Morgunblaðið - 06.02.1999, Síða 48

MORGUNBLAÐIÐ
íi.
LAUGARDAGUR 6. FEBRUAR 1999
ORACLE
ýakkar frá 17.600,-
6.800,-
rá 1.490,-
ú 1.350,-
Vestijrí 4.700,-
^NOHA
r
irá Noregi
Vlðurivennd brunavöm
Fáanlegar með og án skáps
Heildsöludreifing:
Smiðjuvegi 11. Kópavogi
TfnGlehf sími 564 1088.lax564 1089
Fást í byggingavöruverslunum um land allt.
UMRÆÐAN
Fordómum flaggað og
fáfræði stimpluð
I N T E R N E T

EG DATT í gær af
því það er svell á gang-
stéttinni í dag.
Er hugsanlegt að mað-
ur hafi dottið í gær af
því að það er svell á
gangstéttinni í dag? Við
vitum öll að samhengið
er því aðeins fyrir hendi
að svellið í dag hafi líka
verið á gangstéttinni í
gær. Pessi einfóldu
sannindi virðast gjör-
samlega hafa farið fram
hjá Herdísi Dröfn Bald-
vinsdóttir sem segir frá
doktorsverkefni sínu
við erlendan háskóla í Ásmundur
viðtali við Morgunblað- Stefánsson
ið um síðustu helgi.
Herdís segist hafa „öðlast ... þá
sýn á ASI að þar færu sterk samtök
en eigi að síður skiluðu ekki miklu til
sinna félagsmanna“. Eftir viðtalinu
að dæma virðist þessi sýn hafa vitr-
ast Herdísi þegar hún leit til þróun-
arinnar frá því um 1960 til dagsins í
dag. Hún telur sig hafa sannað að
skýringu á þessari mótsögn sé að
finna í hlutafjáreign íslenskra lífeyr-
issjóða. Sem hluthafar í lífeyrissjóð-
um hafi verkalýðsfélögin innan ASI
umsnúið hlutverki sínu þannig að
höfuðverkefni þeirra hafi orðið að
halda launum lágum til að tryggja
arð af hlutafjáreign sinni.
Það virðist ekki trufla Herdísi hið
minnsta að hlutafjáreign lífeyrissjóða
er nánast glænýtt fyrirbæri. Á þeim
tímamótum er hún fékk vitrun sína,
eftir viðtalinu að dæma um 1990, var
hlutafjáreign þeirra hverfandi, ef frá
er talinn hlutur þeirra í Islandsbanka,
þar sem starfsmenn eni flestir í SÍB,
I3ICMIEGA
Fólínsýra
Takist fyrir þungun
og á meðgöngu.
Fæst í næsta apóteki.
1969-1999
30 ára reynsla
Hitaþolið gler
Hert gler
Eldvarnargler

GLERVERKSMIÐJAN
Sawveek
Eyjasandur 2 • 850 Hella
* 487 5888 • Fax 487 5907
sem er eins og kunnugt
er utan ASÍ og iqara-
barátta ASÍ snýst þvi
ekki um þá með beinum
hætti. Fram undir 1990
voru einungis örfáir líf-
eyrissjóðir með heimild
til hlutafjárkaupa í sam-
þykktum sínum og þeir
sem höfðu heimildina
nýttu hana aðeins tak-
markað. Hlutaíjáreign
þeirra skipti því óveru-
legu máli þegar litið er
til atvinnulífsins í heild.
Þetta vita þeir sem hafa
kynnt sér málefni lífeyr-
issjóða á Islandi. Þeir
vita einnig að lífeyris-
sjóðimir urðu flestir til í
kjölfar kjarasamninga árið 1969
þannig að þeir voru flestir einfaldlega
ekki til sem sterkir aðilar fyrr en síð-
ari hluta þess tímabils sem Herdís
tekrn* til viðmiðunar.
Hlutafjáreign lífeyrissjóða í dag
skýrir ekki atburði sem áttu sér stað
áður en lífeyrissjóðirnir fjárfestu í
hlutabréfum og enn síður á þeim
tíma þar sem þeir voru ekki til. Það
er etv. fyrirgefanlegt að kennarar
við erlenda háskóla viti þetta ekki,
en eitthvað eru vinnubrögð þó í ólagi
ef þeir gera ekki þær kröfur tO dokt-
orsritgerðar að forsendum sé lýst á
skipulegan hátt, svo komist verði hjá
því að fólk verði doktorar í að skýra
það út hvernig svell skellir fólki
flötu, þótt verið sé að lýsa atburðum
á þurrum sumardegi.
