Morgunblaðið - 08.01.1999, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1999 29
Sumar í íslenskri
kvikmyndagerð
LOKS kemur sumar
í íslenskri kvikmynda-
gerð - eftir afar langt
vor. Pannig líta menn
á þau áhrif sem það
hefur að stjórnvöld
hafa loks samþykkt að
auka verulega við þá
fjárveitingu sem Kvik-
myndasjóður íslands
hefur til ráðstöfunar.
Allir þeir fjölmörgu ís-
lendingar, sem á einn
eða annan hátt hafa
lífsviðurværi sitt af
kvikmyndagerð, fagna
innilega þeirri viður-
kenningu á mikilvægi
íslenskrar kvikmynda-
gerðar sem í þessari samþykkt
felst. Enda hlýtur að mega líta svo
á að stjórnvöld hafi hér með lýst
yfir vilja sínum til að þessi listiðn-
aður fái að vaxa og dafna og að þeir
sem að honum koma geti starfað
við meira fjárhagslegt öryggi. Á
það hefur virkilega skort. Þessi
viðurkenning verður vonandi til
þess að sem flestir - og kannski
allir - sem hafa sérmenntað sig til
þessara starfa geti um ókomna
framtíð unnið að því að gera veg ís-
lenskrar kvikmyndagerðarlistar
sem mestan.
Fé til kvikmyndagerðar kernur
margfalt til baka
Á undanförnum mánuðum hefur
umræða um íslenska kvikmynda-
gerð verið meii'i en hún hefur verið
um árabil. Bæði hefur verið rætt
um að hróður hennar færi vaxandi
víða um heim, sem og að þeir fjár-
munir sem hið opinbera legði til
hennar kæmu margfaldir til baka.
Ágúst Einarsson þingmaður er einn
þeirra sem þarna hafa komið að
máli. I erindi sem hann hélt 1997 og
nefndi „Kvikmyndaiðnaður á Is-
landi - staða og úrbætur" tók hann
m.a. sem dæmi að á árunum
1994-1997 hefðu úthlutanir Kvik-
myndasjóðs verið um 265 milljónir
króna (á verðlagi 1997) og að til
baka hefði ríkið fengið 300 milljónir,
þ.e. hagnast um 35 milljónir! Einnig
nefnir hann til sögunnar áhrifín sem
kvikmyndir og sjónvarpsþættir hafa
til landkynningar, t.d. sýningar á ís-
lenskum sjónvarpsþáttum á erlend-
um sjónvarpsstöðvum, en sýnt hef-
ur verið fram á bein tengsl á milli
þeirra og aukins ferðamanna-
straums til landsins. Þegar reiknað-
ar eru tekjur af ferðamönnum til
landsins eru fjárhæðirnar taldar í
milljörðum. Ágúst lagði einnig fram
frumvarp, ásamt fleirum, um sér-
staka skattaívilnun þeim til handa
sem styrktu íslenska kvikmynda-
gerð, sem að vísu hefur ekki enn
náð fram að ganga.
Menntamálaráðherra hefur
einnig, bæði í ræðu og riti, og nú
síðast með samkomulagi ríkis-
stjórnarinnar um aukin fjárframlög,
sýnt áhuga og skilning á því að
kvikmyndagerð vaxi og dafni í land-
inu. Kvikmyndagerðarmenn líta því
á þá ákvörðun stjórnvalda að efla
Kvikmyndasjóð sem stórt skref í þá
átt að bæta það umhverfí sem ís-
lenskt kvikmyndagerðarfólk býr
við. Og vonandi er liður í þeirri þró-
un að gera starfsumhverfið þannig
að einbeita megi sér að framleiðslu
góðra kvikmynda og sjónvarpsdag-
skrár; að kvikmyndagerðarmenn
geti unnið við fagið og lifað af því.
Hélt skattstjóri að sumarið
væri löngu komið?
