Morgunblaðið - 11.11.1998, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1998 35
LISTIR__________________
Að fínna sig í hlutunum
Morgunblaðið/Kristínn
BJÖRN Bjarnason menntamálaráðherra opnaði í gær gagnagrunn um
íslenska myndlistarmenn.
Nýr gagnagrunnur um
íslenska myndlistarmenn
UPPLÝSINGAR um 250 íslenska
myndlistarmenn og verk þeirra
eru nú aðgengilegar í nýjum
gagnagrunni á Netinu, sem Marg-
miðlun hf. hefur unnið fyrir Upp-
lýsingamiðstöð myndlistar. Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
opnaði vefinn í kvikmyndaveri Is-
lensku kvikmyndasamsteypunnar í
Loftkastalanum í gær. Gagna-
gninninn er að finna á vefslóðinni
http://www.umm.is).
Myndlistarmennirnir leggja sjálf-
ir til upplýsingar um feril sinn og
verk og samþykkja færslu þeirra í
gagnagrunninn. Nú þegar eru 250
listamenn skráðir og koma þeir úr
hópi núverandi félagsmanna Sam-
bands íslenskra myndlistarmanna.
Á næstunni verða skráðar inn í
ginnninn upplýsingar um aðra
myndlistarmenn og myndhöfunda
og skönnuð inn verk þeirra í sam-
vinnu við söfn og erfingja. í gær
var hátt á níunda hundrað verka
komið inn í grunninn.
Upplýsingamiðstöð myndlistar
er samstarfsverkefni menntamála-
ráðuneytisins, Sambands fslenskra
myndlistarmanna og Myndstefs og
var til þess stofnað með sérstökum
samningi 1995. Tilgangur mið-
stöðvarinnar er að auka almenna
þekkingu og áhuga á íslenskri
myndlist og hefur megináherslan í
starfinu að undanförnu falist í því
að hanna og skipuleggja gagna-
grunninn. Opnunin í gær var því
einskonar uppskeruhátíð, eins og
Þórunn J. Hafstein, formaður
stjórnar verkefnisins, komst að
orði þegar hún kynnti vefinn. For-
stöðumaður Upplýsingamiðstöðv-
arinnar er Hrafnhildur Þorgeirs-
dóttir bókasafns- og upplýsinga-
fræðingur.
Um Ieið og menntamálaráð-
herra opnaði vefinn og óskaði
myndlistarmönnum til hamingju
með áfangann lét hann þess getið
að nú þegar myndlistarmenn og
Margmiðlun hefðu rutt brautina
væri í undirbúningi í ráðuneytinu
að aðstoða aðra listamenn til þess
að gera svipaða gagnagrunna.
Nefndi hann þar sem dæmi gagna-
grunna um bókmenntir, tónlist og
kvikmyndagerð.
BÆKUR
Ljóðaþýðingar
SKÁLDSKAPARMÁL
eftir Guillevic. Þór Stefánsson þýddi.
Valdimar Tómasson. 1997 - 86 bls.
SKÁLDSKAPUR 20. aldarinnar
hefur umfram allt einkennst af til-
raunum á sviði myndgerðar ljóða,
ljóðmáls og ljóðforms. SúiTealistar
og imagistar í
byrjun aldarinn-
ar vildu ekki
nota líkingar
sem skraut held-
ur gerðu ljóð-
myndina að að-
alatriði ljóð-
texta. Súrrea-
listarnir vildu
j3(;r nálgast undir-
Stefánsson meðvitundina og
draumlífið í
gegnum ljóðmyndir og myndhvörf
og imagistar töldu myndina vera
aðalatriði ljóðs, um hana ætti ljóð-
ið að hverfast.
En nútímaljóðið hefur oft tekið
ýmsar dýfur og hliðarspor út frá
þessum hugsjónum brautryðjend-
anna. I konkretljóðum er myndin
t.a.m. orðin sýnileg í ljóðforminu
sjálfu. Hópur franskra höfunda
gekk líka svo langt að líta á ljóð-
myndina og myndhvörfin sem
kjarna hugsunarinnar sem þeim
var afar hugstæður, skáld á borð
við jafn ólíka menn og Yves
Bonnefoy, Franeis Ponge og Guil-
levic.
Kvæði þeirra einkennast af
ákveðnum strangleika og sparsemi
orða og mynda og markast af van-
trú á myndræna miðlun hugmynda
þótt þau gripu vissulega til þeirra
miðla. Þau leituðu að kjarnanum í
hlutunum sjálfum, hlutaheiminum.
Þekkingarfræði þeirra virðist á tíð-
um sækja ýmislegt til Heideggers
eða Wittgensteins. Einungis væri
hægt að segja hvernig hlutimir
væru, ekki hvað þeir væru. Því
voru þeir, andstætt t.a.m. súrrea-
listum, uppteknir af hluttækum
veruleika, hinni sýnilegu veröld en
ekki innri heimi.
Nú hefur Þór Stefánsson þýtt
Skáldskaparmál Guillevics. Þau
eru nokkurs konar sjálfsmynd
skáldsins og lýsa sérstæðu sam-
bandi hans við hlutina. Hlutaheim-
urinn verður í kvæðum hans lifandi
veröld sem er ótrúlega ljóðræn
miðað við viðfangið. Oft á tíðum
verka ljóðin sem heimspekilegar
yrðingar í ljóðrænu formi.
