Morgunblaðið - 17.10.1998, Blaðsíða 56

^#»6 LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Forvarnir
í orði og
á borði
Dömu-
ogherra-
náttföt
KRINGLUIMNI
SÍMI 553 7355
HÉR Á dögunum fór
ég í beinþéttnimælingu
að áeggjan heimilis-
læknis míns. Ekki væri
bað í frásögur færandi
% ða ástæða til að fara
með það í blöðin, nema
af því að mér ofbauð
hversu illa er að þessu
mikilvæga forvamar-
starfi búið.
B einþéttnimæling-
arnar eru til húsa í
litlu, u.þ.b. 20 fermetra
herbergi, í Sjúkrahúsi
Reykjavíkur. í raun er
þetta herbergi hluti af
takmörkuðu húsnæði
heilsugæslustöðvarinn-
ar í Fossvogi. í þessu eina herbergi
er komið íyrir mælitæki því og
tölvubúnaði, sem notuð eru við bein-
jjfttnimælingarnar. Þar er einnig að
finna skrifborð fyrir þær tvær kon-
ur sem að mælingunum vinna, og í
þessu sama herbergi afklæðast þeir
sem til mælinga koma. Það er því
þröng á þingi í þessari litlu stofu, en
þökk sé starfskonunum og fram-
komu þeirra er þægilegt að koma
þar inn.
Ég er þeirrar skoð-
unar að gæði þjónustu
fari ekki eftir glæsi-
leika þess húsnæðis
sem hún er veitt í, en
þessi fátæklega að-
staða vakti með mér til-
finningu um að þessi
mikilvæga forvamar-
starfsemi væri ekki
sérlega hátt skrifuð hjá
ráðamönnum heilbrigð-
isþjónustunnar. Þessi
tilfinning varð enn
sterkari þegar kom að
því að greiða fyrir
þjónustuna. Það kom
sem sé í ljós að sjúkra-
tryggingar taka engan
þátt í kostnaði af beinþéttnimæling-
um. Sjúkratryggingar fara þá fyrst
að borga þegar ógæfan hefur barið
að dyrum í formi beinbrota, sem
hafa í för með sér ómældar þjáning-
ar og sjúkrakostnað. Er ekki eitt-
hvað bogið við svona ráðslag?
Hvaða skýringar eru á því að þessar
mælingar era ekki felldar undir
sjúkratryggingar? Svari sá sem
veit.
Beinþéttnimæling kostar nú kr.
4.000. Stjómvöldum í heilbrigðis-
þjónustu kann að finnast það lítil-
ræði, en þá gleymist að sá hópur
sem líklega þarf mest á þessari
þjónustu að halda eru eldri konur,
margar þeirra eftirlaunaþegar og
Guðrún
Jónsdóttir
T vær nýjar
Debbie Mumm'i
bækur komnar, Ammt fjólcla
annara bóka.
Yfir 1000
nýjar tegundir
bútasaums efna.
VIRKA
Mðrkin 3 - S: S68-7477
opió lau. 10-16 tll 20 des.
*
C
p
samkvæmt opinberam gögnum sá
hópur í þjóðfélaginu sem lægstar
hefur tekjurnar og þá skiptir hver
þúsundkallinn miklu máli.
Heilbrigðisráðherra okkar svo og
aðrir ráðamenn tala oft fjálglega
um forvarnir í heilbrigðismálum.
Ein af brýnum forvamaraðgerðum
á sviði heilbrigðismála er að vinna
gegn beinþynningu meðal eldra
fólks, en konum er hættara við
henni en körlum. Beinþéttnimæl-
ingar era mikilvægt tæki til þess að
fylgjast með ástandi beina og þar
með er hægt að grípa markvisst inn
í þetta ferli, stefni í óefni. Þar er því
ótvíræðurfjárhagslegur ávinningur
fyrir samfélagið í heild að vel sé
staðið að forvarnarstarfi vegna
beinþynningar. Það er ekki nóg að
Fátækleg aðstaða bein-
þéttnimælinganna vakti
þá tilfinningu hjá
Guðrúnu Jónsdóttur,
að þessi starfsemi væri
ekki hátt skrifuð
hjá ráðamönnum
þjóðarinnar.
stefna og framkvæmd heilbrigðisyf-
irvalda í þessu máli sé aðeins í orði,
hún verður Iíka að vera á borði.