En á sama tíma og stjórnvöld
beita sér á þennan hátt fyrir því að
bæta starfsumhverfí íslensks kvik-
myndagerðarfólks er skilningur
skattayfírvalda á þessu starfsum-
hverfí lítill sem enginn. Að minnsta
kosti hafa margir kvikmyndagerð-
armenn orðið illa úti í samskiptum
sínum við þau og mætti stundum
halda að skattayfirvöld
teldu að sumarið í ís-
lenskri kvikmyndagerð
hefði staðið með mikl-
um blóma um árabil og
því væri vænlegast að
leita í vasa kvikmynda-
gerðarmanna að fjár-
munum sem vantaði í
ríkiskassann. Hvaðan
skattstjóri fékk þá
hugmynd er erfítt að
átta sig á, sérstaklega
ef tekið er tillit til
þeirra mörgu kvik-
myndagerðarmanna
sem misst hafa aleigu
sína, og jafnvel einnig
sinnar nánustu fjöl-
skyldu, við að reyna að gera kvik-
myndir á íslandi.
Búningar og leikmynd ekki
rekstrarkostnaður
Sem dæmi um hinn litla skilning
ofangreindra yfírvalda á eðli kvik-
myndagerðar, og því umhvei'fi sem
hún býr við hér á landi, verða tínd
Hvernig eiga íslensk
kvikmyndagerð og
kvikmyndagerðar-
menn, spyr Bryndís
Kristjánsdóttir, að
vaxa og dafna í svona
starfsumhverfi?
til nokkur atriði sem kvikmynda-
gerðarmaður, sem starfað hefur að
mestu einn síns liðs við fagið í yfir
tuttugu ár, hefur reynt af hendi
skattheimtumannanna. Alls konar
rekstrarkostnaður er ekki talinn
eiga rétt á sér, s.s. kaup á tónlist af
geisladiskum (hefur nokkur séð
kvikmynd án tónlistar?), reikningar
vegna kaupa á fatnaði og frá fata-
leigum (vita ekki allir að það þarf
búninga í leiknar myndir?), reikn-
ingar vegna kaupa á málningu,
hilluefni, vefnaðai-vöru, rimla-
gluggatjöldum, silkiblómum, lifandi
blómum o.fl. í þessum dúr (úr
hverju telur skattstjóri að sviðs-
mynd sé gerð?). Ekki eru teknir til
greina reikningar vegna kaupa á
kvikmyndatímaritum og kvik-
myndabókum (kvikmyndagerðar-
menn eiga líklega ekki að eiga kost
á að fylgjast með því nýjasta sem er
að gerast í faginu, ekki einu sinni af
bók!), ekki virðast menn á bæ skatt-
stjóra heldur vita að mjög mikið af
vinnunni við kvikmyndagerð fer
fram utandyra, oft mjög fjarri
mannabyggð og á öllum árstímum;
að minnsta kosti þótti þeim ekki
ástæða til að taka tillit til kostnaðar
vegna vinnufatnaðar (úlpu) né að
bera þyrfti tæki með sér upp á fjöll
(bakpoka), hvað þá að það þyrfti að
gefa fólkinu sem þar var að störfum
kaffi að drekka og eitthvað að
borða. Þó var starfsmönnum boðið
að koma með í tökuferð á hálendi ef
það mætti verða til að auka skiln-
inginn - en boðið var ekki þegið. En
guð hjálpi þeim kvikmyndagerðar-
mönnum sem hætta sér til útlanda
Brandtex fatnaður
_____—5
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
til að taka upp atriði í verk sín! Út-
lendar kostnaðarnótur eru ekki eins
í laginu og þær sem skattayfirvöld
þekkja og á þeim er ekki kennitala,
né getið um það hvort vsk. sé inni-
falinn í heildarverðinu. Kostnað
vegna nokkurra slíkra ferða, á
þriggja ára tímabili, að upphæð um
ein og hálf milljón, tók embætti
skattstjóra ekki gildan sökum ofan-
greinds. Jafnvel þótt hans mönnum
væri boðið að skoða myndirnar í
smáatriðum þar sem sjá mátti að at-
riðin voru tekin upp í viðkomandi
löndum!
