Morgunblaðið - 11.11.1998, Blaðsíða 42

MORGUNBLAÐIÐ
42 MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1998
V-------------------------------
AÐSENDAR GREINAR
Til Kristjáns Ragnarssonar
EINN morgun fyrii'
skömmu heyrði ég í
fréttum Ríkisútvarps-
ins brot úr ræðu, sem
þú fluttir á aðalíúndi
LIU. Þar sagðir þú
m.a., að þér þætti leitt
til þess að vita að ýms-
ir hópar opinberra
starfsmanna hefðu
fengið launahækkanh-
langt umfram það
samkomulag, sem gert
hefði verið á almenn-
\ um vinnumarkaði. Sú
þróun gæti stefnt jafn-
vægi á vinnumarkaði í
hættu.
Þegar þessi orð þín
bárast mér til eyrna, var ég að
vinna við aðlögun á kjarasamningi,
sem Starfsmannafélag ríkisstofn-
ana og fjármálaráðuneytið gerðu
með sér fyrir nokkrum mánuðum.
I þessum samningi er gert ráð fyr-
ir því, að stofnanir og fyrirtæki,
sem þurfa að fara eftir honum, raði
starfsmönnum í ramma og flokka
eftir lífaldri, ábyrgð, menntun og
fleiri þáttum. Störfum er grunn-
raðað og inn í launatölur era tekn-
A ar aukagreiðslur, ef einhverjar era.
Samningurinn á að vera gagnsær,
svo engum tölum verði leynt.
Og nú ætla ég að segja þér frá
grannlaunum ýmissa starfshópa og
spyrja þig í framhaldi af upptaln-
ingunni hvort þessi
laun séu líkleg til að
setja allt úr skorðum í
samfélaginu:
1. Vaktmenn: Stöð-
unni fylgir mikdl ábyrgð
og mikill erill. Vakt-
menn vinna á vöktum
alla daga ársins. Laun:
94.139 krónur á mánuði.
2. Sjúkranuddarar:
Þriggja ára framhalds-
nám á háskólastigi.
Nudda 12 til 16 sjúk-
linga á dag. Erfið
vinna. Laun: 119.462 á
mánuði.
3. Sérhæfðir starfs-
menn: Fólk, sem að-
stoðar sjúkiinga í böðum og í
sjúkraþjálfun. Starf, sem krefst
mikillar umhyggju og þolinmæði.
Líkamlega erfitt starf. Laun:
94.139 krónur á mánuði.
4. Aðalféhirðir: Ber ábyrgð á
greiðslum og innheimtu, banka-
samskiptum og réttri meðferð mik-
illa íjármuna. Laun: 136.590 krón-
ur.
5. Launafulltrúi: Sér um alla
launasamninga, útreikninga á
launagreiðslum og launatengdum
gjöldum fyrir um 140 starfsmenn.
Laun: 128.693 krónur.
6. Símaverðir: Annast alla síma-
þjónustu fyrir allt að 150 sjúklinga
og starfsmenn. Vinna utan venju-
Árni
Gunnarsson
/
Eg skrifa þér þetta
bréf, Kristján Ragnars-
------------?-----------
son, segir Arni Gunn-
arsson, vegna þess að
mér ofbauð grunntónn-
inn í ræðu þinni og sú
ósanngirni sem þar
kom fram.
legs vinnutíma. Laun 102.936 krón-
ur.
7. Þjónustustjóri: Tekur á móti
öllum sjúklingum, kynnir stofnun-
ina fyrir þeim og leysir úr margvís-
legum daglegum vandamálum. St-
arfinu fylgir mikill erill og álag.
Laun: 106.047 krónur.
8. Ræstingastjóri: Skipuleggur
og stjórnar öllum þrifum á göng-
um, herbergjum og í öllu sameigin-
legu húsi-ými. Mjög erfítt og slít-
andi starf. Laun: 121.253 krónur.
9. Saumakona: Saumar allan
sængurfatnað og gerh- við, saumar
gluggatjöld og annað sem til fellur.
Shtandi vinna. Laun: 91.378 ki’ónur.
10. Næturverðir: Gæta húseigna
og annaraa verðmæta, þrífa og
vinna eingöngu á kvöldin og næt-
urnar. Laun: 94.139 krónur á mán-
uði.
