Morgunblaðið - 17.10.1998, Blaðsíða 46

MORGUNBLAÐIÐ
46 LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1998
^. ............. —..........
HALLGRIMUR
VALDIMAR
HÚNFJÖRÐ
KRISTMUNDSSON
Hallgi'ímur
Kristmundsson
fæddist 1. nóvember
1923 á Sæunnar-
stöðum í Hallárdal,
Vindhælishreppi, A-
Hún. Hann andaðist
á Landspítalanum 9.
f október síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Kristmundur Frím-
ann Jakobsson og
Jóhanna Arnadótt-
ir. Systur hans eru
Anna, búsett í
Reykjavík, og Ingi-
björg, búsett á
Egilsstöðum. Föðurforeldrar
Jakob Þorbergsson og Þórdís
Kristmundsdóttir. Móðurfor-
eldrar Arni Hallgrímsson og
Halla Tómasdóttir. Hallgrímur
tók minna mótorvélsljórapróf í
Reykjavík 1960. Var vélstjóri á
ýmsum bátum lengst á mb.
Helgu Björg HU 7, 1961-1971.
« Stofnaði 1972 útgerðarfélagið
Björg sf. í félagi við Jón Ivars-
son og Gylfa Sigurðsson, það
ráku þeir til 1996.
Hallgrímur kvæntist 25. des-
ember 1964 Ingibjörgu Axelmu
Ráðvendni, dyggð
ogreglusemi
húsið heiðri skrýddi,
guðsótti leiddi,
en gæfa studdi
lífsins leiðar vagn.
Alla skyldurækt
ástundaði,
sveitar sómi og stytta,
metinn ogvirtur
í mannfélagi
sem heiðursmanni hæfði.
Góðu dagsverki
guði og mönnum
skilaði hann með heiðri.
Sigraður er dauðinn,
sálin frelsuð
og hnossið dýrðar hlotið.
(Bólu-Hjálmar.)
Elsku pabbi, nú ert þú horfinn yf-
ir móðuna miklu, eins og gjarnan er
sagt þegar einhver deyr. Alvara og
þungi þessara sakleysislegu orða
verður manni ekki ljós fyrr en við
andlát náins ættingja. Fráfall þitt
kom óvænt, þrátt fyrir áfallið sem
þú varðst fyrir. Ég og fjölskylda mín
vorum þess fullviss að þú hefðir sig-
ur í þeirri baráttu eins og öðrum á
lífsleiðinni. Þú varst af þeirri kyn-
slóð sem nú er óðum að hverfa af
sjónarsviðinu. Kynslóð sem ekki var
mulið undir og þekkti ekkert nema
harða lífsbaráttu, sem um leið var
mótandi fyrir einstaklinginn. Úr
þeim jai-ðvegi spruttu oftar en ekki
sérstakir og litríkir karakterar.
Þannig var því háttað með þig. Við
nútímakynslóðin höfum ekki þennan
karakter í okkur, við virðumst öll
steypt í sama mótið.
Þegar ég lít til baka og læt hug-
ann reika um okkar samskipti þá
koma aðeins upp góðar minningar
og á stundu sem þessari kalla þær
fram ekka og tár. Því miður áttum
við ekki margar stundir saman þeg-
ar ég var að stíga mín fyrstu spor í
lífinu, því þú varst langtímum sam-
an að heiman. Ymist á síld fyrir
austan eða á vertíð fyrir sunnan.
En ég man þá skelfilega stuttu
daga þegar þú varst heima. Ég man
þegar við leiddumst niður á bryggju,
fórum um borð í „Helgu Björg“ og
. niður í vélarúm, þar var þitt must-
eri. Þar var allt svo hreint og fágað
að það voru nánast helgispjöll að
fara niður á skónum. I vélarrúminu
bar margt fyrir augu og ungi mað-
urinn þurfti margs að spyrja um
þennan „töfraheim". Ailtaf fékk ég
greinargóð svör og aldrei vékstu þér
undan að svara. Og oftar en ekki
í.fékk ég fræðslu um hluti sem mér
Axelsdóttur, f. 2.8.
1931, þau skildu.
Foreldrar hennar
voru Axel Helgason
og Jóhanna Lárus-
dóttir. Börn Hall-
gríms og Ingibjarg-
ar eru Jóhanna
Bryndís, f. 15.11.
1949, búsett í Borg-
amesi, maki hennar
er Jakob Skúlason,
synir hennar af
fyrra hjónabandi
em Hallgrínmr Ingi
og Þorvaldur. Sæv-
ar Rafn, f. 3.1. 1951,
búsettur á Skagaströnd, kona
hans er Ragnheiður Magnús-
dóttir, böm þeirra em Magnús
Filip og Alma, en Sævar átti fyr-
ir soninn Arnar. Axel Jóhann, f.
