Morgunblaðið - 13.09.1998, Side 2

2 SUNNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Hafrannsóknir í fjörðum landnáms Eiríks rauða á Suðvestur-Grænlandi
Eyddist byggð norrænna manna á
Grænlandi vegna landsigs?
RANNSÓKNIR á setkjörnum af botni fjarða Suð-
vestur-Grænlands leiða í Ijós að miklar breytingar
hafa orðið á strandlínu fjarðanna frá því að Eirík-
ur rauði nam þai- land fyi-ir um þúsund árum. Stór
hluti strandarinnar, sem áður var að öllum líkind-
um gróskumikil, hefur sigið um nokkra metra og
er nú neðansjávar. Fyrstu túlkanir á setlqörnum
og endurvarpsgögnum sýna að neðansjávai-skriðu-
og aurflóð hafa verið mjög algeng og bendir það
einnig til óstöðugrar strandlínu. Niðurstöður nán-
ari greiningar setlqarnanna munu síðan varpa
ljósi á tímasetningu og aðdraganda þessara um-
hverfisbreytinga.
Rannsóknaskipið RV Poseidon frá Kiel í Þýska-
landi kom til hafnar í Reykjavík í gær eftir tæp-
lega þriggja vikna leiðangur um firði Suðvestur-
Grænlands, þar sem norrænir menn hófu landnám
fyrir um þúsund árum, en um 500 árum eftir að
Eiríkur rauði og hans fólk settist þar að höfðu nor-
rænir menn yfirgefið landnámssvæði sín.
Breytingar á hafstraumum,
flóru og fánu fjarðanna
Þrátt fyrir margvíslegar fomleifa- og jarðfræði-
rannsóknir í fjölda ára eru ástæður fyrir hnignun
landnámsbyggðarinnai- ekki fyllilega ljósar, en
einn möguleikinn er sá að kólnandi veðurfar í upp-
hafí svokallaðrar litlu ísaldar hafi átt sinn þátt í
því að hin norræna byggð á Grænlandi lagðist af.
Rannsóknarieiðangur RV Poseidon er sá fyrsti
Morgunblaðið/RAX
FRÁ Brattahlíð á Grænlandi.
sem hefur einskorðað sig við rannsóknir í fjörðum
hins norræna landnáms með það að meginmark-
miði að afla upplýsinga um breytingar á hafstraum-
um, flóru og fánu fjarðanna frá þeim tímum er
byggð norrænna manna í Grænlandi tók að hnigna.
Að sögn Amýjar Erlu Sveinbjömsdóttur, jarð-
fræðings á Raunvísindastofnun Háskólans, sem
tekur þátt í verkefninu fyrir Islands hönd, verður
þessu markmiði náð með því að skoða setkjama
sem aflað vai' frá botni fjarðanna, en auk þess vai'
botninn rannsakaður nánar með endurvarpsmæl-
ingum og neðansjávarmyndavélum til að fi-eista
þess að finna fomar mannvistai'leifar á svæðinu.
Jarðfræðistofnun Danmerkur og Grænlands og
Haf- og jai'ðfræðistofnunin í Kiel hafa yfirumsjón
með verkefninu, sem er unnið í samstarfi við Þjóð-
minjasafn Grænlands í Nuuk, Þjóðminjasafn Dan-
merkur og fjölda vísindamanna frá öðmm stofn-
unum í Danmörku, Noregi, Islandi, Þýskalandi og
Bretlandi. Sjálf kveðst Amý ekki hafa komist með
í leiðangurinn en í stað hennar fór Jórann Harðar-
dóttir jarðfræðingur, sem hefur einmitt verið í
framhaldsnámi í setrannsóknum.
Annar leiðangur árið 2000
Árný segir að með þessum rannsóknum sé ætl-
unin að reyna að leggja lóð á vogarskálina til að
komast að því hvers vegna norrænir menn hurfu
frá Grænlandi á sínum tíma. „Fyrst og fremst vilj-
um við fá svar við þeirri tilgátu að hnignandi veð-
urfai' hafi leikið þar stórt hlutverk og við erum að
vonast tU að sjá það í setlögunum. Nú er eftir að
vinna úr niðurstöðunum, þetta eru aðeins fyrstu
vísbendingar. Við eigum eftir að skoða kjarnana
nákvæmlega, aldursgreina þá, kanna breytingar á
gróðri o.s.frv. SennUega verður svo farinn annar
leiðangui' árið 2000 og borað meira,“ segir hún.
