Morgunblaðið - 20.05.1999, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ

Nýjar bækur
• „ETHICS and action in
thirteenth-century Iceland“
er eftir Guðrúnu Nordal sér-
fræðing á Arnastofnun. Bókin
er 11. bindið
í ritröðinni
The Viking
Collection.
Studies in
Northern
civilization.
Ritstjórar
ritraðarinn-
ar eru
Preben
Meu-
lengracht
Serensen og Gerd Wolfgang
Weber.
Bókin er byggð á doktors-
ritgerð höíúndar sem varin
var við Oxford háskóla árið
1988.1 bókinni er leitast við
að lýsa siðferði og hegðun
manna á þrettándu öld með
því að gera nákvæma rann-
sókn á íslendinga sögu Sturlu
Þórðarsonar sem varðveitt er
sem hluti Sturlunga sögu. I
bókinni er lögð áhersla á kerf-
isbundna könnun á siðferði-
legum álitamálum og vitnis-
burður sögunnar notaður sem
mælistika á siðferði í þeim Is-
lendingasögum er spretta upp
úr jarðvegi þrettándu aldar.
Höfð er hliðsjón af aðferðum
mannfræðinnar þar sem
miklu skiptir að meta hegðun
manna út frá fjölskyldu- og
þjóðfélagsstöðu. Fjallað er
um fjölskyldutengsl og sýnt
hve sterk þau voru í raun á
þessum tíma þrátt fyrir róst-
ur milli ættingja. Með þeirri
greiningu fylgja ítarlegar
skrár. Þá eru sambönd kynj-
anna skoðuð, og athugað
hvemig hegðun kvenna er
skilyrt af samböndum þeirra
við karla, þ.e. eftir því hvort
þær eru ógiftar, frillur, í
hjónabandi, fráskildar eða
ekkjur. Höfundur gerir grein
fyrir ástæðum deilna í þjóðfé-
lagi Sturlungaaldar, afstöðu
manna til drápa og trúarvið-
horfum á dauðastundu. Meg-
inþráðurinn í gegnum bókina
alla er að túlka beri atburði í
Ijósi þess að íslendinga saga
er verk lærðs miðaldamanns
og útsmogins rithöfundar.
Utgefandi er Odense Uni-
versity Press.
LISTIR
Lj óðasöng’leikj atónlist
'UÍMivr
Salurinn
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Hlín Pétursdóttir og Gerrit Schuil
fluttu söngverk eftir íslenska og er-
lenda höfunda. Þriðjudagurinn 18.
maí, 1999.
SÍÐUSTU Tíbrár-tónleikarnir að
þessu sinni voru söngtónleikar, þar
sem Hlín Pétursdóttir sópransöng-
kona og Gerrit Schuil píanóleikari
fiuttu söngverk eftir Mozart,
Mendelssohn, Strauss, Weill, Þor-
kel Sigurbjörnsson og Pál Isólfs-
son. Hlín starfar sem óperusöngv-
ari í Þýskalandi en á tónleikunum
sl. þriðjudag haslar hún sér völl
sem ljóðasöngkona, því að á efnis-
skránni voru söngverk eftir
Mendelssohn og Strauss í meiri-
hluta, ásamt verkum eftir Pál ís-
ólfsson, leikrænum gamanlögum
eftir Þorkel Sigurbjörnsson og
revíusöngvum eftir Weill. Að þessu
leyti var söngskráin nokkuð
óvenjuleg, sambland af ljóða- og
söngleikj atónlist.
Tónleikarnir hófust á tveimur
söngverkum, Nemmt meinem dank,
K.383, og Vorrei spiegarvi, oh Dio,
K.418, sem Mozart samdi fyrir
Aloysiu Weber, verðandi mágkonu
sína, til brúks í „opera buffa“, II
curioso indiscreto, eftir Pasquale
Anfossi. Hlín söng þessar aríur vel,
sérstaklega hraða „codann“ í seinni
aríunni, sem er erfíð, oft með háu
tóntaki og ef Aloyse hefur glatt
söngnæmt eyra Mozarts, hefur hún
verið góð söngkona.
Fjórir „Liederar“, Bei der Wi-
ege, Romanze, Frage og Neue
Liebe, eftir Mendelssohn, voru
næst á efnisskránni. Þessi lög eiga
mjög vel við fíngerða rödd Hlínar
og í þeim ríkir hinn klassíski hrein-
leiki, sem Hlín náði að skila einkar
fallega. í síðata laginun, In dem
Mondenschein im Walde, eftir
Mendelssohn, sem er samið við
„Stóð ég úti í tunglsljósi", eftir
Heine, var flutningur Hlínar sér-
lega skemmtilegur og naut hún þar
afburða undirleiks Gerrit Schuil.
