Morgunblaðið - 17.09.1999, Blaðsíða 42

42 FÖSTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Jóhannes Jónas-
son fæddist í
Reykjavík 14. mars
1942. Hann lést á
Vífilsstaðaspítala 8.
september síðastlið-
inn. Foreldrar Jó-
hannesar voru Sig-
ríður Jóhannesdótt-
ir, húsmóðir, f. 27.
júlí 1917 í Reykja-
vík, d. 2. desember
1969, og Jónas
Slgöldur Jónasson,
lögregluvarðstjóri,
f. 24. maí 1916 að
Sílalæk í Aðaldal í
Suður-Þingeyjarsýslu, d. 24.
ágúst 1982. Systir Jóhannesar
er Elín Mjöll Jónasdóttir, leik-
skólastjóri, f. 25. mars 1954.
Eiginkona Jóhannesar var
Kolbrún Erla Helgadóttir,
skrifstofumaður, f. 4. maí 1951.
Þau skildu. Dóttir Kolbrúnar og
stjúpdóttir Jóhannesar er Sig-
rún Brynja Einarsdóttir, lög-
fræðingur, f. 3. febrúar 1973.
Jóhannes lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykja-
vík 1961. Hann stundaði nám í
íslensku, landafræði og sögu við
- Háskóla íslands. Hann lauk
námi frá Lögregluskólanum
1979.
Jóhannes starfaði sem sumar-
maður í Lögreglunni í Reylga-
„Heyr, einhver segir kalla þú, og
ég svara: hvað skal ég kalla? Allt
hold er gras og allur yndisleikur
þess er sem blóm vallarins. Grasið
visnar, blómin fölna þegar Drottin
andar á þau. Sannlega, mennirnir
eru gras, grasið visnar, blómin
vfölna, en orð Guðs stendur stöðugt
eOíflega. (Jesaja 40, 6-8.)
Þetta eru almenn sannindi að
sjálfsögðu, en samt erum við ávallt
vanbúin þeim. Fallandi lauf og
haustvindar ættu að færa okkur
sanninn um hin fomu stef, sem tón-
skáldið Brahms gerði að uppistöðu í
sínu Requiem.
Við vorum kannske heldur óburð-
ugir strákar í 1. bekk í Gaggó Aust í
skyldugum bláum pijónavestum og
mollskinnsbuxum, þegar fundum
okkar Jóhannesar bar fyrst að. Ef
til vill var sameiginleg andúð okkar
á leikfimi það sem batt okkur sam-
an. Hann vakti sannarlega á sér at-
hygli fyrir frumlega hugsun sem féll
e.t.v. ekki öllum í geð. Það þótti mér
"nnatur á þeim árum, og ég varð
fljótt handgenginn þessum rauð-
hærða, vörpulega dreng. Jóhannes
var og snemma þvílíkur tröllaukinn
viskubrunnur að flesta setti hljóða.
Það var ekki ónýtt að sitja við
brunninn þann. Hann las lítt skóla-
bækur í MR en þeim mun meira af
alhliða fróðleik. Haft var eftir Ein-
ari Magg að skólanum væri til
vansa að bregða fæti fyrir Jóhannes
á stúdentsprófi.
Árin liðu við nám og störf. Við Jó-
hannes vorum ætíð alúðarvinir og
brölluðum margt saman. Eg var tíð-
ur húsgangur í foreldrahúsum hans
á Miklubraut og síðar á Hagamel og
_ rýg hygg að Jóhannes hafi einnig átt
góðar stundir á Laufásvegi 79. Síð-
ar minnist ég góðra stunda hjá þeim
Jóa og Kollu á Sólvallagötu, Lang-
holtsvegi og Rauðalæk, er ham-
ingjusól þeirra skein í heiði. Saman
fórum við til Italíu og Irlands, þar
sem við smelltum kossi á hinn
fræga Blarney stein, sem gerir víst
alla að bullurum. Jóhannes var ein-
stakur vinur og ferðafélagi, óþreyt-
andi við að grafa upp afsláttarkort,
lestarferðir, ferjur o.s.frv.
Við Jóhannes vorum vinir - og er-
m það enn. Hann var trölltryggur,
invandur og vinfastur, og var
ófeiminn að toga í þá spotta er hann
megnaði þeim til framgangs. Sér-
viska hans var gjöful, sjaldan
óþægileg og aldrei meiðandi. Skóla-
nemendur hans minnast hans með
virðingu, einkum þeir sem Jóhann-
es reyndi að tosa upp úr öldunga-
-j^leild Vörðuskóla. Það starf sagði
vík frá 1963-1978 og
sem lögreglumaður í
íostu starfi frá 1979.
