Morgunblaðið - 11.11.1998, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stöðug hækkun á fískverði á mörkuðunum
Milli 20 og 50% hækk-
un á ýsuverði á ári
VERÐ á físki á fiskmörkuðum hef-
ur hækkað jafnt og þétt síðustu
mánuði og eru dæmi um það suma
daga að ýsuverðið hafí hækkað frá
síðustu áramótum úr 110 krónum í
170 eða 180 krónur. Meðalverð hef-
ur verið kringum 130 til 140 krónur.
Útsöluverð á kílói af ýsuflökum í
verslunum í Reykjavík hefur hækk-
að á einu ári úr 540 til 580 krónum í
650 til 700 krónur eða kringum 20%.
Hjá fiskmarkaði Suðurnesja
fengust þær upplýsingar að ýsuverð
hefði hækkað um 18% frá septem-
ber í fyrra til september í ár og
þorskverð um 14% en framboð af
þorski var samt sem áður tvöfalt
meira en í íyrra. Logi Þormóðsson
framkvæmdastjóri hjá fiskvinnsl-
unni Tros í Sandgerði segir verð á
mörkuðum hafa stigið jafnt og þétt
allt árið. Það eigi við nánast allar
tegundir og sagði að væri litið á
þróunina á þessu ári eingöngu hefði
verð á slægðri og óslægðri ýsu
hækkað um 20%, á þorski og karfa
um 17% og um 24% á ufsa.
Hækkanir þrátt fyrir
meira framboð
Logi sagði þessar verðhækkanir'
staðreynd þrátt fyrir mun meira
framboð. Hann nefndi sem dæmi að
á fiskmarkaðinum hefðu selst um
180 tonn af þorski í september í
fyrra en í september í ár hefðu selst
425 tonn og væri þarna um 136%
aukningu að ræða. Kvaðst Logi spá
því að meðalverðhækkun á þorski
yrði um 20% í lok ársins. Skýring-
una sagði hann meðal annars vera
aflabrest á ýmsum veiðisvæðum
heimsins sem sent hefðu --------
ferskan fisk á erlenda
markaði og því væri
nánast hægt að senda
allan ferskan fisk sem
hér veiddist á erlendan
markað. Markaðshlut-
deild íslendinga væri
aukast á þessu sviði.
„Ég hef enga trú á að verðið muni
lækka að nokkru ráði á næstunni
þótt segja megi að það sé orðið
næstum óeðlilega hátt. Og þetta er
lengsta hækkunartímabilið og
mesta spennan á mörkuðunum sem
ég hef séð. Þjóðarverðmætin eru að
aukast með því að fískurinn fer á
hærra verði og á dýrari markaði,"
sagði Logi Þormóðsson.
Logi sagði stöðuga eftirspum eftir
fiski til saltfiskverkunar einnig vera
nokkra skýringu á síhækkandi verði,
saltfiskverkendur kepptu um kaup
við þá sem flytja út ferskan fisk.
Morgunblaðið/Kristinn
VERÐ á ýsunni hefur hækkað umtalsvert á árinu og segir Garðar Smárason fisksali í Stjörnufiski að ekki sé
hægt að velta dagsveiflum beint út í verðlagið.
Sama verð á
stórlúðusneið-
um og svína-
kótilettum
sífellt að
ferskur fiskur," segir Guðmundur.
Hann segir fiskbúðir keppa við þá
sem flytja út og þeir skirrist ekki
við að kaupa á svo að segja hvaða
verði sem er til að eiga upp í pant-
anir. Hann sagðist hafa
keypt stóra ýsu frá ísa-
firði sem kostað hefði
162 krónur og hingað
komin milli 175 og 180
_____ krónur. Sæbjörg rekur
eina fiskbúð í Reykjavík
en selur að öðru leyti til verslana
Hagkaups og Nýkaups.