„Þetta er í fyrsta sinn sem firðimir era rannsak-
aðir á þennan hátt. Menn vissu að þama hafði átt
sér stað landsig en þetta er í fyrsta sinn sem gerð
er tilraun til að rannsaka það nákvæmlega."
V estmannaeyjaflug-
völlur enn lokaður
Þrjú þúsund
manna skip
í Sundahöfn
EITT stæi'sta skip sem lagst hef-
ur að bryggju í Sundahöfn í
Reykjavík hafði dagsviðdvöl þar
í gær. Var það skemmtiferða-
skipið Vision of the Seas og er
það aðeins tveggja mánaða gam-
alt, gert út af Royai Caribbean
Cruise Line, með þúsund manna
áhöfn og tekur tvö þúsund far-
þega.
Skipið er 78 þúsund tonn að
stærð og 280 metra langt. Guð-
mundur Ásgeirsson, fram-
kvæmdastjóri Nesskipa, sem hef-
ur umboð fyrir skipið, sagði að
vel hefði gengið að koma skipinu
upp að þrátt fyrir strekkingsrok
og hældi skipstjóra og hafnsögu-
mönnum Reykjavíkurhafnar fyr-
ir lipurðina.
Strax og búið var að binda
streymdu farþegar í land í skoð-
unarferðir en fjöldi langferða-
bfla var reiðubúinn á bryggj-
unni. Ráðgert var að skipið léti
úr höfn í gærkvöld. Síðdegis í
gær lót einnig úr höfn í Reykja-
vík skemmtiferðaskipið Silver
Cloud og voru þetta tvö síðustu
skemmtiferðaskip sumarsins.
Vonir um að
hægt sé að
flytja vélina
JÓHANN H. Jónsson, fram-
kvæmdastjóri flugvalladeildar
Flugmálastjórnar, segir að sér-
fræðingar bandaríska flughersins
og Boeing-verksmiðjanna hafi,
eftir fund í hádeginu í gær, gert
sér vonir um að hægt yrði að færa
C-17 herflutningavélina, sem hef-
ur setið óhreyfð á Vestmanna-
eyjaflugvelli og lokað honum frá
því á fimmtudag er hún lenti með
Keikó innanborðs, seinnipartinn í
gær.
Að sögn Jóhanns er nú unnið
hörðum höndum að því að leysa
málið og flugmálayfirvöld leggja
mikið kapp á að hægt sé að opna
norður-suður brautina, í það
minnsta, sem fyrst.
Að sögn Jóhanns er ein af hug-
myndum að lausn málsins sú að
færa vélina með eigin vélarafli,
takist að gera hjólastellið sem
skemmdist óvirkt með því að
hleypa lofti úr dekkjunum.
Hann sagði að fara yrði að öllu
með gát. „Menn taka enga áhættu
enda er hér um að ræða vél sem
kostar tugi milljarða."
Hermenn með alvæpni gæta
flugvélarinnar og mun ströng
gæsla verða við hana allt þar til
hún getur yfirgefið völlinn.
Morgunbiaðið/Ámi Sæberg
ALLS eru um þijú þúsund manns um borð í Vision of the Seas en
það er á við íbúafjölda í bæjum eins og Isafirði eða Húsavík.
landsbanki Islands hf.
BLAÐINU í dag fylgir auglýs-
ingabæklingur frá Lands-
banka íslands, „Útdráttur úr
skráningarlýsingu hluta-
bréfa“, ásamt bréfi frá Hall-
dóri J. Kristjánssyni, banka-
stjóra, þar sem hann bendir á
margs konar þjónustu sem
bankinn veitir.