Þingmenn eru nú þessa dagana
að ræða „sólskins“-fjárlagafrum-
varp fjármálaráðherra. Það er því
kjörið tækifæri fyrir þingheim að
láta hendur standa fram úr ermum
og að tryggja að þegar á næsta ári
verði kostnaður notenda vegna
beinþéttnimælinga greiddur af
sjúkratryggingum á sama hátt og
t.d. röntgenmyndir. Finnist þing-
mönnum þetta lítið verk og löður-
mannlegt væri vel við hæfí að ein-
hver þeirra, t.d. heilbrigðisráð-
herra, flytti um það tillögu á þingi
að koma á fót sérstakri þjónustu- og
fræðslumiðstöð um beinþynningu,
þar sem m.a. væri hægt að fá bein-
þéttnimælingu og að þjónustan væri
notendum að kostnaðarlausu. Þá
væri hægt að tala um forvörn bæði í
orði og á borði.
Höfundur er doktor í félngsráðgjöf
og eftirlaunaþegi.
Sjúkradagbók-
in og vísindin
í DAG er dagpr
dagbókarinnar. Ég
ætla að eyða kvöldinu
í að skýra frá þeirri
dagbók, sem hefur
verið daglegur fylgi-
nautur minn í starfi á
þriðja áratug. Sjúkra-
dagbókin. Satt að
segja er ekki vanþörf
á því, þegar meira að
segja heilbrigðisráð-
herrann skilur ekki
eðli þeirra gagna sem
í henni felast eins og
margoft hefur komið í
ljós, síðast á Alþingi í
dag.
Fyrir alllöngu fór ég
til afleysinga í læknishérað, þar
sem lækni hafði verið gert að víkja
úr starfí vegna áfengisvandamáls.
Sjúkradagbækur héraðsins vöktu
aðdáun mína og báru fagmennsku
hans fagurt vitni. Þær auðvelduðu
mér starfið mikið, en þær voru
ekki vísindi. Nokkru síðar fór
kunningi minn út á land til að taka
við starfi af kollega sem var að
flytja eftir áralangt starf. Helgina
áður en gamli læknirinn kvaddi
sátu þeir félagar saman og sá eldri
fór yfír bæi og íbúa héraðsins og
sagði þeim yngri, sem skráði jafn-
harðan hjá sér allt um hagi og
heilsu héraðsbúa. Því næst var
hann floginn til Reykjavíkur og
með (í) honum allur gagnagrunnur-
inn um heOsufar fólksins í hérað-
inu. Hér vora tveir læknar sem
höfðu mjög ólíkan hátt á. Báðir
ágætir fagmenn.
Og þannig er það í klínisku
læknisstarfi. Sumir af ágætustu og
færustu læknum þessa lands hafa
verið orðlagðir fyrir hvað þeir
skráðu lítið í sjúkradagbækur.
Aðrir þekktir fyrir málalengingar.
Sumir skrá lítið og treysta á minni
sitt. Aðrir lítið vegna leti. Læknar
eru ólíkir í þessu sem öðra. En
hvemig sem skráð er, er tilgangur-
inn sá sami að varðveita sjúkra-
sögu sjúklingsins á að-
gengilegan hátt. Það
ferst mönnum auðvitað
misjafnlega. Sjúkra-
dagbækur era skráðar
sem minnisblöð ekki
vísindagögn. Það er
mergurinn málsins.
Ályktun einn daginn
reynist oft léttvæg við
nánari skoðun. Rétt
eins og margt í lífi
okkrar allra.
Ég ímynda mér að
sjúkradagbækur „mín-
ar“ séu í góðu meðal-
lagi og margar hef ég
skráð enda hafði ég
þegar í háskólum feng-
ið útrás og viðurkenningar fyrir
hæfni til vísindaiðkana.
En þessar dagbækur eru engin
vísindagögn og verða ekki. Það
Sjúkradagbækur eru
skráðar sem minnisblöð,
ekki vísindagögn, segir
Jóhann Tómasson.