Á árunum 1969-1979
var hann við kennslu-
störf í Vogaskóla, Ár-
bæjarskóla, Vörðu-
skóla _og Verslunar-
skóla íslands.
Jóhannes sat í
stjórn Lögreglufé-
lags Reykjavíkur frá
1982-1983 og aftur
frá 1986-1990 og í
stjórn Landsam-
bands lögreglu-
manna frá
1988-1990. Hann var til margra
ára í nefndum og vinnuhópum
sem fjölluðu um kjara- og rétt-
indamál lögreglumanna og átti
sæti í samninganefnd BSRB á ár-
unum frá 1982-1986. Hann rit-
stýrði fyrstu eintökum „Lög-
reglumannsins“, félagsriti L.L.,
á árunum 1981-1983. Á þessu
ári var Jóhannes sæmdur heið-
ursmerki Landsambands lög-
reglumanna fyrir störf að fé-
lagsmálum.
Jóhannes sat um tíma í stjórn
Glímudeildar KR. Hann var fyrsti
formaður Glímudómarafélags ís-
lands frá 1986-1987. Formaður
mótanefndar frá 1986-1987 og
aftur 1995. Sat í varastjórn
Ghmusambands Islands (GLI) frá
Jóhannes að hefði gefið sér mikið. I
stað stopullar tímakennslu kaus Jó-
hannes að feta í fótspor föður síns
og gerast lögreglumaður. Þar var
hann sómi sinnar stéttar og sívak-
inn um hagsmunamál hennar.
Það verður þó að segjast eins og
er að Jóhannes dreifði kröftum sín-
um um of. Hann var nákvæmur í því
sem hann tók að sér fyrir aðra, en
var sjálfur gjörsamlega laus við
hagsmunapot sér til handa. E.t.v
skorti hann bæði geð og metnað við
að olnboga sig áfram í lífinu og
krækja sér í þægileg sæti. Hann var
vökull í garð vina sinna, en því mið-
ur að sama skapi slugsari um eigin
hag og heilsu. Leiðinlegur glugga-
póstur mátti gjaman bíða næsta
dags. Ánægðastur var hann með
geisladiskana sína og bækumar
umhverfis sig. Hann gat svo sem
sagt: „So many books, so little
time.“
Auðvitað var hann umdeildur.
Það vom ekki allir sem fundu púðr-
ið í honum Jóa rauða. Hann var að
vísu sérvitur, áttaði sig á hve mann-
lífið er hverfult og oft hjákátlegt.
Samt var hann aldrei vandlætari,
aldrei neikvæður. Hann kunni vel
að njóta gleðistundanna. Hans sér-
viska var jákvæð og hlý og oft
blandin þeim gráa húmor sem
margir kunna ekki að meta. Eg mat
hann og svo fór fleirum. Óskaplega
sakna ég hans í heimi þar sem allir
em að verða eins.
Víkjum að tónum Brahms:
„Sannlega mennimir em gras,
grasið visnar, blómin fölna, þegar
drottinn andar á þau.“ Dokum við
þá hugsun um sinn. Mér er sem ég
sjái Jóhannes, vin minn, standa við
öxlina á mér og segja: „Þetta er nú
nokkuð magurt, fóstri.“ Svo verður
þó að vera að sinni. En eitt af því,
sem sættir mig við endalok þau sem
okkur era búin, er að fá að hitta Jó-
hannes, vin minn, í gömlu Gefjunar-
peysunni og heyra hann segja:
„Sælinú, hvað hefur þú verið að
drolla allan þennan tíma?“ Svari þá
sá sem svara ber.
Já, grasið visnar, blómin fölna en
orð Guðs vors stendur stöðugt að ei-
lífu. Hafi Jóhannes, vinur minn,
þökk fyrir góðar og glaðar stundir.
Requiesti in pace amicitus.
Einar G. Jónsson,
Kálfafellsstað.
Kveðja frá Styrktarfélagi
Islensku óperunnar
í dag verður til moldar borinn fé-
lagi okkar úr stjórn Styrktarfélags
1988- 1991 og í aðalstjórn þess
frá 1992-1994. Hann var for-
maður utanríkisnefndar GLÍ
frá 1988-1995 og formaður út-
gáfunefndar um glímusögu á
árunum 1992-1995. Jóhannes
sat í stjórn IFCW (Keltneska
fangbragðasambandsins) frá
1989- 1994. Hann sat sem full-
trúi GLÍ í Ólympíunefnd íslands
frá 1991-1996. Jóhannes hlaut
glímudómararéttindi 1975 og
starfað við glímustjórn og dóm-
gæslu til fjölda ára. Einnig var
hann fararstjóri GLI í æfingar-
og keppnisferðum, hann stjórn-
aði glímusýningum heima og
erlendis.