AffKtílCMMh
UnMtMU hlands M hffiir cimm tór að vcn I fncmihi d» VírtK^* i MeftOum fjór-
mtítmtUOi «9 lenu Mfuaiiwnbi á *ð vefei vífcfejwatfnw* ur,m á
vtrtu laMnmt n»«t bsrdún lcnj* t aó þýhw landsmíiwm mrt
UmtMdand i»fa átt sfr «
m brcyti*9*ri þjtínMu L*odtbank*f». Þxt tríte
títir *Ó (rt afi vtíta viótkipwúwra ttm bc« hehd*rþjð«Mt& i vMi Qimát*. tmr
Mm .V*r«Mi, wOtKk f>áxmái*þjúmHta ^rír cíntaUiftf* «9 QóbkyWw’Mwr fcnfþft *ýn« *ð
Mfi ctum »rtttfi ttð. í Vðfðoftrí fatrðþé iba;
• Ak» Mðnest* « wrða ffitmtí temfejfts, þm-iútiftídiámfrgj of trvjymgar
• AM tí> «0X00 kr Y^^Mtarhewúíd ifí H'rrgtotmar**
• 701X000 kr. VfcOeléh án ttr/iyfarnatma *tút fcðaUn* 09 UriQtíru Itstttyiiiw
£rtt*rijaMfyrir20vítmt
MM *Ó FtrórtJótte OWAyMannsr
Keikó lyst-
argóður
HÁHYRNINGURINN Keikó,
sem nú dvelur í kví sinni í Klettsvík
í Vestmannaeyjum, er við góða
heilsu og hefur góða matarlyst. Að
sögn Halls Hallssonar, talsmanns
Free Willy-samtakanna, var Keikó
við stökkæflngar í gærmorgun en
hann stundar ýmsar æfingar dag-
lega, sér til styrkingar. Hallur seg-
ir að menn séu ánægðir með hve
vel háhymingurinn hefur aðlagast
nýjum dvalarstað, hann sé athugull
og áhugasamur um umhverfi sitt
og mikið á ferðinni, eins og Hallur
orðar það.
A_______________________
► 1-64
Hvers virði
er landið okkar?
►Hvers virði er hálendi íslands
eins og það er nú, stórt og víðáttu-
mikið með straumhörðum fljótum
og fallvötnum? /10
Skýrsla Starrs
►Skýrsla Kenneth Starrs, sem
m.a. fjallar um samband Clintons
forseta við Lewinsky, vekur mikla
athygli. /18
„Pabbi! IMeif
ég meina Kristín“
►Það er söguleg stund þegar bam
hefur skólagöngu. /22
Vörður hafsins
►Norsku strandgæslunni er ætlað
að fylgjast með 2 milljóna ferkíló-
metra hafsvæði. /28
Ásýnd Héraðs mun
breytast mikið
►í Viðskiptum/Atvinnulífi á
sunnudegi er rætt við Helga Gísla-
son framkvæmdastjóra Héraðs-
skóga. /30
B_______________________
►1-20
Hugsanir mínar og
hugsjónir fá þeir aldrei
►Flóttamenn hafa flætt yfir
landamæri Kosovo undanfama
mánuði. /1,10-11
Tónlistin græðir
sálina ogjurtirnar
iíkamann
►Gígja Kjartansdóttir í Foss-
brekku á Svalbarðsströnd rekur
Urtasmiðjuna. /4
Hjartsláttur
Skagastrandar
►Jakob Guðmundsson á Árbakka
gegnir mörgum trúnaðarstörfum í
sinni sveit. /12
FERÐALÖG
►1-4
Skíðalendur f reista
landans
►Kynningarbæklingum um skíða-
ferðir rignir nú yfir landsmenn. /1
Hefðbundið strandlíf
og safarí f rá Mombasa
►Kenýa hefur afar margt að bjóða
ferðafólki. /2
D BÍLAR
►1-4
Misjöfn staða
hjá umboðunum
►Biðlistar eftir nýjum bílum hafa
sjaldan verið lengri. /2
Reynsluakstur
►MAZDA Demio var söluhæsta
gerð Mazda í Japan í fyrra. /4
Eatvinna/
RAÐ/SMÁ
__________i _____
► 1-20
Afmælissýning Meist-
araféiags bólstrara
►Húsgögn vaxa ekki á tqánum.
/1
FASTIR ÞÆTTiR
FréUir 1/2/4/8/bak Brids
Leiðari 32 Stjömuspá
Helgispjall 32 Skák
Reykjavíkurbréf 32 Fólk í fréttum
Skoðun 34,36 Útv./sjónv. 52,
Minningar 38 Dagbók/veður
Myndasögur 48 Manntstr.
Bréf til blaðsins 48 Dægurtónl.
ídag 50
INNLENDAR FRÉTTIR:
2-4-8-BAK
ERLENDAR FRÉTTIR: 1&6