Morgunblaðið - 08.01.1999, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Ákvæði laganna um tóbaksvarnir og takmörkun tjáningarfrelsis
Alitamál en almanna-
heill látin ráða för
SAMKVÆMT lögum um tóbaksvarnir er bann-
að að fjajla um einstakar tóbakstegundir í fjöl-
miðlum. I grein sem birtist hér í Morgunblaðinu
31. desember var vikið að því að blaðið hefði
brotið þessi lög í umfjöllun sinni um ákveðna
vindlategund sem seld er í matvöruverslun og
aukna þjónustu við neytendur.
Össur Skarphéðinsson var formaður heil-
brigðis- og tryggingamálanefndar sem útfærði
lögin eftir tillögum Tóbaksvarnanefndar áður en
þau voru samþykkt á Alþingi árið 1996.
„Þetta var álitamál þegar lögin voru gerð og í
ljósi þeirrar niðurstöðu sem Héraðsdómur komst
að um áfengislögin árið 1997 er enn meira álita-
mál hvort þetta stenst. Við gerðum ýmsar breyt-
ingar á tillögum Tóbaksvamanefndar, sumar
þeirra gengu skemmra en lögin og aðrai- lengra.
Það var t.d. fellt út umdeilt ákvæði sem bannaði
að sýna reykingar í tónlistarmyndböndum og
sömuleiðis ákvæði sem var túlkað þannig að
kaupmenn réðu ekki sjálfir hvernig þeh- stilltu
upp tóbaksvörum," sagði Össur Skarphéðinsson.
„Þeir sem komu til okkar af hálfu hins opin-
bera og félagasamtaka sem vinna að tóbaksvörn-
um voru þeirrar skoðunar að reynslan sýndi að
þetta orðalag, sem tengist söluhvetjandi umfjöll-
un, væri hægt að teygja og toga og fæli engar
varnir í sér. Þeirra afstaða var sú að öll umfjöll-
un um einstakar tóbakstegundir væri í eðli sínu
söluhvetjandi nema verið væri að ræða skaðsemi
eða kynna vörur sem yllu minni skaða en þær
sem fyrir væru.
Þrengir að tjáningarfrelsi
Við ræddum þetta mikið og féllumst á þessa
skoðun og bárum fram breytingatillöguna sem
var samþykkt. Fyrir lágu upplýsingar um mjög
skýr tengsl á milli tóbaksneyslu hjá unglingum
og fíkniefnaneyslu þeirra á síðari stigum og það
var bakgrunnur þessarar ákvörðunar sem allur
þingheimur var samþykkur," sagði Össur.
Að sögn Össurar er augljóslega um álitamál
að ræða og verið væri að þrengja að tjáningar-
frelsinu hvað varðar einstakar tegundir tóbaks-
varna. Hins vegar hefðu menn verið sammála
um að vernda þyrfti börn og unglinga sem í
gegnum tóbaksneysluna leiðast út í eiturlyf.
„Þessi tengsl hafa enn betur komið í ljós í vís-
indalegum könnunum sem hér hafa verið gerðar
eftir að lögin voru samþykkt.
Það var enginn sem mælti gegn þessu í þing-
umræðum og menn voru að taka það sem þeir
töldu meiri hagsmuni fram yfír minni. Almanna-
heill rökstyður takmörkun á tjáningarfrelsinu,“
sagði Össur.
Að hans sögn voru tóbaksvarnalögin viðbrögð
við því fíkniefnafári sem herjar á þjóðfélagið.
„Það er ein leið að beita bara forvörnum en okk-
ar lögmæta markmið með lagasetningunni var
að draga úr líkum á því að börn og unglingar
leiddust út í tóbaksneyslu. Eg dreg ekki dul á að
það er verið að þrengja að tjáningarfrelsinu en
ég held ekki að hér sé um alvarlega skerðingu að
ræða.“
Össur vildi undirstrika að lögin banna ekki al-
menna umfjöllun um tóbak. Bannið takmarkist
við umfjöllun um einstakar vörutegundir. Um
það hvort lögin verði endurskoðuð sagðist hann
telja að fyrst verði að fara fram ítarleg umfjöllun
þar sem skýrt sé sýnt fram á að lögin brjóti í
bága við stjórnarskrárvarin réttindi og vegi al-
variega að tjáningarfrelsi fjölmiðla.
Nýr bæklingur fyrir útlendinga á íslandi kynntur
Morgunblaðið/Kristinn
RÁÐHERRA kynnti nýjan upplýsingabækling fyrir útlendinga, sem flytjast til landsins, á fundi í gær.
