Morgunblaðið - 24.10.1998, Blaðsíða 56

%
56 LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ

EYÞOR
ÞÓRÐARSON
+ Eyþór Þórðar-
son fæddist á
Sléttubóli í Yest-
mannaeyjum 4. nóv-
ember 1925. Hann
Iést 16. október síð-
astliðinn og fór útför
hans fór fram frá
Háteigskirkju 23.
október.
Elsku afí, aldrei
^hefði ég trúað því að
þú myndir fara svona
fljótt frá okkur, þú
sem hafðir örugglega
aldrei verið jafn ham-
ingjusamur og ánægður með lífið.
En maður fær nú víst ekki ráðið um
það hvenær manns tími kemur.
Þú hefur verið mér alveg ein-
stakur afí sem hefur aðstoðað mig
við að láta drauma mína rætast.
Þegar ég var í skóla í Reykjavík
átti ég því láni að fagna að fá að búa
hjá ykkur ömmu og átti ég þar al-
veg yndislegan tíma með ykkur.
Þegar ég var í prófrnn eða það var
eitthvað mikið að gera hjá mér
komst þú alltaf niður til mín bara til
■^að athuga hvort það væri nú ekki
alveg örugglega eitthvað sem þú
gætir gert fyrir mig. Svo varstu
kominn áður en ég vissi með fullan
poka af einhverju góðgæti. Þú vild-
ir alltaf vera að gera eitthvað fyrir
okkur bamabörnin. Ef það var eitt-
hvað sem mig vantaði var ég varla
búin að klára þegar þú varst byrj-
aður að hlaupa til og farinn að
redda öllu fyrir mig hvort sem það
voru heimildir eða einhverjir skott-
úrar.
„ ^ Elsku afi, þú varst mér ekki bara
góður afí sem ég bar mikla virðingu
fyrir heldur varst þú líka góður vin-
ur sem alltaf var hægt að treysta á
og leita til. Þín mun verða sárt
saknað en minningin um góðan og
tryggan afa mun ávallt lifa áfram í
hjörtum okkar.
Hvíl þú í friði, elsku afi.
Bryndís Elfa.
Nú er komið að því að kveðja
elsku afa minn, ég bjóst ekki við því
að ég þyrfti að gera það strax, því
við áttum ef'tir að gera svo ótal-
margt saman.
Miðvikudaginn 9. september sl.
^ áttum við okkar síðustu stundir
'saman fyrir veikindi hans. Þann
sama morgun, hringdi ég til ömmu
og afa og sagði þeim að ég ætlaði að
skreppa í heimsókn til þeirra, því
það væri eyða í skólanum. Eins og
venjulega, Eva mín, ég kem strax
að ná í þig, sem og hann gerði og
alltaf þegar ég þakkaði honum fyr-
ir, þakkaði hann fyrir að fá tæki-
færi til að hitta mig. Á leiðinni
ræddum við margt eins og t.d. að
allir yrðu að fá að ráða sér sjálfir,
en samt innan vissra marka, svo
allir yrðu ánægðir.
Þennan sama dag veiktist afi. Við
áttum líka góðar stundir saman á
sjúkrahúsinu, við brostum líka
,^-þrátt fyrir mikil veikindi eins og
þegar hjúkrunarkonan spurði mig
hvort hann ætti rafmagnsrakvél, og
ég svaraði neitandi, en afi vissi bet-
ur og sagði mér hvar hún var.
Mér þótti svo vænt um hann afa.
Hann var sá allra besti afi sem ég
gat átt, hann vildi allt fyrir mig
gera, það var sama hvað ég bað um,
hvort það voru heimildir, aðstoð við
skóla eða þegar ég var yngri og var
farþegi í kassabílnum hans eða við
fórum saman í búðarleik, í nokkrar
strætóferðir eða að halda upp á af-
mælið sitt í kjallaranum, sem hann
^og amma voru búin að gera svo
vistlegan fyrir öll bamabömin sín.
Ég þakka elsku afa mínum allar
stundir sem við höfum
átt saman, þó sérstak-
lega síðasta daginn á
spítalanum, mér
fannst afi vera að
verða svo hress. En
dauðinn náði yfirhönd-
inni. Hvíl þú í friði,
elsku afi minn.
Þitt barnabarn,
Eva Björg
Gunnarsdóttir.