Hefur baráttan engu skilað?
Rannsóknarniðurstaða Herdísar
er út í hött þar sem verið er að fjalla
Fordómar
Lífeyrissjóðirnir, segir
Ásmundur Stefánsson,
hafa komið inn á fjár-
magnsmarkaðinn sem
fulltrúar atvinnu-
mennsku í ákvörðunum.
um ótengda atburði og búa til or-
sakasamhengi sem af augljósum
ástæðum er ekki tO staðar. Um það
þarf ekki að fjalla frekar.
Hitt væri freistandi að fjalla um
grundvallarforsendu rannsóknarinn-
ar, eftir viðtalinu að dæma, þ.e. að
barátta ASÍ hafi engu skOað síðast-
liðna þrjá áratugi. Á hverjum tíma er
kaupið lægra en við vildum að það
væri. Mér finnst hins vegar að það
þurfi að loka augunum alveg og gefa
fordómunum alræðisvald tO að fá þá
niðurstöðu að ekkert hafi gerst. Þeir
sem kannað hafa tímabOið vita
einnig að á tímabilinu hafa orðið
mikO umskipti í flestum félagslegum
atriðum. Vinnutími hefur styst, orlof
hefur lengst, veikindaréttur stórauk-
ist, atvinnuleysistryggingar byggðar
upp, félagslegt íbúðakerfi verið
byggt upp og allir vinnandi menn
orðið aðilar að traustum lífeyrissjóð-
um, svo einhver atriði séu nefnd.
Hugsanlegt er að Herdís leggi mat á
þessa þróun í doktorsritgerðinni en í
viðtalinu slær hún bara fram órök-
stuttum fullyrðingum. Ég dreg því
þá ályktun að fordómar ráði ferðinni.
Ljós í myrkri
I GREIN sem birtist
í Morgunblaðinu 5.
febrúar kvartar Rúnar
Gunnarsson ljósmynd-
ari yfir lýsingu á sýn-
ingu Ljósmyndarafé-
lags Islands sem nú
stendur yfir í sölum
Listasafns Kópavogs.
Heldur hann þar fram
að sýningarsalir safns-
ins hafi verið „ólýstir“
við opnun sýningarinn-
ar.
Frá því að Gerðar-
safn var opnað fyiir
tæpum fimm árum hef-
ur fyrirtækiö Rafgeisli
annast lýsingu á sýn-
ingum í safninu. Á sýn-
ingu Ljósmyndarafélags Islands fór
sú vinna fram með sama hætti og
venjulega. Byrjað var að lýsa á
föstudegi, en vegna þess hversu
Guðbjörg
Krisljánsdóttir
seint gekk að hengja
myndir upp á sýningu
Lj ósmyndarafélagsins
varð ljósamaður, Guð-
bjartur Kristjánsson,
að ljúka því verki á
laugardagsmorgun.
Tók hann þann kost að
láta lýsingu vera jafna
á öllum myndum því
ekki er hægt að lýsa
hverja einustu mynd
sérstaklega á stórri
samsýningu. Kastarar
þeir sem Rúnar segir
að beint hafi verið upp
í loft eru punktlýsing-
arkastarar sem ekki
voru í notkun á þessari
sýningu. Engar sér-
óskir komu fram frá ljósmyndurum
sem verk áttu á sýningunni varðandi
lýsingu á myndunum.
Eftir opnun sýningarinnar, laug-
Brcttapakkar

Bretti,
biiuliogar
og skór
(35.828,T JítJlíf
Asetning innifalin.