Jóhannes sat í stjórn Styrkt-
arfélag íslensku óperunnar síð-
ustu 10 árin og í ritstjórn
Óperublaðsins frá 1996. Hann
var einn aðalhvatamaðurinn að
stofnun Richards Wagners-fé-
lagsins á Islandi og sat í stjórn
þess frá upphafi. Hann skrifaði
fjölda greina um Wagner og
tengsl hans við íslensku fornrit-
in. Einnig hélt hann námskeið
um það efni á vegum Endur-
menntunarstofnunar Háskóla
Islands. Hann sá um val á klass-
ískri músik fyrir Hljóðfærahús
Reykjavíkur og siðan Japjs.
Jóhannes var fulltrúi Islands
í Kontrapunkti, norrænni
spurningakeppni um sígilda
tónlist. Einnig stóð hann að út-
varpsþáttum um sígilda tónlist.
Utför Jóhannesar Jónassonar
fer fram frá Bústaðakirlgu í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Islensku óperannar, Jóhannes Jón-
asson, sem lést langt fyrir aldur
fram. Enginn á eins langa setu að
baki í stjórn Styrktarfélagsins og
Jóhannes, en hann var fyrst kjörinn
í hana haustið 1988 og sat í henni til
dauðadags. Á síðari áram hefur Jó-
hannes einnig setið í ritnefnd
Óperablaðsins og lét hann þar mik-
ið að sér kveða. Óhætt er að segja
að blaðið hafi verið litað af þekkingu
og ekki síður hugmyndaauðgi Jó-
hannesar. Hann hafði óbOandi
áhuga á tónlist, sérstaklega ópera-
tónlist, og var skarpminnugur á allt
sem hann hafði lesið, séð eða heyrt
um óperur og allt sem laut að flutn-
ingi þeirra. Jóhannes var þægilegur
í samstarfi. Hann var staðfastur,
trúr sínum skoðunum, en umfram
allt víðsýnn, réttsýnn og bar ávallt
hag tónlistargyðjunnar fyrir brjósti.
Hann lá ekki á skoðunum sínum
varðandi tónlistar- og óperufiutning
hér á landi, enda hafði hann á tak-
teinum margar frábærar hugmynd-
ir um hvemig standa skyldi að óp-
eraflutningi, hvað sómdi sér best á
íslensku sviði og hverjir skyldu velj-
ast í hlutverkin. Víst er að hann
hefði kosið meiri Wagner og aftur
Wagner, enda mikill talsmaður þess
merka tónskálds og gjörkunnugur
allri hans sögu og tilurð meistara-
verka hans.
Það er mikill missir að manni eins
og Jóhannesi fyrir tónlistarmenn-
ingu í landinu og sorglegt til þess að
hugsa að geta ekki lengur fengið
notið visku, hugmynda og hæfileika
hans. Með honum er gengin þekk-
ing sem á sér fáa hliðstæðu. Það
skarð sem Jóhannes skijur eftir sig
í Stjóm Styrktarfélags Islensku óp-
erannar verður seint fyllt. Stjóm
Styrktarfélags íslensku óperannar
þakkar lærdómsríka samfylgd og
vottar aðstandendum Jóhannesar
og vinum samúð sína.
F.h. stjómar Styrktarfélags Is-
lensku óperannar,
Þórleifur Jónsson, formaður.
Þó svo að ill veikindi hefðu þjakað
frænda minn, Jóhannes Jónasson,
um allnokkra hríð bar andlát hans
óvænt að. Hann hafði háð harða
glímu við óvæginn andstæðing og
laut í lægra haldi í þetta sinn. Lífs-
göngu merks manns - en umfram
allt góðs drengs - er lokið, löngu
fyrir aldur fram. Hann er
harmdauði öllum þeim er þekktu
hann.
Frá því að ég man eftir mér hef
ég þekkt Jóhannes frænda minn.
Við voram systrabörn og báram
nöfn afa okkar og ömmu í móður-
ætt. Stutt var á milli æskuheimila
okkar í Vesturbænum í Reykjavík,
kært á milli mæðra okkar og þó svo
að aldurmunur hafi verið nokkur þá
áttum við góða samleið, ekki síst á
yngri áram okkar.