29.6. 1957, búsettur í Reykjavík,
kona hans er Herborg Þorláks-
dóttir, börn þeirra em Bryndís,
Hallgrímur Þór og Ingibjörg
Axelma. Barnabarnabömin era
orðin þijú.
títför Hallgríms fer fram frá
Hólaneskirkju á Skagaströnd í
dga og hefst athöfnin klukkan
14.
sást yfir að spyrja um. Þannig fékk
ég með eindæmum góða kennslu á
öllu sem viðkom vélinni og öðru
gangverki skipsins, að ég hefði get-
að sett „Mannheiminn í gang“ og
„drepið á“ hjálparlaust 8 ára gamall.
Og ófá skiptin sendir þú mig „niður í
vél“ til að kúpla að spilinu þegar
löndun hófst eftir róður. Ekki
ósjaldan sendi ég þér kveðju í óska-
lögum sjómanna, og beið spenntur,
skyldi kveðjan koma með umbeðnu
óskalagi og skyldir þú hafa heyrt
hana?
Alltaf færðir þú mér eitthvað þeg-
ar þú komst heim af vertíð. Ég man
eitt skiptið þegar þið voruð nýkomn-
ir, og það var verið að hífa netin og
annað dót upp úr lestinni. Ég og
fleiri strákar vorum komnir um borð
og kíktum niður í lestina. Þar blasti
við geysifagurt blátt reiðhjól út í
einni stíunni. Við fylltumst strax
ákafa og undrun, hver skyldi nú eiga
þetta hjól, greinilegt var að alla
langaði í það. Þegar það var híft upp
kom í ljós að það var mitt. Mér
fannst ég hafa höndlað heiminn,
slíkur gripur var ekki við hvers
manns dyr þá, eins og nú. Ég leiddi
hjólið heim með allan krakkaskar-
ann á hælunum. Ég þorði ekki að
stíga á bak og hjóla af ótta við að
skemma þennan dýrgrip.
Það voru ófáar sjóferðirnar sem
ég fékk að fara með þér og því fylgdi
ósvikin gleði og ánægja. Þegar ég
fór síðar meir að stunda stangveiði
mér til gamans, kom það fyrir að þú
komst með. Mér er sérstaklega
minnisstæð ein slík veiðiferð. Það
var þegar við fengum þann stóra í
Fossánni. Hann var erfiður og við
urðum báðir að leggjast á eitt að
hemja hann þegar búið var að landa
honum, enda reyndist hann vera 63
cm langur en okkur láðist að vigta
hann. Æði oft, sem við sátum yfir
kaffibolla, börðumst við við urriða
skömmina og lönduðum honum aft-
ur og aftur.
Það er kannski til merkis um
hvaða mann þú hafðir að geyma að
aldrei heyrði ég þig segja styggðar-
yrði um nokkurn mann.’Og þú barst
virðingu fyrir öllum, háum sem lág-
um. Bubbi, hvolpur, sem einn skips-
félaga þinna átti, en treysti sér ekki
til að halda þegar hann hætti á Helg-
unni, er lýsandi dæmi um þig. Hans
beið ekkert nema „svefninn" en þú
gast ekki hugsað þér að láta það ger-
ast og tókst hann að þér. Hann varð
síðan heimilisfastur hjá okkur þegar
hann var ekki á sjó með þér. Hann
varð trúnaðarvinur minn og leikfé-
lagi þegar hann var „heima“. Við
MINNINGAR
Bubbi áttum það sameiginlegt að
vera vinafáir en okkar samveru-
stundir voru ósviknar gleðiborgir.
Við „vorum eitt“, hann hlýddi engum
nema mér þegar hann var í „landi“.
En svo kvað sorgin dyra hjá mér í
fyrsta sinn, hann Bubbi hvarf af
skipinu í höfn fyrir austan. Sorgin
varir, en enn man ég mýkt og lit
feldsins sem ég áður strauk og enn
finnst mér ég sjá dökk biðjandi augu
hans, heyra gelt og ýlfur. Það var þá
sem ég kynntist sársauka og þungri
byrði sorgarinnar, og nú hefur sorg-
in enn kveðið dyra en á allt annan og
sársaukafyllri hátt.