Garðar Smárason hjá fiskbúðinni
Stjömufiski segir meðalverð á ýsu á
mörkuðum vera orðið kringum 150
til 160 krónur. „Síðan koma toppar
og þá getur hún farið í 200 og jafn-
vel allt upp í 240 krónur kannski í
nokkra daga eða jafnvel vikur. í
fyrra var verðið yfirleitt 100 til 120
krónur og aldrei hærra en kannski
140 krónur,“ sagði Garðar í samtali
við Morgunblaðið. Núna virtist
verðið hins vegar stöðugt og mætti
að einhverju leyti rekja það til
skorts á fiski á erlendan markað,
útflytjendur héldu uppi verðinu.
Garðar sagði ekki hægt að velta
dagsveiflum beint út í verðlagið,
fiskverslanir yrðu að taka á sig
mestu hækkanimar en væm þá að
selja á kostnaðarverði. Hann nefndi
sem dæmi að ýsuflak hefði hækkað
úr 540 til 580 krónum í fyrra upp í
nærri 700 krónur í dag og dæmi
væra um en hærra útsöluverð.
Ýsuflak í Stjörnufiski kostar í dag
650 krónur.
Dregur ekki úr fiskneyslu
Garðar taldi þessar hækkanir þó
ekki hafa dregið úr fiskneyslu en
margir hefðu á orði að fiskur væri
allt eins dýr og kjöt. Neytendur
teldu fisk hins vegar góðan og holl-
an mat og hugsuðu fyrst og fremst
um það þegar þeir keyptu í soðið.
Hjá Nýkaup í Kringlunni fengust
þær upplýsingar að verð á ýsuflaki
væri þar 698 krónur, karfaflök
kosta 449 kr., kíló af stórlúðusneið-
um kostar 998 krónur og til saman-
burðar má nefna að svínakótilettur
kosta 998 kr. kg og kfló af innanlæri
af lambi kostar 1.979 krónur.
Héraðslæknirinn
í Reykjavík
Mikið um
lús í skól-
um borg-
arinnar
TÖLUVERT mikið er um lús
í grannskólum borgarinnar
og er dæmi um að hún hafi
fundist hjá öðra hvora barni í
sama tólf ára bekknum. Lús
kallar á lyfjameðferð og mikl-
ar hreingemingar heima hjá
fólki, sem foreldrar verða að
vera samtaka um ef takast á
að uppræta ófógnuðinn.
Að sögn Lúðvíks Ólafsson-
ar, héraðslæknis í Reykjavík,
er töluvert mikið um lús í
grannskólum borgarinnar og
sagði hann að það óvenjuleg-
asta við hana væri að hennar
varð vart talsvert áður en
skólar byrjuðu í haust. Sagði
hann að best væri þegar lúsin
kæmi upp á skólaárinu þegar
hægt er að beita hnitmiðaðri
meðferð gegn henni sem
skólahjúkranarfræðingar sjá
um.
Nota lúsarlyfin eins og
mælt er fyrir um
„Ég hef ekki heyrt að illa
gangi að meðhöndla lúsina
núna,“ sagði Lúðvík.
„Svona í fljótu bragði virt-
ist sem meira væri um lús
þegar ég ræddi við skóla-
hjúkrunarfræðinga en það
þarf ekki að vera neitt óeðli-
legt þó munur sé milli ein-
stakra ára. Það kann að vera
að fólk sé ekki eins á verði
eða fari ekki nógu vel eftir
leiðbeiningunum, sem fylgja
með lyfjunum.
Það verður að fara ná-
kvæmlega eftir þeim og nota
lúsarlyfin eins og fyrirskipað
er og gæta þess að þynna
ekki lausnina og láta hana
endast fleirum en ætlast er
til. Síðan verður að kemba
hárið reglulega og fylgjast
með hvort lúsin er horfin þeg-
ar meðferð er lokið þannig að
hún spretti ekki upp á ný,“
sagði Lúðvík.
Hver verndi eigin börn fyrir
háskalegu efni á Alnetinu
Samkeppni við útflutning
Guðmundur Óskarsson, fram-
kvæmdastjóri Sæbjargar, sagði
hækkunina hafa verið mjög skarpa
allt árið. í lok síðasta árs hefði hann
fengið ýsu á um 110 krónur kílóið
en hún hefði að undanförnu farið í
170 til 180 krónur og jafnvel í 200
krónur.