Elsku afi minn, þú
varst besti vinur minn
og nú ertu farinn. Það
getur enginn komið í staðinn fyrir
þig. Þú varst svo góður við mig, þú
vildir allt fyrir mig gera. Það var
svo gaman þegar þú hringdir eða
ég til þín, því ég gat sagt þér allt og
ég treysti þér svo vel. Þegar ég var
lítil fórstu með mér í gönguferðir í
trékerrunni þinni, í kirkjur, þá fór-
um við oft að gefa litlu öndunum og
fórum aftur og aftur í strætóferðir.
Það var svo gaman, þegar ég kom í
heimsókn til Reykjavíkur með rút-
unni, alltaf varstu tilbúinn úti við
rútuna að taka á móti mér á gamla
Dodge-bílnum þínum. Það var allt
svo gaman, sem ég gerði með þér,
þegar ég fékk að fara með þér í
vinnuna á Þjóðskjalasafni Islands
og fara svo í mat með þér og vinnu-
félögum þínum. Þegar ég stækkaði
fórum við í göngutúra, á söfn og þú
varst alltaf að sýna mér eitthvað
nýtt.
Það var allt svo gaman sem ég
gerði með þér. En nú ertu farinn,
afi minn, og nú veit ég að þér líður
vel, elsku afi minn. Þú varst besti
afi í heimi.
Þitt bamabam,
Hildur Gunnarsdóttir.
Genginn er til hinstu hvílu Eyþór
Þórðarson, tæpra 73 ára. Fundum
okkar bar fyrst saman á lestrarsal
Þjóðskjalasafns Islands fyrir rétt-
um áratug, er Eyþór hóf þar störf
við skjalavörslu og þjónustu safn-
gesta. Hann hafði þá fyrir
skemmstu látið af störfum suður á
Keflavíkurflugvelli, þar sem hann
hafði allt frá árinu 1953 starfað sem
vélstjóri við verkstjórn, viðhald og
eftirlit kælitælga.
I húsakynnum Þjóðskjalasafns-
ins áttum við samleið um árabil,
þar sem ég grúskaði í þeim gulnuðu
skjölum sem Eyþór leitaði uppi í
geymslum safnsins og rétti mér í
hendur. Lestrarsalir skjalasafna
era fráleitt ákjósanlegur vettvang-
ur náinna kynna. Þar skal ríkja
grafarþögn og samskipti fræði-
manna og safnvarða ganga fyrir sig
bréflega eða í hljóðskrafi og hvísl-
ingum. Sameiginlegt áhugamál
varð þó til þess að við Eyþór hófum
samstarf sem leiddi til traustrar
vináttu og nú skal þökkuð í fáum
orðum.
Eyþór var borinn og barnfæddur
í Vestmannaeyjum, Vestur-Skaft-
fellingur í föðurætt, en Austfirðing-
ur í móðurætt og auk heldur af-
komandi Richards Long hins
enska, síðasta faktorsins sem þjón-
aði í Breiðuvíkurkaupstað við Eski-
fjörð í byrjun 19. aldar. Eyþóri var
sem fleiram af Longætt mjög hug-
leikið, að ævintýralegu lífshlaupi
Richards yrðu gerð verðug skil á
bók ásamt því að tekið yrði saman
niðjatal hans. Undirbúningur þessa
var í þann mund að hefjast, þegar
leiðir okkar Eyþórs lágu saman, og
leiddi að lokum til þess, að fyrir
frumkvæði Eyþórs og nokkurra
frænda hans var undir árslok 1994
stofnaður sérstakur félagsskapur í
þessu skyni, Félag niðja Richards
Long. Var Eyþór kjörinn formaður
félagsins á stofnfundi þess og
gegndi því starfi af eldmóði til síð-
asta starfsdags.
I hljóðskrafi okkar á lestrarsal
safnsins, á göngum og tröppum úti,
ræddum við Eyþór jafnan stórhuga
áform hans og urðum ásáttir um, að
þetta ætlunarverk félli vel að ára-
tuga draumi mínum um nýja útgáfu
á austfirskum ættum. Með Lon-
gættinni væri ef til vill unnt að ýta
úr vör viðamiklu ritsafni aust-
firskra niðjatala. Það kom því líkt
og af sjálfu sér að ég tæki að mér
ritstjórn og samantekt Longættar-
innar, þegar loks gaf byr í seglin
haustið 1995 með því að bókaútgáf-
an Þjóðsaga ehf. tók málið upp á
sína arma.