Þetta era 10 dæmi um grann-
laun fólks, sem vinnur hjá heil-
brigðisstofnun og fær greidd laun
samkvæmt samningum Starfs-
mannafélags ríkisstofnana og fjár-
málaráðuneytisins. Og til að öll
kurl komi nú til grafar, skal fram
tekið, að nokkrir fá greitt vaktaá-
lag og sumir fá ökutækjastyrk.
Kristján Ragnarsson! Eru þetta
launin, sem stefna í hættu jafnvægi
á launamarkaði?
Ég fletti upp í fróðlegu riti
Frjálsrar verslunar frá síðasta ári,
1997, og aðgætti þar töflu yfir 100 ís-
lensk fyrirtæki, þar sem hæst vora
greidd laun á því ári. Þar eru út-
gerðarfyrirtæki í öllum efstu sætun-
um. Hæsta fyrirtækið, Skálar ehf.,
gi’eiddi hverjum starfsmanni að
meðaltali 568 þúsund krónur á mán-
uði. Þorbjöm hf. í Grindavík, sem er
í 17. sæti, greiddi 341 þúsund krón-
ur á mánuði. I 37. sæti er Sólborg í
Stykkishómi með 283 þúsund ki’ón-
ur á mánuði. Samheiji á Akureyri
kemur svo enn aftar með 274 þús-
und og mér sýnist Skagstrendingur
reka lest útgerðarfyrirtækja með
215 þúsund krónur á mánuði á
starfsmann. 100. og síðasta fyrir-
tækið gi-eiddi hverjum staifsmanni
191 þúsund ki’ónur í laun á mánuði
að meðaltali árið 1997.
Ekki amast ég við launum starfs-
manna hjá þessum fyrirtækjum, en
mér þykir skella í skoltum þegar þú
gerir aðra hópa launþega í landinu
ábyi’ga fyrir hugsanlegu róti á
launamarkaði á næstunni. - A þeim
aðalfundi LÍÚ, sem fyrr er nefndur,
flutti forstjóri Þjóðhagsstofnunar
erindi, þar sem fram kom, að hagn-
aður af reglulegri starfsemi í sjáv-
araútvegi í heild hafi numið 857
milljónum króna á síðasta ári. Ef
hins vegar er litið á óreglulega
starfsemi, tekjur og gjöld, þar sem
söluhagnaður af skipum og kvóta
vega þyngst, þá er hagnaður í sjáv-
arútvegi tæplega 6,6 milljarðar
króna árið 1997. Þessi hagnaður
verður til, að stóram hluta, vegna
viðskipta með kvótann, fiskinn í
sjónum, sem samkvæmt lögum frá
Alþingi, er sameign þjóðarinnar. En
hagnaðurinn af þessari sameign fer
ekki nema að hluta til þjóðarinnar.
Of mikið fer í vasa fárra, sem telja
sig eigendur sjávai’auðsins um
ókomna framtíð.
Ég skrifa þér þetta bréf, Krist-
ján Ragnarsson, vegna þess að mér
ofbauð granntónninn í ræðu þinni
og sú ósanngirni sem þar kom
fram. - Ég efast ekki um það eitt
andartak, að þú sért bæði hæfur og
góður leiðtogi í þínu hagsmunafé-
lagi. En það er líf í þessu landi utan
útgerðar og forystumenn og leið-
togar verða að komast að sam-
komulagi um jafnari og heilbrigð-
ari tekjuskiptingu en nú ríkir. Ella
er stefnt að átökum. Ræða, eins og
þú fluttir á aðalfundi LIÚ, er olía á
þann eld, sem undir kraumar.
Höfundur er framkvæmda-
stjóri Heilsustofnunar NLFI.
Félag um heimafæðingar
Eyrún
Ingadóttir
lega. í báðum þessum
löndum er konum sem
teljast til áhættuhóps
ráðlagt að eignast
börn sín á sjúkrahús-
um.
Flestir era sammála
um að fæðing barna
þeirra sé merkilegasta
upplifunin í lífinu. Það
er því mjög mikilvægt
að konur geti haft val
um hvar og hvernig
þær koma bömum sín-
um í heiminn.