Útgerðarfélag Höfðakaupstaðar,
sem þú starfaðir sem lengst hjá,
hætti starfsemi 1971 og sameinaðist
Skagstrendingi. Þið félagarnir, þú,
Daddi og Gylfi, sem starfað höfðuð
saman á Helgunni, hélduð samstarf-
inu áfram og stofnuðuð eigin útgerð
í árslok 1972, keyptuð 20 tonna bát
og nefnduð Helgu Björgu HU 7.
Hún var máluð í grænum lit, sem
var þinn uppáhaldslitur. Helguna
gerðuð þið út óslitið þar til í hittið-
fyrra er þið slituð útgerðinni vegna
aldurs þíns, en þú varst elstur ykkar
félaga, þá 73 ára. Samstarf ykkar fé-
laga var með slíkum eindæmum
gott, að til var tekið og um talað.
Þar voru sannir vinir og félagar á
ferð, sem einn maður væri, enda
voru einkunnarorð ykkar: ,Alhr fyr-
ir einn og einn fyrir alla“.
Það var á unglingsárum mínum
sem þið mamma slituð samvistum
og hún flutti suður. En við bræðurn-
ir vorum um kyrrt hjá þér og við
bjuggum hjá þér í góðu yfirlæti uns
við stofnuðum okkar eigið heimili.
Aldrei fór ég bónleiður til búðar
þyrfti ég á aðstoð þinni að halda og
fyrir það fæ ég aldrei fullþakkað.
Það sem helst var til vandræða í
okkar samskiptum var að biðjast
undan aðstoð ef þú taldir hennar
þörf.
Ymis skemmtileg atvik koma upp
í hugann þegar ég lít til baka. T.d.
þegar ég var nýfluttur á Hólabraut-
ina, á móti þér, og hafði fest kaup á
útiljósum og sett þau upp. Stoltur af
nýjum útiljósum lét ég lifa á þeim
fram eftir kveldi. Þegar áliðið var
kvölds, hringir þú yfir, og það fyrsta
sem þú segir er: „Það loga hjá þér
útiljósin." Það er ekkert með það, ég
fleygi frá mér símanum og orga á
fjölskylduna: „Það er kviknað í úti-
Ijósunum." Við það sama þutum við
út, en þegar út kom var það sem við
blasti tvö ljós sem skörtuðu sínu
fegursta í rökkrinu. Ég fór hálf
skömmustulegur í símann aftur og
þá kom í Ijós að þér hafði fundist
óþarfi að hafa kveikt á útiljósunum
þegar enginn væri að „nota“ þau.
Þar kom hin annálaða sparsemi þín
til skjalanna, sumir sögðu nísku, en
við systkinin sem áttum þig að, viss-
um að níska var ekki til í þér, að fara
vel með fjármuni var allt annað.
Á jóladag til fjölda ára komum við
og fjölskyldur okkar í mat til þín og
áttum með þér ánægjulega og hátíð-
lega stund.
Ekki er hægt annað en greina frá
einlægri vináttu þinni og Ólafs
Ragnars, kattarins okkar hvíta. í þó
nokkur skipti þegar við vorum að
heiman tókst þú að þér að fóðra og
annast Ólaf Ragnar. Þegar þú
komst í heimsókn, eftir fréttimar í
sjónvarpinu, nánast á hverju kvöldi,
fagnaði Ólafur þér á sinn hátt. Þeg-
ar þú fórst fylgdi Ólafur þér yfir
götuna og heim að dyrum, undan-
tekningarlaust. Hann kunni að
þakka fyrir sig. Hann kom síðan til
baka með sperrta rófu, eins og hann
vildi segja: „Hann „afi“ er kominn
heim.“ Eftir að við fluttum suður í
haust varð heldur langt „að
skreppa" í kaffi eftir fréttirnar,
þannig að við urðum að láta nægja
að tala saman í síma. Alltaf spurðir
þú hvemig Ólafur hefði það.
Það er einnig til minningar um
heimsóknir þínar að þér var einkar
lagið að æsa mig upp og fá mig til að
hækka róminn. Þú nýttir þér að við
vorum ekki samstiga í pólitík, töfra-
orðin vora að hæla Davíð og hans
meðreiðarsveinum og þá sprakk
sprengjan og oftar en ekki lét ég
skoðun mína í Ijós umbúðalaust. Svo
varð mér litið á þig og þá glottir þú
við tönn, þér hafði tekist ætlunar-
verkið. Það glott geymi ég í minning-
unni um þig ásamt öllum hinum
minningunum. Ef líf er eftir þetta líf
munum við eflaust hittast á ný. Þang-
að til þá, vertu sæll og takk fyrir allt.
Axe! Jóhann og fjölskylda.