Langt mál mætti rita um það
ánægjulega samstarf sem ég átti
við Eyþór og frændur hans þann
tíma sem tók að vinna að efnisöflun
og frágangi ritsins. Mér er þó efst í
huga eldmóður og harðfylgi Ey-
þórs. Sjálfur kaus hann að skipa
ekki sæti í ritnefnd, en var þó öllum
stundum mestur drifkraftur verks-
ins, hvatti sífellt til dáða og fór
fremstur í þeirri fylkingu sem á
lokasprettinum lagði til aðstoð við
upplýsinga- og myndasöfnun. Um
nærri hálfs árs skeið eða frá síðast-
liðnu hausti og fram um sumarmál
dvaldi hann nær daglega í húsa-
kynnum Þjóðsögu, ef vera mætti að
hann gæti lagt starfsfólki útgáfunn-
ar lið. Og það gerði hann svo um
munaði, einkum við söfnun ljós-
mynda. Daglangt sat hann við sím-
ann og hringdi upp ættmenni sín,
sem ekki höfðu hirt um að senda
myndir. Og þá birtust Ijóslifandi
þeir eiginleikar, sem svo mjög ein-
kenndu Eyþór; eðlislæg kurteisi,
einörð málafylgja og ótrúlegur
hæfileiki til að hrífa fólk með sér til
stuðnings málstaðnum. Við hin
yngri sem fylgdumst með hinum
silfurhærða öldungi stóðum opin-
mynnt af aðdáun á þessari dagfar-
sprúðu hamhleypu.
Áratuga draumur Eyþórs rættist
svo loks laugardaginn 20. júní síð-
astliðinn með því að hundrað niðja
Richards Long komu saman til há-
tíðarstundar til að samfagna út-
komu Longættarinnar í þremur,
vænum bindum. Mér er til efs, að
Eyþór hafi í annan tíma nú á seinni
áram átt jafn stóra og gleðiríka
stund. Honum hafði auðnast að lifa
það líta þetta margra ára ætlunar-
verk sitt fullskapað og mátti að
sönnu vera stoltur af hlutdeild sinni
í því.
En með því taldi Eyþór ekki af-
skiptum sínum af þessu máli lokið.
Honum var mikið í mun að ritverk-
ið kæmi fyrir augu sem flestra og
lagði því ótrauður og ótilkvaddur
fram liðsinni sitt til að kynna það
sem víðast. Sem fyrr fylgdumst við
vinir hans og samstarfsfólk mál-
stola með einurð hans og eldmóði.
Og fyrr en varði var Eyþór nú á
haustdögum á nýjan leik mættur til
hliðstæðra verka og áður hjá bóka-
útgáfunni Þjóðsögu, þar sem fyrir
lá að aðstoða við útgáfu annars rit-
verks. Síðla dags hinn 9. september
áttum við Eyþór samtal símleiðis,
þar sem lagt var á ráðin um skipu-
lag þessa verks. Það var okkar síð-
asta samræðustund, því tveimur
tímum síðar varð hann fyrir því
áfalli, sem að lokum kallaði hann til
nýira heimkynna.
Ég mæli fyrir munn alls starfs-
fólks Þjóðsögu, þegar ég nú við
leiðarlok þakka Eyþóri ánægjulega
samfylgd. Eftir standa Ijúfar minn-
ingar um mannkosti hans og góð
kynni. Er ekki að efa, að Eyþór
nýtur nú samfundanna við ættföður
sinn, Richard Long, sem þakklát-
um huga hefur tekið á móti þessum
niðja sínum.
Svanlaugu, dætram, barnaböm-
um og öðram vandamönnum vott-
um við dýpstu samúð.
Gunnlaugur Haraldsson.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 569 1115, eða á
netfang þess (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki sem
^iðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd
•^greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Það segir meira en mörg orð um
heiðursmanninn Eyþór Þórðarson
að ég skyldi kynnast honum í fé-
lagsskap ungra sjálfstæðismanna.
Ekki um miðja öldina heldur fyrir
um áratug þegar ég hóf að sækja
fundi Heimdallar þar sem menn
reyndu að kryfja hin ólíkustu þjóð-
félagsmál til mergjar. Eyþór sótti
oft fundi hjá félaginu þrátt fyrir að
hann væri þá kominn yfír miðjan
aldur enda síungur í anda. Hann
hlustaði eftir skoðunum ungs fólks
og lagði oft eitthvað til málanna ef
svo bar undir. Maður fann fljótt að
það var ekki komið að tómum kof-
unum hjá Eyþóri og var oft leitað
til hans ef spytja þurfti um liðna at-
burði úr þjóðlífi eða heimsmálum.