Eftir Pál ísólfsson voru sungin lög-
in í dag skein sól, Ég kom í garð
þinn og Kossavísurnar. Öll lög Páls
voru sungin af fínlegum þokka en
sérstaklega þó Ég kom í garð þinn,
sem er sérkennilegt lag, er Hlín
söng einstaklega vel. Tvö leikræn
og skemmtileg smálög, Trúður og
Tilbrigði, eftir Þorkel Sigurbjöms-
son, við skringitexta Þorsteins
Valdimarssonar, voru sérlega vel
flutt og auðheyrt að Hlín lætur vel
að leika.
Eftir hlé voru sjö ljóðalög eftir
Richard Strauss á efnisskránni.
Sönglögin eftir Strauss eru mjög
kröfuhörð og þó þau væru vel flutt,
á Hlín eftir að þroska sig enn frekar
í þeirri erfiðu list túlkunar, sem er
aðal Strauss. Fyrsta lagið eftir
Strauss er úr op. 29, við kvæði eftir
Bierbaum og samið 1895. Það var
ágætlega sungið, þó leikur skáldsins
með „kling klang“ væri heldur tón-
stuttur. Annað lagið, Nichts, er eitt
af 8 lögum úr op. 10, fyrstu ópus-
merktu sönglögunum eftir Strauss
og var það leikræna í laginu mjög
vel mótað. Næstu þrjú lögin eru öll
samin 1918, við texta eftir Brenta-
no, merkt op. 68, og eru meðal síð-
ustu söngverka Strauss. Ich wollt’
ein Striisslein binden, Súsle, liebe
Myrte! og Amor, eru meistaralega
gerð, viðfeðm í túlkun, tæknilega
erfið og sérkennilega samofin text-
anum, eins og t.d. í gamansömum
söngnum um ástareldsmitandi
hrekkjalóminn, Amor. Öll lögin
voru af beggja hálfu vel flutt, þó lík-
lega sé Strauss ekki sá tónhöfund-
ur, sem hentar fíngerðri og fallegri
rödd Hlínar enn sem komið er.Tvö
síðustu Strauss-lögin voru perlurn-
ar Die Nacht og Morgen, er voru
mjög fallega mótuð, sérstaklega
Morgen en þar lék Gerrit Schuil hið
fræga og í raun erfiða forspil með
glæsibrag.
Tónleikunum lauk með Jennýar-
sögu, eftir þá félaga Kurt Weill og
Ira Gershwin og þar skipti Hlín um
söngstíl og sýndi á sér nýja hlið í
flutningi bandarískrar söng-
leikjatónlistar, sem Weill lagði sig
eftir, er hann starfaði í Bandaríkj-
unum. Það er auðheyrt að leikræn
túlkun hæfir Hlín einstaklega vel,
svo sem ráða má af verkefnum
hennar á óperusviði víða í Þýska-
landi. Hlín hefur fínlega og fallega
rödd, ræður yfir góðri tækni í söng
og túlkun og var samspil hennar og
Gerrit Schuil sérlega vel samstillt
og á stundum einstaklega fallegt.
Jón Asgeirsson
Geimferð til Sólheima
LEIKLIST
Leikfélag Sólheima í
Grfmsnesi
ÚT í GEIM
Leiksljórn: Gunnar Sigurðsson. Leik-
mynd: Gerhard König. Lýsing: Gra-
ham Meginley, Peter Leonard. Förð-
un: Guðrún Halldórsdóttir. Leikend-
ur: Árni Georgsson, Haukur Þor-
steinsson, Eyrún Briem, Anja Egils-
dóttir, Ármann Eggertsson, Kristján
Ólafsson, Sigurður Gíslason, Valgerð-
ur Pálsdóttir, Erla Sigmundsdóttir,
tíifhildur Stefánsdóttir, Gísli Hall-
dórsson, Erla Leifsdóttir, Ólafur
Benediktsson, Edda Guðmundsdóttir,
Lárus Fjeldsted, Rúnar Magnússon,
Sigurhn Sigurgeirsdóttir, Brynhildur
Björnsdóttir, Hanný Haraldsdóttir,
Guðlaug Jónatansdóttir, Kristin
Ólafsdóttir, María Kristjánsdóttir,
Guðrún Tómasdóttir, Helga Alfreðs-
dóttir, Kristjana Larsen, Svandís Sig-
urðardóttir, Pálína Erlendsdóttir,
Esther Jökulsdóttir. Sýning 16. maí.
í ÞESSARI sýningu leggur Sól-
heimagengið geim undir væng og
ferðast milii pláneta og hittir þar
margvíslegar verur og sumar furðu-
legar: Á einni plánetunni eru trúðar.