ídag
er dagur sólarinnar.
Hún þarf ekki að hreykja sér.
Henni nægir að vera sól.
Allir hlutir
una skilgreiningu
sjálfra sín.
í dag er dagurinn
sem sólin yrkir ljóð.
Skáldið skilgreinir sig sjálft ekki
út frá innri veruleika heldur í fyrir-
bærunum, hlutunum og ekki síst
allt að því dulrænu sambandi sínu
við náttúruna.
I briminu,
í gargi mávsins,
í löðrinu, sem fellur aftur til sjávar,
í flóðinu, sem er að byrja að falla að,
í þanginu, sem hengir sig í klettinn,
finn ég til,
finn ég sjálfan mig.
Þessi hlutahyggja og hlutbundna
umfjöllun einkenna mjög kvæða-
heim Guillevics. Þar gætir einhvers
konar áhrifa frá tilvistarspekinni,
t.a.m. áhersla hans á yrkja sig frá
tóminu enda sé það „tilvera tóms-
ins / á jaðri ljóðsins // sem gefur því
styrk...“ En einnig birtist í ljóðum
hans einhvers konar áhersla á
kjaraann (essentialismi).
En hvers vegna alltaf
og endalaust að yrkja?
Vegna þess að þú finnur
að þú ert ekki
í miðjunni, kjamanum?
Því er stundum haldið fram að
íslensk ljóðhefð og ljóðmál séu lítt
heimspekileg. Dæmin sýna þó að
þetta er ekki alls kostar rétt. Ég
fæ þannig ekki betur séð en þýð-
anda takist mæta vel að koma
heimspekilegri hugsun Guillevics
yfir á íslenskt mál án teljandi vand-
kvæða. Fyrirstaða málsins er að
minnsta kosti ekki sýnileg fremur
en þýðandinn sem dregur sig af lít-
illæti í hlé í þessum þýðingum í
samræmi við hugmyndir Guillevics
um þýðingar. Hér er vel staðið að
verki.
Skáldskapai-mál er e.t.v. örlítið
framandi bók við fyrsta lestur en
hún vinnur vissulega á við lestur.
Ljóð Guillevics snúast andstætt
kvæðum súrrealista um hlutbund-
inn veruleika. En þau veita okkur
innsýn í tímabil og hugmyndaheim
franskrar bókmenntasögu sem
ekki hefur verið hampað of mikið
hér á landi.
Skafti Þ. Halldórsson
KRAFTUR - ÞEKKING - ÞOR
HELGU I FIM
Ásdís Halla Bragadóttir, formaður Sambands ungra sjálfstæðismanna
Bjarni Snæbjörnsson, arkitekt, Hafnarfirði
Ellen Ingvadóttir, formaður Landssambands sjálfstæðiskvenna
Guðlaug Konráðsdóttir, formaður Vorboðans, félags sjálfstæðiskvenna
Guðmundur Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisfélags Garðabæjar
Guðmundur Jónsson, bóndi, Reykjum, Mosfellsbæ
Guðrún Kaldal, forstöðumaður, Seltjarnarnesi
Guððrún B. Vilhjálmsdóttir, varaformaður fjölskyldu- og félagsmálaráðs Seltja
Gunnsteinn Sigurðsson, skólastjóri, Kópavogi
Jóhann G. Jóhannsson, leikari, Seltjarnarnesi
Halla Halldórsdóttir, forseti bæjarstjórnar Kópavogs
Magnús H. Guðjónsson, dýralæknir, Reykjanesbæ
Magnús B. Jóhannesson, rekstrar- og stjórnunarfræðingur, Reykjanesbæ
Magnús Sigsteinsson, forstöðumaður, Mosfellsbæ
María Valdimarsdóttir, formaður Sóknar, félag sjálfstæðiskvenna, Keflavík
Ólafur Höskuldsson, tannlæknir, Seltjarnesi
Pétur Birgisson, formaður Sjálfstæðisfélags Kópavogs
Salóme Þorkelsdóttir, fyrrv. alþingismaður og forseti Alþingis
Steinþór Jónsson, hótelstjóri, Keflavík
Svanlaug Jónsdóttir, formaður fjölskyldu- og félagsmálaráðs Reykjanesbæjar
Valgerður Sigurðardóttir, forseti bæjarstjórnar Hafnarfjarðar
Þóra Einarsdóttir, formaður Sjálfstæðisfélags Seltjarnarness
Þórey Halldórsdóttir, starfsmaður Kynnisferða, Reykjanesbæ
Þorgeður Aðalsteinsdóttir, formaður Eddu, félags sjálfstæðiskvenna, Kópavogi
Þorsteinn Einarsson, starfsrnannastjóri Kópavogsbæjar
Helga Guðrún Jónasdóttir býður sig fram í 5. sæti í prófkjöri Sjálfstæðis-
manna í Reykjaneskjördæmi, laugardaginn 14. nóvember nk. Hún starfar
sem stjórnmálafræðingur hjá Skrifstofu jafnréttismála en var áður m.a.
upplýsingafulltrúi Verslunarráðs íslands og upplýsingafulltrúi bænda-
samtakanna. Helga er jafnframt formaður umhverfisnefndar Sjálfstæðis-
flokksins, ritari Landssambands sjálfstæðiskvenna og á sæti í jafnréttis-
nefnd Kópavogsbæjar.