Jóhannes var ekki allra og hann
flíkaði ekki tilfmningum sínum, né
líðan. Hann var hins vegar vinur
vina sinna, traustur og einkar gott
til hans að leita. Það var til dæmis
ekki ónýtt að eiga hann að vini og
frænda á námsáranum. Maðurinn
var ótrúlegur hafsjór af þekkingu,
sem spannaði aðskiljanleg svið
mannlífsins. Þetta var löngu fyrir
daga alnetsins og alls slíks. En að
leita í smiðju Jóa frænda míns, eins
og ég kallaði hann, var ígildi þess að
heyja sér þekkingu úr alfræðiriti,
eða af alnetinu. Eg minnist þess
mjög eftir að hafa byrjað kennslu-
störf, hvílík óþrjótandi fróðleiks-
náma Jói var mér, hvenær sem ég
leitaði tO hans. Þetta kom sér eink-
ar vel þegar mér var fengið það
verkefni einn veturinn að kenna
mannkynssögu í níunda bekk. Eg
man það enn að ég hugsaði með
kvíða til vetrarins - hvernig ég ætti
að haga kennslu minni vegna þess
að mér fannst þekking mín af svo
skomum skammti. Eg bar þetta
upp við frænda minn og okkur
samdist þannig að ég kæmi til hans
vikulega og undirbyggi kennsluna. I
staðinn tók ég að mér einhver þau
húsverk sem honum þóttu örðugust.
Þessi vetur var eftirminnilegur og
ég kynntist Jóa á annan hátt, sem
ég er ævarandi þakklát fyrir. Sjald-
an hef ég komið jafn vel undirbúin
til kennslu og í mannkynssögunni
þennan vetur. Hlaðin visku um
ótrúlegustu þætti úr sögu mann-
kynsins, fyrr og síðar og full örygg-
is miðlaði ég þekkingu minni sem ég
hafði numið af vöram frænda míns
yfir til nemenda minna.
Síðar átti hann enn eftir að verða
mér stoð og stytta. Við kaup á íbúð
aðstoðaði hann mig ómetanlega og
kallaði til liðs við okkur félaga sína
úr lögreglunni eða glímuhreyfing-
unni, sem engir vora neinir meðal-
menn að burðum og létu sig lítt
muna um stórvirkin við breytingar
á íbúð einnar stúlkukindar.
Þakklátust er ég þó frænda mín-
um,fyrir það hversu vel hann reynd-
ist mér og fjölskyldu minni er móðir
mín féll frá skyndilega og langt fyr-
ir aldur fram.
Gróa í góðs manns
göngusporum
laukur og lilja
lífræn og frjó.
Þannig yrkir skáldbóndinn á
Sandi, Guðmundur Friðjónsson,
frændi Jóhannesar. Þessi orð finn-
ast mér eiga vel við lífshlaup Jó-
hannesar Jónassonar.
Jóhannes var ærið margbrotinn
persónuleiki. Hann átti sínar erfiðu
stundir, eins og við öll, en kaus að
deila þeim ekki með öðram. Oft
hefði ég viljað vera honum tO halds
og trausts, er veikindi steðjuðu að.
Hann gaf þó sjaldan færi á slíku.
Fyrir nokkram áram uppskar Jó-
hannes frændi minn ómælda virð-
ingu og aðdáun nær allra lands-
manna fyrir ótrúlega frækna
frammistöðu í spurningakeppni í
sjónvarpinu. Hann keppti fyrir
hönd lögreglunnar þar sem hann
starfaði lengst af og leiddi sveit
hennar til sigurs.
Enn jókst vegsauki hans og
fremd, er hann keppti á síðasta vetri
í spumingakeppni á tónlistarsviði,
Kontrapunkti, fyrir Islands hönd á
norrænum vettvangi. Hinn hægláti
lögreglumaður ofan af Islandi hafði
greinilega unnið hug og hjörtu
stjómenda keppninnar. Keppinaut-
arnir voru margir hverjir spreng-
lærðir sérfræðingar af tónlistarsvið-
inu, en Jóhannes stóð þeim fullkom-
lega á sporði, þótt sjálfmenntaður
væri á þessu sviði. Þetta er þeim
mun aðdáunarverðara sem hann var
nýstiginn upp úr erfiðum veikindum.
Svo vel gefinn maður sem Jó-
hannes var hlaut að afla sér mennt-
unar. Að loknu stúdentsprófi úr
MR, sem hann mat allra framhalds-
skóla mest, hóf hann nám í norræn-
JÓHANNES
JÓNASSON
um fræðum við Háskóla íslands.
Hann lauk þar sagnfræðiprófi og
fékkst við kennslu um hríð. Lengst
af starfaði hann þó sem lögreglu-
maður við góðan orðstír. Hann var
stoltur af starfi sínu og gerði sér
góða grein fyrir mikilvægi þess í
þjóðfélagi okkar. Ódeigur var hann
líka við að halda fram hlut stéttar
sinnar. Það var því að vonum að
hann tók drjúgan þátt í félagsstarfi
lögreglumanna.
