Morgunblaðið - 17.09.1999, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17 SEPTEMBER 1999 51
STJÖRNUHNOÐRI
(Sedum kamtschatieum)
Stjörnuhnoðri lýsir upp garðinn í dumbungnum.
ÉG HELD bara að hann ætli aldrei að
hætta að rigna. Það er ekM bara ég sem er
orðin niðurrignd, heldur er garðurinn
minn orðinn svo blautur, að mig grunar að
ýmsar plönturnar séu komnar með sundfit
í stað róta. Reyndar rámar mig í nokkra
sólardaga fyrst í ágúst, en síðan ekki sög-
una meir. Það er varla að ég trúi veður-
fræðingnum, sem sagði að ekki hefði kom-
ið þurr dagur í Reykjavík síðan 19. ágúst,
mér finnst vera miklu lengra síðan ég sá
þennan gullna, ljómandi blett
á himninum.
Eini gullni bletturinn, sem
mér finnst ég hafa séð undan-
farnar vikur, hefur ekki skinið
á himninum heldur ljómað í
steinbeðinu mínu. Þessi gullni
blettur hefur lífgað svo upp á
dumbunginn og vætuna að
það er orðið tímabært að
skrifa örlítið um hann í Blómi
vikunnar. Þetta er stjörnu-
hnoðri, einn þessara harð-
gerðu meðlima hnoðraætt-
kvíslarinnar, sem mér finnst
alveg ómissandi í garðinum.
Væri ég spurð, hvað væru
mínar uppáhaldsættkvíslir af
garðblómum, myndi ég samt
ekki nefna hnoðrana fyrst. En nú fór ég út
í garð og taldi lauslega hnoðrategundirnar
mínar og þegar ég fór að nálgast 30 hætti
ég að telja. Ég er líklega þungt haldin af
hnoðraveikinni, en það hefur verið ómeð-
vitað.
Hnoðraættkvíslin er stór, í henni eru
meira en 500 tegundir, sem vaxa aðallega
á norðurhveli jarðar, en sumar þeirra
vaxa líka hátt til fjalla sunnar á hnettin-
um, svo sem á Filippseyjum, Mið-Afríku
eða Suður-Ameríku. Hér á Islandi vaxa
fjórar hnoðrategundir og þar af eru tvær,
sem eru vinsælar í görðum, burnirót og
helluhnoðri. Hinar tvær, skriðuhnoðri og
flagahnoðri, eru báðar einærar, og hafa
ekki verið notaðar sem garðplöntur, þótt
sjálfsagt hafi einstaka blómagrúskari
reynt við þær. Hnoðrar þeir, sem eru
ræktaðir í íslenskum görðum eru flestir
fjölærir, en þó eru til bæði tvíærir .og ein-
ærir hnoðrar. Ég á t.d. spánarhnoðra,
sem er ljómandi fallegur smávaxinn ná-
ungi, með blágrænum blöðum
og hvítum blómum. Spánar-
hnoðrinn er einær, en hann
sér um sig sjálfur með sán-
ingu, og stundum finnst mér
hann hafa dreift sér heldur
víða, en þá er líka einfalt að
uppræta hann.
Stjörnuhnoðri - Sedum
kamtschaticum er uppruna-
lega Asíubúi. Eins og nafnið
bendir til er hann frá
Kamtschatka-skaganum og
vex villtur einkum í austan-
verðri Síberíu og Norður-
Kína. Plöntur af þessum slóð-
um hafa margar hverjar
reynst hér afbragðs vel og vil
ég þá bara nefna krummalilju
- Fritillaria camtschatcensis. Stjömu-
hnoðri hefur verið þónokkuð lengi í rækt-
un á íslandi og er hér ágætlega harðgerð-
ur. Blöð hans eru þykk, dökkgræn og gljá-
andi, 3-5 cm á lengd en 1-2 cm á breidd,
spaðalaga og dálítið tennt í endann. Blóm-
in eru stjörnulaga, sólgul á lit. Blómblöðin
eru fimm talsins og enda í mjóum oddi og
sitja allmörg saman í tiltölulega flatri
blómskipan á enda blómstönglanna, sem
eru uppsveigðir og ná 15-30 cm hæð. Einn
höfuðkostur stjörnuhnoðrans er hversu
lengi hann er í blóma. í venjulegu árferði
byrjar hann að blómgast seint í júlí og
stendur í blóma langt fram í ágúst, en nú
þegar sólin hefur verið að stríða okkur,
byrjaði hann seinna að blómgast og stend-
ur í fullum skrúða enr.. Fræbelgirnir eru
líka skrautlegir, þeir roðna stöðugt meir
eftir því sem þeir þroskast og gefa þannig
nýjan litartón í blómið.
Fyrir örfáum áram eignaðist ég afbrigði
af stjörnuhnoðranum með mislitum lauf-
um. Þetta afbrigði kallast Sedum
kamtschaticum variegatum. Blöðin eru
gulbrydd eða gulflekkótt og blómin dálítið
rauðleitari. Þetta afbrigði vex heldur hæg-
ar en aðaltegundin og er talið heldur við-
kvæmara, en blaðliturinn er mjög
skemmtilegur og ólíkur flestum öðram
hnoðrum.
Ýmsir hnoðrar era ýmist taldir sem
sjálfstæðar tegundir eða undirtegundir af
stjörnuhnoðra. Ég er nýbúin að eignast
eina þeirra, móahnoðrann. Latneska nafnið
á honum er svo langt ef allt er tínt til, að
mér óar við því - Sedum kamtschaticum
ssp. middendorfianum f. diffusum. Móa-
hnoðrinn er sérlega skemmtilegur. Hann
vex ágætlega hjá mér og virðist ekki erfa
það við mig þótt hann sé ekki á sólríkum
stað, eins og hann vildi þó helst vera. Hann
er álíka hár og stjörnuhnoðrinn, en blöðin
eru áberandi mjórri og virka þannig lengri.
Blómin eru fallega rauðgul og sitja í flötum
sveip líkt og hjá stjörnuhnoðranum. Móa-
hnoðrinn er líka harðgerður og blómstrar
líkt og stjörnuhnoðri fram í september.
Ég er líklega með hnoðradellu, a.m.k.
um þetta leyti sumars.
BLOM
VIKUNMR
419. þáttur
llmsjón iSigrírt-
ur lljartar
ori/lame
Náttúrulegar sænskar snyrtivörur
Viljum bæta við okkur
sölu fólki um allt land
, Sími 567 7838 - fax 557 3499
e-mail raha@islandia.is
www.oriflame.com
■/elina
Laugovegi 4, sími 551 4473
Mörkinni 6, s. 588 5518.
HATTAR, HÚFUR, ALPAHUFUR,
2 STÆRÐIR.

C'SÍiaSÁshi
á mbl.is
Með nýrri tækni er
hægt að ná í
nýjasta Lag Quarashi
'em Up"
á mbl.is
rr
Skref inn í
framtíð tóniistarútgáfui
Lagið er á mp3-sniði
og hægt er að ná í búnað
til að spila það
Búa má til úr þvi
eigin smáskífu
og prenta út umslag
smáskífunnar
<5>mbl.is
-ALL.TAf= eiTTH\SAG NÝTT