Elskulegur afi okkar Hallgrímur
Kristmundsson er látinn. Að leiðar-
lokum langar okkur að kveðja og
þakka fyrir samfylgdina. Þegar við
horfum til baka og minnumst þess
þegar við litlir strákar vorum á leið
norður í land fullir eftirvæntingar á
leið í heimsókn til afa á Skagaströnd
eins og við kölluðum hann er margt
sem kemur upp í hugann.
Þegar komið var á leiðarenda var
það hlý stroka á kollinn og síðar
meir þétt og traust handartak sem
tók á móti okkur. Oftar en ekki
skriðum við framúr á morgnana og
settumst á móti afa við eldhúsborðið
þar sem hann tottaði pípuna sem var
hans vörumerki og spjölluðum um
lífið og tilveruna þar sem sjó-
mennskuna bar oft á góma. Það
þótti heldur ekkert slor að fara með
afa inn I eldhús á kvöldin að búa tO
bátakakó eins og hann kallaði það.
I okkar huga var það mikið ævin-
týri að fá að fara með afa niður í
Helgu Björgu, skreppa niður í lúkar
þar sem stundum var lumað á
súkkulaði og síðan niður í vélarrúm
þar sem „Kata“ hans blasti við speg-
ilgljáandi. Það fór ekki fram hjá
neinum sem þangað kom né inn á
heimili hans á Hólabrautinni að þar
fór mikið snyrtimenni. Annar okkar
bræðra átti þess kost að heimsækja
afa aðeins nokkram klukkustundum
fyrir andlátið. Hann sagðist vera að
skána eftir nokkurra daga sjúkra-
húslegu og gerði lúmskt grín að líf-
inu á spítalanum með sínu góðlát-
lega glotti. Enn var handtakið þétt
og höndin traust og ekkert sem
benti til að komið væri að leiðarlok-
um. En fljótt skipast veður í lofti og
enginn veit sína ævi fyrr en hún er
öll. Við viljum að lokum þakka fyrir
samfylgdina og þá tryggð sem okk-
ur var sýnd, minningin um góðan og
traustan mann mun lifa um ókomna
tíð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir ailt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Með þökk fyrir allt.
Hallgrímur og Þorvaldur
Þorlákssynir og fjölskyldur
Minn elskulegi tengdafaðir Hall-
grímur Kristmundsson er látinn.
Þótt erfitt sé að skrifa minningar-
grein um látinn vin er þó ljúft að
rifja upp liðnar samverastundir þar
sem aldrei bar skugga á.
Við Hallgrímur kynntumst fyrir
rúmum tuttugu áram, en það var
um það leyti sem við Jóhanna dóttir
hans hófum sambúð. Hann tók á
móti mér á sinn hátt, brosti svolítið,
bauð mig velkominn í sitt hús, við
fengum okkur kaffi og hann fékk sér
í pípu. Þannig var hann og þannig
var hann alla tíð. I mínum huga var
Hallgrímur eins og klettur, það var
alveg sama hvað á gekk, aldrei
haggaðist hann svo heitið gæti.
Ekki kann ég að segja mikið frá
ævi og störfum Hallgríms áður en
okkar kynni hófust og ætla ég það
öðram. Hann var fyrst og síðast í
mínum huga sjómaður og það með
stóru S. Hann sagði mér oft frá
störfum sínum til sjós, frá þeim bát-
um sem hann hafði verið á, bæði á
vetrarvertíðum á Suðurnesjum og
síldveiðum fyrir Norður- og Austur-
landi. Hallgrímur var með vélstjóra-
próf frá Vélskóla íslands.
Það var mikill og skemmtilegur
fróðleikur sem hann bjó yfir á löng-
um og oft og tíðum erfiðum sjó-
mannsferli í misjöfnu veðri.
Þegar okkar kynni hófust var
Hallgrímur á Helgu Björgu, trébát,
sem þeir áttu saman vinimir, hann,
Daddi og Gylfi.
Þegar við Júdý komum í heim-
sókn á Ströndina með afastrákana
Hallgrím og Þorvald var yfirleitt
alltaf byrjað á bryggjuferð. Þá fóra
allir um borð í Helgu Björgu, hann
notaði tækifærið og dældi olíu upp á
tankinn fyrir kamínuna meðan við
skoðuðum „hafskipið". Hjá vélstjór-
anum Hallgrími var hvorlri dralla né
drasl í vélarrúminu, verkfæri, vara-
hlutir og aðrir þeir hlutir sem í vél-
arrúmi þurfa að vera, allt á sínum
stað og litla gula Caterpillai'-vélin
glansaði öU. „Talarðu við hana, Hall-
grímur" spyi’ ég. „Ha, ha, nei, nei,
það geri ég nú ekki.“
Sjómannadagurinn var alltaf
stærsti dagur ársins í huga Hall-
gríms. Við Júdý vorum hjá honum
saman fyrst á Sjómannadaginn 1979
og höfum verið á Skagaströnd alla
sjómannadaga síðan. Hallgrímur
var búinn að gera sjómannadaginn
að okkar hátíðisdegi. Við Hallgrím-
ur fórum saman í skrúðgönguna,
ekki alltaf alla leið en frá útibúinu að
kirkjunni og hlustuðum á sjómanna-
messuna, þar syngja sjómenn sjálfir
sína messu.