Gefínn út á sex er-
lendum tungumálum
íslandsferð
Jim Rogers
lokið
BANDARÍSKI auðjöfurinn Jim
Rogers og unnusta hans, Paige
Parker, komu til Reykjavíkur síð-
degis í gær og höfðu þar með lokið
hringferð sinni um Island, sem er
fýrsti áfangi í hnattferð þeirra.
Næst munu þau halda til Bretlands
og írlands og þaðan keyra gegnum
Mið-Evrópu, Tyrkland, íran, Kína
og Japan.
Rogers segir að Island hafí
reynst fegurra en ljósmyndir sem
hann hafði skoðað höfðu gefið til
kynna.
„Það var aðeins einn illviðrisdag-
ur í ferðinni, og ég brást ekki rétt
við aðstæðum þá, en að öðru leyti
var ferðin góð,“ segir Rogers.
Hann segist smám saman hafa
lært betur á að keyra við íslenskar
vetraraðstæður og farartækið, sem
er sérsmíðaður Mercedes Benz-
bíll, hafi reynst vel og muni eflaust
duga í hnattferð þeirra Parker,
hvort sem er í eyðimörkum, frum-
skógi eða í Síberíu.
Bíll Rogers verður til sýnis hjá
Ræsi hf., Skúlagötu 59, um helgina
og þangað munu þau Parker koma
á laugardaginn og svara spurning-
um um bflinn og ferðalag sitt.
------------------
• •
Olvaður öku-
maður olli
skemmdum
ÖLVAÐUR ökumaður olli eigna-
tjóni með glæfraakstri í Kópavogi í
fyrrinótt og handtók lögreglan
hann í kjölfarið. Hann gisti síðan
fangageymslur lögreglu í Kópa-
vogi.
Laust íyrir klukkan hálffimm
um nóttina rauk maðurinn út af
heimili sínu í bræði eftir deilur og
ók af stað á bfl sínum, samkvæmt
upplýsingum frá lögreglu. Hann
var mjög ölvaður og ók ógætilega
um næsta nágrenni.
í Laufbrekku ók hann utan í
sendiferðabíl og grindverk og síðar
á tvær bifreiðar sem stóðu við
Lyngbrekku. Nokkrar skemmdir
hlutust af ökuferð mannsins, jafnt
á hans eigin bíl sem kyrrstæðu bíl-
unum þremur.
FÉLAGSMÁLARÁÐUNEYTIÐ
kynnti í gær nýjan upplýsingabæk-
ling fyrir útlendinga sem ílytjast til
landsins. Bæklingurinn er gefinn út
á sex erlendum tungumálum auk ís-
lensku og er ætlað að upplýsa ný-
búa um íslenskt þjóðfélag, réttindi
og skyldur.
Að sögn Páls Péturssonar, fé-
lagsmálaráðherra, er þörfin fyrir
bæklinginn brýn enda hefur mikil
aukning orðið síðustu 2 til 3 árin í
útgáfu nýrra dvalarleyfa fyrir út-
lendinga. „Sumt af þessu fólki talar
einungis sitt móðurmál og þó að við
leggjum mikið upp úr því að þeir
flóttamenn sem hingað koma Iæi'i
íslensku er ekki gerð krafa um að
erlendir verkamenn, sem sumir
dvelja hér í stuttan tíma, læri ís-
lensku," sagði félagsmálaráðherra.
Að hans sögn sýndi mál rúss-
nesku verkamannanna sem komu
til landsins á vegum
Technopromexport í sumar að þörf-
in fyrir upplýsingabæklinginn er
mikil. „Þeir þekktu ekki til ís-
lenskra reglna og vegna þess skap-
aðist allrahanda misskilningur. Það
voru ekki eingöngu verkamennirnir
heldur einnig yfírmennirnir sem
þekktu ekki nægilega íslenskar
reglur," sagði félagsmálaráðherra.
I bæklingnum er m.a. að fínna
upplýsingar um félagsþjónustu
sveitarfélaga, opinberar stofnanir,
heilbrigðisþjónustu, skólamál, stað-
greiðslu skatta, opinbera réttarað-
stoð og miðstöð nýbúa. Bæklingur-
inn mun liggja frammi hjá útlend-
ingaeftirliti, Vinnumálastofnun,
Miðstöð nýbúa, sendiráðum, Hag-
stofu Islands og félagsþjónustu
sveitarfélaganna í landinu.