Virðisaukaskattur
á styrki
Verst af öllu var þó að kvik-
myndagerðarmaðurinn hafði mis-
skilið lögin sem segja að handrita-
gerð, leikstjórn og störf leikara séu
undanþegin virðisaukaskatti og
hafði því ekki innheimt, fyrir skatt-
stjóra, vsk. vegna slíkra starfa.
KvikmyndagerðaiTnaðurinn hafði í
höndunum lögin sem kveða á um
þessa undanþágu, bréf frá ríkis-
skattstjóra til Félags kvikmynda-
gerðarmanna um að þessir þættir
væru undanþegnir vsk. og hafði
ráðfært sig við starfsfélaga sína.
Allt kom fyrir ekki: þessi kvik-
myndagerðarmaður hafði átt að
innheimta vsk. af þessum þáttum.
Hann var að vonum ekki sáttur við
málalokin og skaut máli sínu til rík-
isskattstjóra og síðan yfirskatta-
nefndar. Skattayfii-völd voru u.þ.b.
þrjú ár að vinna með þetta mál og
auðvitað voru allir sammála skatt-
stjóra. Kvikmyndagerðarmanninum
bar að greiða vsk. - sem hann hafði
aldrei innheimt - auk dráttarvaxta
frá því að reikningarnir voru skrif-
aðir, auk tímans sem skattayfirvöld
voru að ákveða sig (allt að sjö ár á
elstu reikningunum), samtals fjóra
og hálfa milljón! Ekki nóg með það
heldur var líka ákveðið að hann
skyldi greiða vsk. af nokkrum
styrkjum sem honum höfðu verið
veittir til að gera kvikmynd. Hefur
einhver heyrt að það beri að inn-
heimta vsk. af menningarstyrkjum?
Á þá styrkþegi sem fær t.d. 300.000
kr. frá Reykjavíkurborg að inn-
heimta fyrir skattstjóra vsk. af upp-
hæðinni og hvernig á hann að bera
sig að við þetta? Hvernig eiga ís-
lensk kvikmyndagerð og kvik-
myndagerðarmenn að vaxa og
dafna í svona starfsumhverfí? Engu
er líkara hér en verið sé að drepa
hana niður!
Samræmdar aðgerðir
Það geta allir séð að kvikmynda-
sumarið mun ekki standa lengi ef
vinstri hönd yfii-valda tekur strax
það sem sú hægri gefur - og jafnvel
miklu meira! Kvikmyndagerðar-
menn hljóta að óska eftir því að
starfsmenn skattstjóra fái kennslu í
undirstöðuatriðum í faginu þannig
að með samræmdum aðgerðum
allra aðila sem vilja gi'eiða veg ís-
lenskrar kvikmyndagerðar megi
hún ná að þroskast og dafna, öllum
landsmönnum til ánægju og hag-
sældar. Og vera áframhaldandi lifi-
brauð nokkur hundruð landsmanna.
Höfundur starfnr við
kvikmyndagerð.
Bryndís
Kristjánsdóttir
Vitfírring
í ÍTARLEGRI um-
fjöllun Jóns Sigurðs-
sonar, fyrrverandi
framkvæmdastj óra,
um fiskveiðistjórnunar-
kerfið hefir verið sýnt
fram á með skýrum
rökum að kerfið
óbreytt muni leiða til
ófamaðar fyrir ís-
lenzka þjóð. Hand-
bendi sægreifanna,
stjómarherrarnh’,
reyna með öllum hætti
að þegja þá röksemda-
færslu í hel, þótt ýmsar
tiltekjur þeirra bendi
til að þeim sé ekki rótt.
