börn hafa gleypt í sig
sögur af Bakkabræðrum frá
því þær komu fyrst út
snemma á öldinni. f þessari
nýju bók birtast m.a.
nokkrar sögur sem hafa
ekki áður birst í bókum
um Bakkabræður. Bókin
er ríkulega myndskreytt
með vatnslitamyndum
Kristínar Arngrímsdóttur.
Islensk barnabók eins og hán gerist best
Setið við
sagnabrunn
Þórður Tómasson í Skógum er
löngu orðinn þjóðþekktur fyrir
bækur sínar um þjóðhætti fyrri
tíma. I þessari bók er m.a.
fjallað um huldufólk, siði sem
tengjast dauða og greftrun, auk
fjölda frásagna af einstaklingum
og horfnu mannlífi.
Bók fyrir alla áhugamenn um
þjóðfræði og sögu
Ferð höfundarins
eftir bandaríska bókmenntafræð-
inginn Christopher Vbgler,
forstjóra Storytech í Hollywood.
Bókin lýsir því hvernig
hugmyndaheimur goðsagna
endurspeglast í kvikmyndum
sagnaþula á borð við Steven
; Spielberg og George Lucas,
auk fjölmargra annarra
höfúnda sem nýtt hafa sér
hugmyndir þessarar
bókar.