GLÆSIBÆ • S: 581 2922
Lífeyrissjóðirnir hafa komið inn á
fjármagnsmarkaðinn sem fuOtrúar
atvinnumennsku í ákvörðunum. Þeir
hafa valið að fjárfesta með hliðsjón
af væntanlegri hagnaðai"von. Þannig
hafa þeir beint fjármagni til íyrir-
tækja sem lfldeg hafa verið talin til
þess að skfla árangri. Þau fyrirtæki
hafa þannig fengið svigrúm tfl vaxt-
ar. Hvað er líklegra til að auka hag-
vöxt og leggja grunn að auknum
kaupmætti? Uppbygging og efling
arðbærra fyrirtækja er forsenda ár-
angurs í kjarabaráttu, ekki aðferð tfl
að halda kaupi niðri. Einnig hér virð-
ast fordómar ráða ferðinni.
Miðað við hve stór hluti sparnaðar
landsmanna safnast í lífeyiissjóðina
væri alvarlegt vandamál ef þeir
höfnuðu því kerfisbundið að taka
þátt í fjárfestingu í atvinnulífinu. Að
mínu mati skiptir miklu fyrir ís-
lenskt efnahagslíf og kjaraþróun al-
mennings í landinu að lífeyrissjóð-
irnir láti ekki fordóma af þessu tagi
hefta sig í þeirri þátttöku heldur
þvert á móti efli hana.
Samtenging í smáu samfélagi
í smáu samfélagi er óhjákvæmi-
legt að fyrirtæki fléttist saman og
það er eðlOegt að vera vel á verði
gegn því að úr slíkum fléttum verði
einokunarhringir sem ýti markaðs-
forsendum til hliðar og maki krókinn
í skjóli einokunar. Sú varðstaða má
hins vegar ekki leiða fólk í þær gön-
ur að það sjái skrattann í öllum
hornum og geri efnahagslífið allt að
allsherjar samsæri. Herdís er ekki
ein um að gera alla stóra aðila að
þátttakendum í allsherjar samsæri
undir flaggi kolkrabbans óháð því
hvort og þá hvernig þeir tengjast.
Þeir fordómar eru ekki lfldegir til ár-
angurs. Það þarf að greina á milli
þess hvar er um eðlilegt samstarf að
ræða, hvar það er forsenda hag-
kvæmni og hvar misnotkun á að-
stöðu.
Höfundur er framkvæmdastjóri hjá
Islandsbanka og fv. forseti ASI.
ardaginn 30. janúar, kom Rúnar
Gunnarsson ljósmyndari að máO við
undirritaða, Guðbjörgu Kristjáns-
dóttur, forstöðumann Listasafns
Kópavogs, og bað um að lýsing yrði
aukin á myndir sínar, sem voru
óvanalega dökkar, mun dekkri en
aðrar myndir á sýningunni. Kvaðst
Sýning
Ekki er vitað annað,
segir Guðbjörg Krist-
jánsdóttir, en almenn
ánægja hafi verið með
báðar þessar sýningar.
ég mundu hafa samband við ljósam-
ann á mánudag og koma beiðni Rún-
ars til skila. Til öryggis bað ég Rún-
ar að hringja á mánudag til að
minna á þessa ósk sína, sem hann og
gerði, og hafði ég þá strax samband
við Kjartan Sigurðsson, annan eig-
anda Rafgeisla. Kvaðst hann mundu
koma og líta á lýsinguna og reyna að
koma til móts við séróskir Rúnars.
Vegna anna láðist ljósamanni hins
vegar að koma þessu í verk á mánu-
dag, en sýningarsalir safnsins eru
lokaðir almenningi á mánudögum.
Tekið skal fram að engar aðrar
kvartanir hafa borist varðandi lýs-
ingu á ljósmyndasýningunum tveim-
ur í Gerðarsafni, hvorki frá sýning-
arnefnd Ljósmyndarafélagsins né
Blaðaljósmyndarafélagsins eða ein-
staklingum sem eiga verk á um-
ræddum sýningum. Ekki er heldur
annað vitað en almenn ánægja hafi
verið með báðar þessar sýningar.
Það er því tæpast sanngjamt að
dæma sýninguna með þeim hætti
sem Rúnar gerir út frá þessum sér-
óskum, sem fullur vilji var til að
bæta úr. Listasafn Kópavogs hefur
nú verið rekið í tæp fimm ár. Á þeim
tíma hefur aldrei verið kvartað und-
an lýsingu á sýningum safnsins, sem
þó hafa verið talsvert á annað hund-
rað og mjög fjölbreytilegar.
Höfundur er forstöðumaður
Gerðarsafus.