Alyktun einn dag reyn-
ist á stundum léttvæg
við nánari skoðun; það
er mergurinn málsins.
getur verið að fjölstörfungar á Sel-
tjarnarnesi og í Hafnai’firði séu
vísindalæknar, en ég er það ekki.
Ég er þó eins og skáldið sagði með
góðan rass og er gjaman við minn
bekk. Mér finnst það gróf móðgun
við læknisstarf mitt að taka gögn
sem ég skrái sem minnisblöð og
gera að vísindagögnum. Það er að-
för ef gera á það með valdi. Því
mótmæli ég og það munu fleiri
gera.
Höfundur er læknir.
Jóhann
Tómasson
Samstarf við björgun
ÞORGEIR Jó-
hannsson skipverji á
björgunarskipinu Eld-
ingu heldur áfram um-
ræðunni um nauðsyn
björgunarskipa og er
það vel, því slík skoð-
anaskipti eru af hinu
góða. Þegar síðasta
grein hans birtist í
Morgunblaðinu 14.
október sl. vildi svo til
að í sama blaði var
sagt frá ánægjulegri
björgun 22 skipverja
af japanska túnfisk-
veiðiskipinu Fukuyos-
hi Maru 68 sem
strandaði á Jörundar-
boða í Skeijafirði. Að björgunar-
aðgerðum stóðu björgunarskip og
Jersey-, krep-
og flónels-
rúmfatasett
Póstsendum
Skólavörðuslig 21a, Reykjavík, sími 551 4050.
bátar Slysavarnafé-
lagsins, björgunar-
menn Slysavarnafé-
lagsins (sjálfboðalið-
ar), varðskipið Ægir
og áhöfn þess og þyrla
Landhelgisgæslunnar.
í þessari björgunarað-
gerð komu kostir
björgunarskipanna vel
í ljós. Þau eru grunn-
rist og auðveld í snún-
ingum við erfíðar að-
stæður í höndum vel
þjálfaðra björgunar-
manna. Fyrst fluttu
þau áhöfn strandaða
skipsins yfir £ varð-
skipið og þegar skipið
losnaði skyndilega af strandstaðn-
um og rak stjóralaust, komst eitt
björgunarskipið að hinu stjórn-
lausa skipi, náði að koma í það
dráttartaug og draga það út á frí-
an sjó, þar sem varðskipið tók við
því og dró til hafnar.
Ég vil leiðrétta þann leiða mis-
skilning Þorgeirs að ég geri lítið úr
mikilvægi þyrlunnar sem björgun-
artækis. Ég hef margoft á opinber-
um vettvangi og innan Slysavarna-
félagsins tekið undir og lagt
áherslu á nauðsyn öflugs björgun-
arþyrlureksturs hér á landi. Slysa-
varnafélagið var fyrst hér á landi
til að kynna þyrlu sem björgunar-
tæki, nánar tiltekið árið 1949, og
þegar fyrsta þyrlan var keypt
hingað til lands árið 1965 lagði
Slysavamafélagið fram rúmlega
helminginn af kaupverðinu. Aila tíð
síðan hefur félagið barist fyrir því
að Islendingar hefðu til taks björg-
unarþyrlur. Þrátt fyrir þetta hefur
félagið ekki hætt að byggja upp
björgunarskipaflota félagsins. Það
er mín skoðun að fækkun
banaslysa til sjós megi að miklu
Fækkun banaslysa til
sjós má að miklu leyti
þakka öflugum björg-
unarþyrlum, segir
Gunnar Tómasson,
notkun björgunarflot-
galla, vel þjálfuðum
sjómönnum og björg-
unarmönnum.
leyti þakka öflugum björgunar-
þyrlum, notkun björgunarflotgalla,
vel þjálfuðum sjómönnum og
björgunarmönnum.
Ég vil hvetja Þorgeir til að
hætta að efast um notagildi björg-
unarskipanna og að síðustu óska
ég honum og félögum hans vel-
famaðar í aðstoðar- og björgunar-
störfum á björgunarskipinu Eld-
ingu.
Höfundur er forseti
Slysnvnmnfélngs íslnnds.
Gunnar
Tómasson