Ekki vissi ég hvort Hallgrímur
var mikið trúaður, en hann bar
mikla virðingu fyrir kirkju sinni og
trúarathöfnum.
Hallgrímur var heiðraður á sjó-
mannadaginn á Skagaströnd 1991
fyrir sjómannsstörf í þágu lands og
þjóðar. Hann var vel að þeim heiðri
kominn.
Pólitík ræddum við oft, Hallgrím-
ur var rammpólitískur. Sjálfstæðis-
maður í húð og hár, og varðist vel ef
á hans skoðanabræður var deilt.
Hann hafði sína skoðun á fisk-
veiðistefnunni og fylgdist vel með
þegar eitthvað var að gerast í
stjórnun fiskveiða.
Omissandi á eldhúsborðinu vora
Sjávarfréttir enda nýjasta nýtt í öllu
varðandi veiðar og vinnslu í því
blaði, sem hann las í hverja síðu, „sá
er aldeilis með kvóta, þessi maður“,
heyrðist oft við lesturinn.
Útvarpstækið var ávallt skammt
undan, fréttir, veður og Auðlindin
frá gömlu „gufunni" vora ómissandi
þáttur í lífi Hallgríms, „maður verð-
ur að hlusta á veðrið," sagði hann,
„ekki dugar annað.“
Hallgrímur átti gott bókasafn,
hann las mikið, bæði eigin bækur og
líka úr bókasafninu. Hann fór sjald-
an að sofa fyrr en búið var að lesa
lítillega úr bókinni sem var á nátt-
borðinu í það skiptið.
Nokkram sinnum fóram við sam-
an í ferðalög, bæði hér innanlands
og erlendis. Ekki var hægt að hugsa
sér betri ferðafélaga. Hallgrímur
hafði gaman af að ferðast, en gerði
alltof lítið af því „það þarf einhver að
vera heima“, sagði hann.
Skagaströnd var hans heimabyggð,
höfnin og bátamir, Höfðinn og Spá-
konufellið, þetta var það umhverfi
sem hann lifði fyrir og var stoltur af.
Hallgrímur var giftur Ingibjörgu
Axelsdóttur frá Skagaströnd eins og
hann var sjálfur. Þau slitu samvist-
um tveimur áram áður en ég kynnt-
ist Hallgrími en héldu ágætu sam-
bandi alla tíð. Þau eignuðust þrjú
böm, Jóhönnu, Sævar og Axel. Ingi-
björg býr í Reykjavík.
Með þessum orðum kveð ég Hall-
grím, þann mæta mann.
Jakob Skúlason.
Að eiga uppbyggileg og jákvæð
samskipti við_ fólk á lífsleiðinni er
ómetanlegt. Ég varð þeirrar gæfu
aðnjótandi að þekkja Hallgrím
Kristmundsson sem var samstarfs-
félagi minn til margra ára. Nú er
Hallgrímur vinur minn allur, hann
lést á Landspítalanum föstudaginn
9. október 74 ára að aldri.
Hallgrímur bjó sér fagurt heimili
á Skagaströnd ásamt eiginkonu
sinni Ingibjörgu Axelsdóttur og
eignuðust þau þrjú böm. Þau skildu.
Grímur eins og hann var oftast
kallaður ólst upp við kröpp kjör eins
og algengt var á þeim áram og varð
honum tíðrætt um fátæktina sem þá
ríkti. Það hafði óneitanlega mikil
áhrif á hann sem lýsti sér í því að
hann fór vel með og fannst oft nóg
um eyðslu manna.
Grímur var þátttakandi í miklu
framfaraskeiði í íslenskum sjávarút-
vegi. Hann byrjaði ungur að vinna
og vann alla tíð störf sín til sjós. Á
hans yngri áram fór hann oft á ver-
tíðar suður til Grindavíkur, Hafna
eða Hafnarfjarðar þar sem tekju-
möguleikar vora mun meiri heldur
en í heimahéraði hans.
Hann settist á skólabekk