Var gaman að fylgjast með skoð-
anaskiptum ungra, og oft hvatvísra
manna, og Eyþórs, sem var ætíð
fús að miðla þeim af þekkingu sinni
og reynslu. Þrátt fyrir að Eyþór
væri oft aldursforsetinn á þessum
þjóðmálafundum féll hann vel inn í
hópinn enda hafði hann ekld síður
ákveðnar skoðanir á málunum en
við ungu mennirnir og var ófeiminn
að láta þær í Ijós.
Eyþór var sjálfstæðismaður í
bestu merkingu þess orðs. Hann
var dyggur stuðningsmaður Sjálf-
stæðisflokksins en hikaði ekki við
að koma með skarpa gagnrýni ef
honum fannst ráðamenn ekki
breyta í samræmi við sjálfstæðis-
stefnuna. Eyþór hafði mikinn
áhuga á skattamálum og lífeyris-
málum og brýndi hann oft fyrir
fundarmönnum mikilvægi sparnað-
ar og ráðdeildar í þjóðfélaginu.
Hann var mjög ósáttur við hömlu-
lausan hallarekstur ríkisins og við
það að skuldum skyldi þannig á
ábyrgðarlausan hátt vera velt yfir á
uppvaxandi kynslóðir. Er ánægju-
legt að hann skuli hafa lifað breyt-
ingu til batnaðar að þessu leyti.
Eyþór fór ekki dult með þá skoð-
un sína að ungt fólk þyrfti að taka
ríkari þátt í stjórnmálum og hvatti
það til dáða. Hann lét ekki sitja við
orðin tóm og sýndi það rækilega
fyrir réttu ári er ég gaf kost á mér í
prófkjöri fyrir borgarstjórnarkosn-
ingar. Eyþór kom með fyrstu
mönnum á kosningaskrifstofuna til
að gefa góð ráð og bjóða fram að-
stoð sína. Meðan á baráttunni stóð
vann hann síðan af meiri krafti en
margir yngri menn og hikaði þá
ekki við að taka að sér margvísleg
störf. Mér er það minnisstætt er
hann spurði mig að því eitt kvöldið
hvernig stæði á því að bunki af
póstkortum, sem lá á borði nokkra,
væri ekki farinn í dreifingu. Ég
svaraði því að sennilega yrðu kortin
póstlögð daginn eftir. „Það er alveg
óþarfi og þá berast þau ekki fyrr en
eftir tvo daga. Mig munar ekki um
að bera eitthvað út í mínu hverfi og
þá sparast líka póstkostnaður,"
sagði Eyþór. Þannig sýndi hann
mér einstaka velvild og ráðdeildin
var heldur aldrei langt undan.
Svo öflugur var Eyþór í flokks-
starfinu að maður gat vel ímyndað
sér að það væri helsta áhugamál
hans. Eftir því sem maður kynntist
honum betur kom í Ijós að hann átti
fjölmörg önnur áhugamál af ólíkum
toga. Einkum hafði hann gaman af
sagnfræði og ættfræði en enginn
velktist í vafa um að fjölskyldan var
helsti fjársjóður hans.
Að leiðarlokum langar mig til að
þakka Eyþóri góð kynni og góðvild
hans í minn garð um leið og ég votta
fjölskyldu hans einlæga samúð.
Kjartan Magnússon.
Ég kynntist Eyþóri Þórðarsyni
síðla árs 1976 er ég varð skóla-
meistari í Fjölbrautaskóla Suður-
nesja sem tók til starfa það haust.
Margir samkennarar mínir á
menntaskólastigi töldu mér vísan
mótbyr þungan. Torvelt yrði að rót-
festa þar syðra framhaldsskóla
sambærilegan við þá sem fyrir vora
í landinu sökum þess að skólahefð
væri nær engin nema á grunnskóla-
stigi. Margir töldu og menningararf
standa á veikum grunni í námunda
við herinn á Keflavíkurflugvelli.
Ágætur skólameistari árnaði mér
heilla og sagði síðan: Ég vona að þú
getir kennt þeim að lesa og skrifa.