Þeir eru staffirugir og fara hálfa
þingmannaleið í skrefi; á annarri eru
óperusöngkonur, svo raddmiklar að
þær þurfa hvorki Tal né Landssím-
ann, á þeirri þriðju hittum við fyrir
gleðina og kynnumst því að hún býr í
okkur sjálfum. Og að lokum liggur
leiðin til Sólheima, því eins og allir
vita, þá er heima best.
Þessi sýning Sólheimaleikhússins
er viðameiri en sú sem ég sá í fyrra
og augljóst að hér hafa allir lagst á
eitt um að gera skemmtilega sýningu,
bæði fyrir sjálfa sig og aðra. Mikil
vinna hefur verið lögð í búninga, leik-
mynd og förðun, og skilar hún sér
ágætlega. Yfir sýningunni vakir andi
samhygðar allra þátttakenda og hún
ber svo greinilega merki skilyrðis-
lausrar alúðar starfsfólksins með Val-
gerði Pálsdóttur í broddi fylkingar að
manni hlýnar um hjartarætur. Og
ekki spillir þegar áhorfendur eru
látnir taka þátt í framvindu ferðar-
innar. Þá kasta allir af sér oki hvers-
dagsins og bregða á leik.
Guðbrandur Gíslason
Ráðstefna um land-
nám norrænna manna
Moðhausar á
mörkunum
STOFNUN Sigurðar Nordals
gengst fyrir alþjóðlegri ráðstefnu
um landafundi og landnám nor-
rænna manna við Norður-Atlants-
haf dagana 9.-11. ágúst nk. Ráð-
stefnan hefur yfírskriftina Vestur
um haf og mun viðfangsefnið
verða: a) fomleifar og ritheimildir
um siglingar norrænna manna,
landafundi þeirra og veru fyrir
vestan haf; b) hvemig þessar
heimildir hafa verið túlkaðar á 19.
Lesið úr
ljóðabókinni
Urðargaldur
HJALTI Rögnvaldsson leik-
ari les úr Ijóðabókinni Urðar-
galdur eftir Þorstein frá
Hamri á Næsta bar, Ingólfs-
stræti la, í kvöld, fimmtudag
kl. 21.30. Urðargaldur kom út
árið 1987.
og 20. öld; c) staða rannsókna í ís-
lenskum fræðum í hinum ensku-
mælandi heimi, einkum í Banda-
ríkjunum, Kanada og á Bret-
landseyjum.
Heiðursundirbúningsnefnd
skipa: Ólafur Halldórsson, Mari-
anne E. Kalinke, Robert Kellogg,
Andrew Wawn, Kirsten Wolf og
Birgitta Wallace Ferguson.
Fyrirlestra flytja: Bo Almquist,
Jette Ameborg, Ámi Bjömsson,
Ámý Sveinbjömsdóttir, Birgitta
Wallace Ferguson, Guðmundur
Ólafsson, Helgi Þorláksson, Inga
Dóra Bjömsdóttir, Jenny Jochens,
Marianne E. Kalinke, Christian
Keller, Robert Kellogg, Thomas
McGowem, Christopher Morris,
Astrid E. J. Orgilvie, Ólafur Hall-
dórsson, Sveinn Haraldsson,
Sverrir Jakobsson, Soren
Thirslund, Andrew Wawn, Diana
Whaley og Kirsten Wolf og Þor-
steinn Vilhjálmsson.
Sunnudaginn 8. ágúst gefst
þátttakendum kostur á að fara í
ferð að Eiríksstöðum í Haukadal.
Þátttöku í ráðstefnunni þarf að til-
kvnna fyrir 1, iúli.
KVIKMYJVIHR
Laugarásbfó
FREE MONEY ★
Leikstjóri Yves Simoneau. Handrits-
höfundar Joseph Brutsman, Tony
Peck. Kvikmyndatökustjóri David
Franco. Tónlist Mark Ishman. Aðal-
leikendur Marlon Brando, Charlie
Sheen, Donald Sutherland, Thomas
Haden Church, Mira Sorvino, Martin
Sheen. 96 mín. Kanadísk. Malofílm
Distr., 1998.
TVEIR aulabárðar (Charlie
Sheen og Thomas Haden Church),
era gabbaðir í hnapphelduna af
tveimur álíka torgefnum tvíbura-
systram. Una því vel ef undan er
skilinn „Svíinn“ (Marlon Brando),
fangelsisstjórinn faðir þeirra.
Hann sér ekki sólina fyrir litlu
dætranum og trukknum sínum.
Tengdasonunum leiðist lífið en for-
heimskan hjálpar þeim í gegnum
daginn. Lestarránshugmynd lýstur
þó niður í gegnum harða hauskúpu
annars beirra en framkvæmdirnar
draga dám af greindarvísitölunni.
Myndir gerast fjandakomið ekki
verri en þetta og eini kostur þess-
arar ótýndu raslframleiðslu er ein-
faldlega sá að hún er svo vond að
það má hafa nokkurt gaman af.