„Mér er það mikið kappsmál að
útlendingar sem dveljast á íslandi
veiti þessu athygli og viti að þarna
sé að finna þessar upplýsingar. Það
þarf að sinna þessum málefnum
betur en gert hefur verið og rjúfa
vissa einangrun sem sumt af þessu
fólki býr við,“ sagði ráðherra.
Um 6.000 útlendingar dveljast
um þessar mundir á Islandi, flestir
þeirra á höfuðborgarsvæðinu. Að
sögn félagsmálaráðherra er unnið
að stofnun samstarfshóps sem fær
það verkefni að forgangsraða og
kortleggja mál nýbúa út frá tveim-
ur skýrslum sem þegar hafa verið
gerðar. Einnig þurfi meiri samhæf-
ingu milli ráðuneyta, sem koma að
þessum málaflokki, og sveitarfé-
laga.
Við val á þeim tungumálum, sem
bæklingurinn var prentaður á, var
tekið mið af tölum um dvalarleyfis-
umsóknir síðustu ára. Hann fæst
nú á pólsku, serbó-króatísku, rúss-
nesku, víetnömsku, taílensku og
ensku. Áformað er að gefa hann út
á fleiri tungumálum og munu nor-
ræn mál og spænska vera þar efst
á lista. Innan skamms verður svo
gefin út ítarleg handbók fyrir út-
lendinga um íslenskt samfélag og
þýðingu þess að flytjast til lands-
ins.
STUTT
Hald lagt
á fíkniefni
og ianda
LÖGREGLAN í Reykjavík
lagði hald á fíkniefni, þýfi og
ætlaðan landa í nokkrum að-
skildum málum sem upp
komu í fyrrinótt. Þrettánda-
hátíðarhöld fóru friðsamlega
fram en að sögn lögreglu var
nóttin erilsöm miðað við virk-
an dag.
Þýfi fannst við húsleit í
borginni í fyndnótt og er talið
að um sé að ræða góss úr
fleiri en einu innbroti.
Þá var karlmaður handtek-
inn vegna gruns um landasölu
og fannst á heimili hans tölu-
vert magn af plastbrúsum og
dálítið magn af ætluðum
landa.
Efni í neytenda-
umbúðum
Ökumaður, sem stöðvaður
var vegna ölvunaraksturs á
Hvei-fisgötu laust fyrir klukk-
an fimm um nóttina, reyndist
hafa í fórum sínum fíkniefni í
„neytendapakkningum". Eftir
er að greina efnið en það er
talið geta verið amfetamín. Á
skemmtistað í borginni fund-
ust fíkniefni á tveimur mönn-
um þegai- lögregla fór þar um
í eftirlitsferð.
Sjálfstæðismenn
á Suðurlandi
Kjartan
Olafsson
gefur kost á
sér í 1. sæti
KJARTAN Ólafsson, formað-
ur Sambands garðyrkju-
bænda, hefur ákveðið að gefa
kost á sér í fyrsta sæti á lista
sjálfstæðismanna í prófkjöri
flokksins á Suðurlandi vegna
alþingiskosninganna í vor.
Kjartan er 45 ára gamall og
er hann búsettur að Hlöðu-
túni í Ölfusi. Hann er garð-
yrkjufræðingur að mennt og
starfar nú sem framkvæmda-
stjóri Steypustöðvar Suður-
lands á Selfossi. Hann hefur
setið í stjórnum sjálfstæðisfé-
laga og kjördæmisráðs á Suð-
urlandi og var formaður ráðs-
ins 1993-1995. Hann var
kosningastjóri Sjálfstæðis-
flokksins í Suðurlandskjör-
dæmi 1979 og hefur verið í
kosningastjómum fyrir kjör-
dæmið í flestum alþingiskosn-
ingum síðan.
Fráfarandi
rektor í leyfí
JÓNAS Guðmundsson, frá-
farandi rektor Samvinnuhá-
skólans á Bifröst, hyggst taka
sér tveggja ára launalaust
leyfí frá kennslu við skólann
þegar hann lætur af störfum
hinn 1. ágúst nk. Stefnir hann
að því að nota tímann til þess
að stunda rannsóknir í
Bandaríkjunum.
Jónas er lektor í rekstrar-
fræði við skólann og segir í
samtali við Morgunblaðið að
hann vilji halda þeim mögu-
leika opnum að geta komið
aftur til starfa við skólann að
tveimur ámm liðnum.