Ég þekkti lítt til atvinnuhátta og
lífsviðhorfa í landshlutanum og var
viðbúinn torleiði. Ánægjulegt var
því að sannreyna á fyrstu starfs-
dögum almennan stuðning íbúa og
kynnast eldhugum sem reyndust
traustir framherjar í málefnum
skólans og höfðu til þess burði að
ryðja honum sigurbraut. Eyþór var
þar góður liðsmaður. Hann hafði
lengi verið í forystusveit Iðnaðar-
mannafélags Suðurnesja og unnið
að bættri iðnfræðslu í dugmiklum
hópi. Ekki verður hér rakið hvernig
formleg iðnfræðsla sem hófst í
Keflavík 1943, óx og varð í áföngum
að Iðnskóla Suðumesja sem form-
lega var felldur inn í Fjölbrauta-
skóla Suðurnesja við stofnun hans
og reyndist rammur burðarás.
Eyþór var fjölmenntaður vél-
stjóri, meðal annars sérfræður um
gufuvélar - en ekki nýttist sú kunn-
átta því að tækniframvinda leysti
slíkar vélar endanlega af hólmi um
líkt leyti og Eyþór lauk námi um
notkun þeirra. En víðfeðm véla-
þekking hans mun vel hafa nýst í
ábyrgðarmiklu eftirlitsstarfi á
Keflavíkurflugvelli sem hann
gegndi lengi - en hugur hans var
öðram vettvangi bundinn. Eyþór
var fræðasinnaður bókamaður, átti
vandað safn blaða og tímarita og fá-
gæt rit um íslensk atvinnumál og
bjó yfir mikilli bókfræðaþekkingu.
Hann vildi vinna á vettvangi ís-
lenskra fræða en átti ekki kost á
langskólanámi á uppvaxtaráram,
eignaðist því ekki þann lykil að
fræðaiðkun sem stúdentspróf hefur
til þessa verið. En þekkingarorðstír
varð samt til þess að Olafur Ás-
geirsson þjóðskjalavörður réð Ey-
þór til starfa á því safni fyrir rösk-
um áratug. Ekki minnist ég þess að
hafa séð annan mann ganga jafn
hamingjusaman að verki eða sinna
því af meiri alúð. Eyþór reyndi að
leysa vanda hvers manns sem leit-
aði til hans og tókst oftast. Ég var í
röskan áratug ritstjóri Iðnsögu ís-
lendinga. Á vegum þess verkefnis
sömdu sagnfræðingar og aðrir
kunnáttumenn vandaðar fræðibæk-
ur um ólíkar iðngreinar. Upplýs-
ingaöflun reynist oft torsótt. Marg-
sinnis benti ég bókahöfundum á að
leita til Eyþórs þegar lítt leysanleg-
ur vandi blasti við. Oftast þekkti
hann eða fann leið til lausnar. Þá
var Eyþór hlaðinn lofsyrðum sem
ekki urðu almenningi kunn. Vit-
neskja hans var víðtæk og minni
traust en Eyþór bar ekki ágæti sitt
á torg. Margsinnis var á hann skor-
að að færa í letur fróðleik um at-
vinnumál sem heita mátti gleymd-
ur. Hann samdi nokkrar greinar
sem birst hafa á víð og dreif og
merka bók um upphaf Sameinaðra
verktaka á Keflavíkurflugvelli en
var tamara að styðja við bak á öðr-
um fræðimönnum.
Á þessum degi er mér og sjálf-
sagt ýmsum öðram ríkur í hug sá
skaði sem ekki verður bættur er
jarðsett verður með Eyþóri dýr-
mæt þekking.
Við Guðrún Erla hörmum fráfall
góðs vinar og vottum Svanlaugu,
eiginkonu Eyþórs, dætrum, bama-
bömum og öðrum ástvinum djúpa
samúð.
Jón Böðvarsson.
Takk afi minn fyrir að vera mér
alltaf innan handar, styðja mig í
öllu sem ég tók mér fyrir hendur,
trúa alltaf á mig og fyrir að gera
þér alltaf grein fyrir því, hvað við
ættum stuttan tíma eftir saman.
Það er erfitt að vera hérna ein, hin-
um megin á hnettinum, þessa dag-
ana, en ég hefði ekki komist hingað
og aldrei fengið að láta draum minn
rætast án þinnar hjálpar.
Gangi þér vel, hvar sem þú ert og
hvað sem þú ert að gera. Þú skildir
vel við og þín verður lengi minnst.
Ég elska þig afi minn.
Bless, þitt barnabarn,
Svana (skiptinemi í Ecuador
og nemi í MR).
Eyþóri kynntist ég fyrir rúmum
áratug þegar svo æxlaðist að við
urðum samstarfsmenn á Þjóð-
skjalasafninu.
Hann hafði stundum á orði að
það væri kynlegt að gamall gufu-
vélstjóri endaði starfsævina á