Free Money nýtur þeirrar hæpnu
vegsemdar hérlendis að fá sýningu
á tjaldi, annars staðar hefur hún
farið beint í sjónvarpið. Þar og á
myndbandi á hún mun betur
heima. Efnið, leikurinn, úrvinnsl-
an, ekkert af þessu getur talist
kvikmyndahúsgestum sæmandi.
Verst af öllu er þó að horfa uppá
Brando keppast við að ávinna sér
hálfvitaímynd, rústa orðstírinn og
minninguna um einn besta og
glæsilegasta leikara aldarinnar. Að
þessu sinni frítt, því fátt, þar með
talið leikaravalið, bendir til þess að
framleiðendumir hafí átt bót fyrir
borana á sér, frekar en metnað,
skopskyn eða skjmsemisvott. Svo
virðist sem myndin sé framleidd
fyrir auglýsingafé frá Chrysler,
nánar tiltekið Ram Division.
Sæbjörn Valdimarsson
Smámynda-
sýning í
Sneglu
í SNEGLU listhúsi er komu
sumarsins fagnað með smá-
myndasýningu í innri sölum list-
hússins. Notuð er „stórvals-upp-
henging" og er hægt að kaupa
myndir af sýningunni og taka
með sér, þannig að sýningin
verður breytileg frá degi til dags,
segir í fréttatilkynningunni.
Myndirnar eru unnar með fjöl-
breytinni tækni og í ýmis efni,
s.s. flóka, leir, silki, grafík, vefn-
að, textílþrykk, olíupastel og
vatnsliti.
Meðlimir Sneglu eru 15 og
hafa allir lokið námi frá viður-
kenndum lista- og hönnunarskól-
um.
Sýningin er opin mánudaga til
föstudaga kl. 12-18, laugardaga
kl. 11-15 og lýkur 19. júní.
Síöustu
sýningar
Leitum að ungri stúlku
Síðustu sýningar á verðlauna-
leikritinu Leitum að ungri stúlku
eftir Kristján Þórð Hrafnsson
verða í dag, fimmtudag, og föstu-
daginn 21. maí í Iðnó.
Leikritið er það fyrsta sem
sýnt hefur verið í Hádegisleik-
húsinu sem hleypt var af stokk-
unum í upphafi þessa árs.
Leitum að ungri stúlku er
verðlaunaleikrit í leikritasam-
keppni sem efnt var til þegar
Iðnó var opnað á ný. Leikstjóri
er Magnús Geir Þórðarson og
leikarar eru Gunnar Hansson og
Linda Ásgeirsdóttir. Leikmynd
og búninga hannaði Snorri Freyr
Hilmarsson.
Herbergi 213
Síðasta sýning á leikriti Jökuls
Jakobssonar, Herbergi 213,
verður laugardaginn 22. maí.
Leikritið er í uppsetningu leikfé-
lagsins Leyndir draumar og er
sýnt í Möguleikhúsinu við
Hlemm. Aðalhlutverk leika Guð-
jón B. Óskarsson, Júlía Hannam,
Guðrún Ágústsdóttir, Margrét J.
Guðbergsdóttir, Sigrún Valgeirs-
dóttir og Ragnheiður Sigurjóns-
dóttir. Leikstjóri er Sigurþór Al-
bert Heimisson.
Sýningum
lýkur
Norræna húsið
Sýningu á myndasögum eftir
18 norræna teiknara, sem hefur
yfirskriftina Myndasögur í mýr-
inni, lýkur laugardaginn 22. maí.
Myndasöguhöfundamir eru
allir í fremstu röð teiknara á
Norðurlöndum og víðar.
Sýningin er opin frá 14-18, en
Norræna húsið verður lokað á
hvítasunnudag 23. maí.
í anddyri Norræna hússins
hefur staðið yfir sýning á mynda-
sögum eftir íslenska höfunda
sem hafa birst í íslenskum dag-
blöðum og tímaritum. Þessi sýn-
ing verður tekin niður mánudag-
inn 24. maí.
Kjarvalsstaðir
Þremur sýningum lýkur á
Kjarvalsstöðum mánudaginn 24.
maí. Það eru sýningarnar Af
trönum meistarans, þar sem
sýnd eru verk Kjarvals frá árun-
um 1946-1972. Bensín, ljós-
myndasýning Spessa, og sýning
á alþjóðlegri hönnun eftir þá Ja-
sper Morrison, Marc Newson og
Michael Young.
Safnið er opið alla daga frá kl.
10-18. Alla sunnudaga er leið-
sögn um sýningarnar ki. 16.
Eden, Hveragerði
Sýningu Bjama Jónssonar list-
málara á þjóðlífsmyndum lýkur á
mánudag.
...... , , ,r "ir.Jir'rViTíy.MiiM.M-mn'n’"n