Jóhannes var mikill félagsmála-
maður og áhugasvið hans ótrúlega
vítt. Auk þess að starfa með félög-
um sínum að hagsmunamálum
stéttar sinnar, var hann áhugasam-
ur um framgang íslensku glímunnar
og ritaði einatt um þau mál. Einna
hæst ber þó, sérstaklega á síðari ár-
um, ómetanlegt starf hans fyrir ís-
lenskt _ tónlistarlíf. Hann starfaði
innan Islensku óperannar og naut
þar óskoraðrar virðingar sakir al-
hliða þekkingar sinnar á tónlist.
Wagner var hans maður. Skrif hans
um þetta margbrotna tónskáld sýna
gríðarlega yfirgripsmikla þekkingu
þá sem hann hafði.
Allt þetta sýnir í raun Jóhannes
frænda minn í hnotskurn. Sagn-
fræðingurinn sem varð lögreglu-
maður, og sinnti af einlægum áhuga
svo ólíkum sviðum sem hagsmuna-
málum lögreglunnar, glímuíþrótt-
inni og flóknustu sviðum tónlistar-
innar. í öllum þessum störfum vann
hann af trúmennsku, heiðarleika og
einlægum áhuga. Víð fráfall hans nú
myndast stórt skarð sem örðugt
verður að fylla.
Er ég nú kveð Jóhannes, elsta
bamabam ömmu minnar, kemur
upp í huga minn hversu fámenn
móðurfjölskylda mín er orðin. Fjöl-
skyldan einkenndist af kærleiksríku
sambandi sex systra sem nú eru all-
ar látnar. Enn er höggvið skarð í
þennan litla hóp. Um leið og ég bið
frænda mínum Guðs blessunar
votta ég Elínu Mjöll, systur hans,
mína dýpstu samúð og fjölskyldu
minnar.
Sigrún Jóhanna Þórisdóttir.
Þegar við Jóhannes kynntumst
fyrir nærri tuttugu áram leist mér
til að byrja með engan veginn á
„kallinn“, eins og ég kallaði hann.
Hann kom mér fyrir sjónir sem af-
skaplega strangur og harður í hom
að taka. Hann lét hins vegar óblíðar
móttökur ekkert á sig fá og sýndi
mér, og ölju því sem ég tók mér fyr-
ir hendur, frá upphafi þann áhuga
sem hélst allar götur síðan. Fljót-
lega komst ég líka að því að þrátt
fyrir alvarlegt yfirbragð átti hann
sér líka aðrar og mýkri hliðar.
Jóhannes var ákaflega vel lesinn
og hafði gaman af að miðla fróðleik
sínum til annarra. Ég var þar engin
undantekning. Hann gaf sér ávallt
tíma til að segja mér sögur, sem
voru engin hefðbundin ævintýri,
heldur tilþrifamiklar frásagnir af
allskyns vættum og forynjum á
borð við tröllkarlinn Loðinbarða og
hans hyski. Hann hvatti mig líka til
lestrar og var óþreytandi við að
benda mér á lesefni og gefa mér
bækur. Fyrir hans tilstuðlan las ég
á unga aldri jafnólík verk og Þjóð-
sögur Jóns Amasonar, Sálminn um
blómið og Hobbit. Sögurnar voru
síðan ræddar okkur báðum til
gagns og gamans. Jóhannes var líka
mjög áhugasamur um alla skóla-
göngu mína og var stoltur yfir þeim
áföngum sem ég lauk í námi, hvort
sem var í grannskóla, menntaskóla
eða háskóla. Hann fylgdist vel með
því sem var á döfinni í námsefninu
hveiju sinni og fræddi mig gjarnan
nánar um það sem til umfjöllunar
var. Hvort sem um sögu eða stærð-
fræði var að ræða gat ég alltaf leit-
að til hans og fengið þá aðstoð sem
ég þurfti á að halda. Jóhannes naut
sín sérstaklega vel þegar kom að
vinnslu ritgerða og annarra verk-
efna. Þá kom sagnfræðingurinn upp
í honum og hann lagði mikið kapp á
að heimildir mínar og úrvinnsla úr
þeim væru sem bestar. Hann kynnti
mig líka fyrir klassískri tónlist og
töfrum hennar, þótt við væram nú
ekki alltaf sammála um lagavalið.
Til dæmis fékk ég lengi vel ekki
skilið dálæti hans á Wagner og tón-