Einn fráleitasti
meingalli kerfisins er brottkast
fisks. Jón Sigurðsson hefir farið
varlega í fullyrðingar um stærð-
Einn fráleitasti mein-
galli kerfísins, segir
Sverrir Hermannsson,
er brottkast físks.
argráðu brottkastsins, en þó nefnt
ógnvekjandi tölur.
Sá sem hér heldur á penna ger-
þekkir íslenzkan sjávarútveg að
fornu og nýju, og hefir þess vegna
leyft sér að nefna enn
geigvænlegri tölur: Að
brottkastið næmi hátt
á annað hundrað þús-
undum tonna og hefír
ýmsum þótt stungin
tólg.
I Morgunblaðinu
fyrir skemmstu birtist
grein eftir einn kunn-
asta og reyndasta físki-
skipstjóra íslands und-
anfarna marga áratugi,
Hrólf Gunnarsson.
Hann fullyrðir að öðr-
um hverjum físki sé
fleygt dauðum fyrir
borð. Hann nefnir
2Ó0.000 tonn - tvö-
hundruðþúsundtonn - af þorski,
sem íslenzki fískiskipaflotinn kasti
fyrir borð.
Þá vita menn það. Yfir þetta at-
hæfi nær varla orðið: Vitfírring. Og
er mál að linni. En svo mun ekki
verða ef gjafakvótaflokkarnir,
Framsókn og Sjálfstæðisflokkurinn,
halda völdum í alþingiskosningum á
vori komanda. Þá mun þessari
skömm og svívirðu viðhaldið
óbreyttri. Það er lífsnauðsyn að
kjósendur geri sér fulla grein fyrir
þeirri ísköldu staðreynd.
Höfundur er fv. bankastjóri og
formaður Frjálslynda flokksins.
Sverrir
Hermannsson
Vestfirðir
Ýtt úr vör - viðskiptahugmynd að veruleika
Námskeið í stofnun smáfyrirtækja
Þann 22. janúar nk. hefst námskeið í stofnun og rekstri
smáfyrirtækja á Vestfjörðum undir yfirskriftinni:
Ýtt úr vör - viðskiptahugmynd að reruleika
Námskeiðið er sérstaklega ætlað þeim sem hafa viðskiptahug-
mynd til að útfæra eða eru komnir af stað með rekstur og vilja
auka þekkingu sína. Einnig er námskeiðið ætlað þeim sem hafa
misst atvinnu og vilja skapa sér atvinnu sjálfir með því að vinna
að eigin viðskiptahugmynd. Námskeiðið er ómetanlegt tækifæri
fyrir þá, sem vilja fara út í sjálfstæðan atvinnurekstur og skapa
þar með sína eigin framtíð.
Námskeiðið er haldið samtímis á Patreksfirði og ísafirði í gegnum
fjarfundabúnað frá ísafirði. Þátttakendafjöldi er takmarkaður og þarf
að sækja um þátttöku til Atvinnuþróunarfélags Vestfjarða,
Hafnarstræti 1, ísafirði, myndsendir 456 4785 á sérstöku eyðublaði
fyrir 14. janúar nk.
Nánari upplýsingar um námskeiðið og umsóknareyðublöð fást hjá
Atvinnuþróunarfélagi Vestfjarða, s. 456 4780 og Svæðisvinnumiolun
Vestfjarða, s. 456 5660. Stuðningsaðilar verkefnisins Ýtt úr vör eru
Samtök Sparisjóða á Vestfjörðum ti Átak til atvinnusköpunar og
Framhaldsskóli Vestfjarða á Isafirði.
Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða Svæðisvinnumiðlun Vestfjarða
Brúðhjón
Allur borðbtínaður - G1 æsi 1 e,g gjafavara - Briiðhjönalistar
4>/
7WA\\V_ VERSLUNIN
Luugnvegi 52, s. 562 4244.