Morgunblaðið - 03.10.1999, Qupperneq 58

MORGUNBLAÐIÐ
EF PÚ FÆHO HANA BCKI HJÁ OWCUft
PÁ Eft HÚN EKKI TIL
Amarbakka, Edöufetli, Grimsbæ, Hólagarði. Sólvallagötu. Þortákshöfn og Shell Selfossi
557-66tl 5S7-0555 553-9522 557-4480 552.8277 483-3966 482-3088
FÓLK í FRÉTTUM
ERLENDA R
QO@OOG
Sindri Freysson
rithöfundur fjallar um
nýjustu breiðskífu Davids
Bowies sem kemur formlega
út á morgun.
Bowie þandi raddböndin á
stærstu verðlaunahátíð tónlist-
ar í Kanada fyrir viku. Þar
flutti hann hinn ágæta
rokkslagara The Pretty Things
Are Going til Hell.
„DAVID bowie/ þegar ég hlusta á
þig/ langar mig að yrkja ljóð/ þai'
sem orðið ég kemur/ 45 sinnum fyr-
ir,“ játaði Einar Már Guðmundsson í
„poem for David Bowie“ í iyrstu
ljóðabók sinni. Einhverra hluta
vegna segir maður alltaf „loksins"
þegar Bowie skríður út úr haug sein-
asta áhugamáls og dregur nýja plötu
með sér, óháð útkomunni.
Bowie sættist við Bowie
Að þessu sinni heitir
gripurinn „hours“ og er
skreyttur ungum Bowie
sem stumrar einsog engill
yfir „gömlum“ Bowie, sem
virðist látinn. Hnífbeitt
kaldhæðni af hálfu hug-
myndasmiðs þessarar
skreytingar, þ.e. Bowies
sjálfs, eða til marks um að
platan eigi að sameina það
sem Bowie var að gera í
„þá gömlu góðu“ og í dag.
Stefnumót fortíðar og nú-
tíðar, sættir.
Nýja pLatan er sú hin
fyrsta sem hann gerir und-
ir merkjum Virgin-hljóm-
plötuútgáfunnar, en samn-
ingur milli fyrirtækisins og
meistarans var undirritað-
ur í ágúst sl. „hours“ nýtur
sömuleiðis þeirrar sögu-
legu stöðu að vera fyrsta
platan sem stórstjarna í
samvinnu við útgáfurisa, Virgin
Records America, býður bandarísk-
um almenningi að sækja inn á Netið.
Fólk gat „lódað“ plötuna inn í
einkatölvuna sína og hlustað þannig
á hana og jafnvel brennt hana á
diska, hefði það til þess nauðsynleg-
an tækjabúnað. Talsmenn Virgin
Music segja að þessi aðferð sé ekki
endilega uppskrift að því hvernig
fyrirtækið selji plötur í framtíðinni,
en væri hins vegar þætti eðlilegt í
ljósi stöðu Bowie sem forkólfs í
tæknilegu tilliti á Netinu og fram-
sækins listamanns, að hann ryði á
vaðið.
Bowie kvaðst sjálfur gera sér
grein fyrir að um tilraun væri að
ræða, þar sem þorri almennings
hefði ekki nauðsynlega breiðbands-
möguleika til að sækja sér svo um-
fangsmikil gögn. Hins vegar vonað-
ist hann til að þetta gæfi forsmekk-
inn fyrir framtíðina í þessum efnum,
þar sem almenningur hefði greiðari
aðgang að tónlist á Netinu og meira
úrval en áður.
„hours“ er tuttugusta sólóplata
Bowies og hefur í kynningarefni og
öðrum plöggum verið lögð áhersla á
að efni hennar sé einkar persónulegt
og nánast sjálfsævisögulegt. Bowie
segir hins vegar að lögin á plötunni
séu ekki síst stíluð á hans eigin kyn-
slóð og fjalli um sammannlegar til-
finningar fólks sem fæddist um eða
upp úr seinni heimsstyrjöld.