„Og þarna er ég fyrst og fremst
að tala um gæðaýsu, þetta er nýr og
BRESKI sérfræðingurinn John
CaiT, sem flutti fyrirlestur á ráð-
stefnu Barnaheilla í gær, sagði að
börnum stöfuðu ýmsar hættur af
Alnetinu og þrátt fyrir að hann
teldi Alnetsþróunina almennt mjög
jákvæða þyrfti fólk að gera sér
grein fyrir skuggahliðum Alnets-
ins. Þar sem enn sé afar erfitt að
banna útbreiðslu efnis á Alnetinu
verða foreldrar og kennarar barna
að vera á varðbergi
gagnvart háskalegu
efni, sem sett er á Al-
netið.
„Þetta efni er klám,
fíkniefni, hættuleg efni
t.d. til sprengjugerðar,
svik og kynþátta- og
útlendingahatur,"
sagði Carr. Innan
klámsins er klámfengið
efni ætlað fullorðnum,
barnaklám og það sem
einna mestan óhug
vekur eru bamaníðing-
ar, sem undir fölsku yf-
irskini nota spjallrásir
til að komast í kynni
við böm.
„Níðingarnir kynna sig til leiks
sem börn og geta efnt til það náinna
kynna að bömin samþykkja að hitta
„nýja félagann" einhversstaðar,"
sagði Carr. Hann sagði að eftir að
níðingarnir hefðu þannig lokkað
börn til sín beittu þeir þau kynferð-
islegu ofbeldi og stundum væri um
þaulskipulagða og yfirvegaða starf-
semi að ræða.
Foreldrar gætu í
varnaðarskyni valið
heimilistölvunni stað
þar sem vel væri hægt
að fylgjast með Net-
notkun barna og brýna
fyrir þeim að gefa
aldrei upp heimilisfang
sitt, símanúmer eða
skóla nema með leyfi
þeirra eða kennara.
Ennfremur ættu kenn-
arar og foreldrar að
gæta þess hverjum
börn senda myndir af
sér eða aðrar persónu-
tengdar upplýsingar á
Netinu. Börn ættu að
sama skapi að segja
foreldrum sínum frá því ef þau
verða vör við ógeðfelld tilsvör á
spjallrásum og ættu ennfremur alls
ekki að reyna leika „einhvern ann-
an“ á spjallrásum.
Carr nefndi dæmi af tveim strák-
um í London sem smíðuðu heimatil-
búna sprengju úr efnum, sem finna
má í flestum eldhúsum eftir upp-
skrift sem þeir fundu á Alnetinu og
sagði það mestu mildi að þeir
skyldu ekki stórslasast þegar
sprengjan sprakk.
Foreldrar og kennarar
bera ábyrgð
„Öll erum við sammála um að of-
vernda ekki börn, en sérhvert for-
eldri og kennari þarf að taka ábyrgð
á börnum sínum og nemendum,"
sagði Carr. Hann sagði að eriendis
legðu níðingar ótrúlega mikið á sig
til að hitta börn, sem þeir gætu mis-
notað og algengt væri að þeir
kæmust í samband við aðra níðinga
sem hefðu milligöngu um að útvega
fórnarlömb.
Á ráðstefnunni sýndi Carr mynd-
bönd sem sýndu hvernig slíkir fund-
ir fara fram, en þau vora gerð af
lögreglu og ýmsum samtökum, sem
berjast gegn níðingum. í Noregi
nefnast ein slík samtök „Redd
bama“ og vinna markvisst að því að
komast í samband við níðinga á
spjallrásum, lokka þá til fundar við
börn, taka við greiðslu og senda þá í
flasið á lögreglunni sem bíður
átekta í næsta herbergi.
;
’Krist-jan Pálsson
. jjfföþilfizi'ÍMÍÍÓitf . *
Prófkjör
Sjálfstæðisflokksins
í Reykjaneskjördæmi
14. nóvember nk.
John Carr