I heimafæðingu
verður fjölskyldan
mun meiri þátttakandi
í undrinu. Þátttaka
I DAG, 11. nóvem-
> ber, verður stofnað
áhugafélag um heima-
fæðingar í Skólabæ,
Suðurgötu 26, Reykja-
vík. Að stofnun þessa
félags stendur bæði
áhugafólk og fagfólk,
en meginmarkmið fé-
lagsins verður að upp-
lýsa verðandi foreldra,
og fjölskyldur þeirra,
um að það sé raunhæf-
m’ valkostur að fæða
börn í heimahúsum.
Undanfarin ár hafa
heimafæðingar verið
mjög fátíðar á íslandi
og hefur það heyrt til
_ undantekninga ef konur hafa
ákveðið að fæða börn sín heima.
Svo hefur þó ekki verið alls staðar
í Evrópu, en í Hollandi eignast
þriðjungur kvenna börn sín heima
og hefur svo verið um áratuga
skeið. I Bretlandi er nú talað um
tískubylgju í heimafæðingum, en
tíðni heimafæðinga þrefaldaðist á
árunum 1994 til 1997. Árið 1994
fæddu 4.665 konur heima en
þremur árum síðar fæddu 13.460
konur heima. Enn era þó heima-
fæðingar sjaldgæfar í Bretlandi
því 643.000 börn fæðast þar ár-
föður verður meiri, því hann tekur
fullan þátt í öllu ferlinu. Hlutverki
hans er ekki lokið þegar barnið er
komið í heiminn, eins og oft vill
verða á sjúkrahúsum, heldur er
það rétt að byrja. Eins geta fleiri
verið viðstaddir en á sjúkrahúsum,
t.d. eldri börn, foreldrar eða systk-
ini. Það myndast alveg sérstakt
andrúmsloft er kona fæðir heima.
Það er enginn að flýta sér og konan
fær þann tíma sem til þarf til að
koma barninu í heiminn. Eftir að
fæðing er yfirstaðin er ljósmóðirin
áfram hjá móður og barni og svo
Flestir eru sammála
um, segir Eyrún Inga-
dóttir, að fæðing barna
þeirra sé merkilegasta
upplifunin í lífinu.
lítur hún eftir þeim fyrstu dagana.
Oft myndast vinátta sem varir til
æviloka á milli ljósmóður og fjöl-
skyldunnar. Sýnt hefur verið fram
á það í Bandaríkjunum að mun
minni líkur eru á sýkingu heima en
á sjúkrahúsi, því varnarkerfi móð-
ur hefur byggt upp ónæmi gagn-
vart eigin umhverfi sem skilar sér
svo til barnsins.
Líkami kvenna er gerður til að
ganga með og fæða böm og við eig-
um að treysta honum betur. Auð-
vitað er bæði gott og nauðsynlegt
að vita af fullkomnu sjúkrahúsi í
nágrenninu ef eitthvað fer úrskeið-
is. Margir tengja hins vegar
sjúkrahús við veikindi en barns-
burður er ekki sjúkdómur heldur
eðlilegur hluti af náttúrunni. Það
að koma inn á spítala getur verið
stressandi fyiir konur og sumar
missa jafnvel niður léttasótt. Ég er
sannfærð um að ef konur fengju
sjálfar að velja myndu þær vilja
þekkja ljósmóðurina sem tekur á
móti hjá þeim. Það er ekki hægt að
líkja því saman að vera með ókunn-
uga manneskju inni hjá sér eða að
hafa ljósmóður sem maður þekkir
fyrir og veit hvaða vonir og vænt-
ingai’ bærast með manni.
Landspítalinn hefur reynt að
koma til móts við misjafnar þarfir
kvenna með MFS-kefinu, þar sem
konur eiga börn sín í heimilislegu
umhverfi en era samt á spítala.
Þar komast færri konur að en vilja
og er það til marks um þá hugar-
farsbreytingu sem á sér stað. Að
mínu áliti er MFS-kerfið mjög gott
og þarft, en það er „næsti bær við“
að konur fæði börn sín heima. Þeg-
ar konur með ungbörn hittast
berst talið yfii’leitt að fæðingunni
og það er ótrúlega algengt að kon-
ur era ósáttar við fæðingarupplif-
un sína. Þær hefðu viljað hafa
sömu ljósmóðurina alla fæðinguna
en lentu á vaktaskiptum, þær
fengu engan frið til að hvíla sig eft-
ir fæðinguna þar sem gestir vora
hjá herbergisfélögunum eða börn
þeirra grétu til skiptis, þeim likaði
ekki við ljósmóðurina, þær hefðu
viljað fara heim á þriðja degi en
ekki þeim fjórða og svo framvegis.
Með því að fæða heima hafa konur
fullkomna stjórn á aðstæðum og
staðreyndin er sú að manni líður
hvergi betur en þar.
Þær konur sem nú fylla flokk
eldri borgara áttu margar hverjar
börn sín heima. Dætur þessara
kvenna hafa síðan flestar átt börn
sín á sjúkrahúsi. Það er merkilegt
hvað viðbrögð þessara tveggja
kynslóða voru mismunandi þegar
ég átti barn mitt heima sl. vor.
Eldri konur, sem þekktu til heima-
fæðinga af eigin raun, voru já-
kvæðar og rifjuðu gjarnan upp eig-
in reynslu. Næstu kynslóð á eftir
fannst hins vegar ég taka mikla
áhættu og merkilegt að ég skyldi
komast lífs af. Svar okkar hjóna
við spurningunni hvernig við hefð-
um þorað þetta var á þá leið að ef
eitthvað óvænt hefði komið uppá í
fæðingunni hefði einungis tekið tíu
mínútur að aka úr vesturbænum
upp á Landspítala, eða jafn langan
tíma og þarf til að útbúa skurð-
stofu.
Að fæða barn er ekki sjúkdómur
sem krefst innlagnar á sjúkrahús.
Þær konur sem hafa átt eðlilega
meðgöngu og era ekki í áhættu-
hópi ættu að skoða þennan kost.
Að eiga barn heima, í sínu venju-
lega umhverfi, er einstök upplifun
sem undirrituð getur vottað um.
Að lokum vil ég bjóða allt áhuga-
fólk um heimafæðingar velkomið í
Skólabæ í kvöld klukkan 21.
Höfundur er sagnfræðingur.
FÉLAGSSTARF
Er Sjálfstæðisflokkur-
inn á réttri leið í
menningarmálum?
Opinn fundur í Valhöll í kvöld, miðvikudaginn 11. nóvember kl. 20.30.
Frummælandi fundarins er Björn Bjarnason, menntamálaráðherra.
Menningarmálanefnd Sjálfstæðisflokksins.
TIL SÖLU
Bílaleiga til sölu
Til sölu 30—50% eignarhluti í ört
vaxandi bílaleigu.
Eingöngu fjársterkir aöiiar koma til greina.
Listhafendur leggi inn tilboö á afgreiðslu Mbl.
^fyrir 17. nóv. merkt: „B — 6806".
Góð bújörð til sölu
Til sölu er jörðin Saurbær í Rauðasandshreppi,
Vesturbyggð. Á jörðinni er gott íbúðarhús að
stærð um 137 m2, um 355 m2 útihús fyrir naut-
gripi með áburðarkjallara og um 236 m2 hlaða.
Jörðin er í ábúð og henni getur fylgt árlegur
framleiðsluréttur á allt að 148.500 mjólkurlítr-
um. Saurbær erforn kirkjujörð sem staðsett
er við sjó á hinu ægifagra landsvæði Rauða-
sands sem snýr mót suðri við norðanverðan
Breiðafjörð. Nokkur veiðihlunnindi fylgja jörð-
inni.
Allar frekari upplýsingar um jörðina veitir und-
irritaður.
Lögmenn Ármúla 21,
Sveinn Sveinsson hrl.
Sími 568 1171, fax 588 8366.
Uppboð
Eftirtöld bifreið verður boðin upp i Hnjúkabyggö 33, Blönduósi, fimmtu-
daginn 19. nóvember 1998 kl. 15.30:
KR 953.
Greiðsla við hamarshögg.
Sýslumaðurinn á Blönduósi,
10. nóvember 1998.
www.mbl.is