Hann sækir sér innblástur í eigin
reynslu, vina og kunningja sem nálg-
ast eða hafa náð miðjum aldri, en í
stað þess að tjá hana opinskátt
einsog um játningar væri að ræða,
vefur hann þennan reynsluheim inn í
litlar „smásögur" í líki laga og texta
og beitir þeim tækjum og tólum sem
rithöfundar beita gjarnan við sína
iðju til að dulbúa og „framandgera"
efnið. Bowie neitar því að um „ævi-
sögu“ sé að ræða, hann sé hamingju-
hrólfur sem eigi fátt sameiginlegt
með „persónum" plötunnar og þeirri
eftirsjá sem þær kljást við um hálfn-
aða ævina. „Líf mitt er gleði,“ segir
hann.
Bowie
lítur
rdlega
um öxl
Var li'Hnu eytt í drauma?
Fyrsta lag „hours...“ er Thursday’s
Child, þýður og hægur inngangur að
plötunni, kryddaður með raddþýðum
söng Holly Palmer í milliköflum.
Textinn fremur uppburðarlítill miðað
við það besta sem Bowie hefur gert,
en grípandi þó og í þeim poppanda
sem einkennir lagið og engin tilviljun
að þetta er fyrsta smáskífan af plöt>
unni. Lagið er í senn útvarpsvænt og
aðgengilegt. Talandi um útvarp þá
gæti titill næsta lags vísað beint í
loftið, Something In The Air, lag af
því tagi sem manni fínnst að Bowie
geti hrist fram úr erminni án þess að
taka út úr sér sígarettuna. Lagið fer
rólega af stað, einsog hikandi, en vex
síðan ásmegin áður en það deyr út í
löngum tóni sem aðeins er brotinn
upp í bláendann til að klisjan sé ekki
alger. Survive-er í anda Hunky Dory,
einkum í upphafí þar sem einlægnin
er alltumlykjandi, en síðan verður
það popplegra. Kassagítarinn áber-
andi og textinn ekki of flókinn. I
fjórða laginu, If I’m Dreaming My
Life, rymur Bowie með djúpri röddu,
gítar Reeves Gabrels sem semur öll
lögin með honum vælir pent með og
hljómborðið tekur undir. Síðan
óvænt taktbreyting a la Bowie í síð-
asta hluta lagsins og loks nánast
hvísl söngvarans á sextugsaldri, sem
spyr hvort hann hafi dreymt líf sitt,
jafnvel sóað því í drauma. Þetta er
lengsta lag plötunnar, rúmar sjö mín-
útur, en virðist einhvern veginn
styttra.
Sjö leiðir til að deyja
í Seven, fímmta laginu, er
kassagítarinn áberandi í upphafí og
ómþýðir strengir. „Ég hef sjö daga
til að lifa lífínu eða sjö leiðir til að
deyja,“ segir kappinn og bætir því
við að allt það sem faðir hans, móðir
og bróðir reyndu að troða í hann í ár-
daga sé með öllu gleymt. Þetta er
grípandi lag, vissulega einfalt en
maður stendur sig fljótlega að því að
dilla hægri fætinum og uppgötva
smádans í æðunum.
Sjötta lagið, What’s Really Happ-
ening? sem myndi vera fyrsta lag á
hlið B, ef gamli vínyllinn væri enn
við lýði, nýtur þess vafasama heiðurs
að ótal manns reyndu að böggla
saman texta við það í samkeppni á
vegum Bowie á Netinu þar sem
milljón krónur voru í verðlaun og
ferð til að hitta goðið. Það byrjar ein-
hvern veginn eins og lag af Heroes;
Bowie notar háa og klemmda rödd
sem er í senn barnaleg og perver-
tísk, en einhendir sér síðan í djúpu
tónana og flakkar fyrirhafnarlaust á
milli þeirra og fyrri söngstíls. Gítar-
inn lætur líka að sér kveða og ljóst
að Gabrels ætlar ekki að sitja úti í
horni á plötunni. Þeir félagar vinda
sér síðan í rokkslagara með inn-
byrgðum krafti sem fær að
brjótast út öðru hvoru, á
milli þess sem Bowie þylur
textann: „The Pretty
Things Are Going To Hell.
They Wore It Out, But
They Wore It Well.“
Það er æði freistandi að
ætla að þetta sé tilvisun í
Oh! You Pretty Things á
Hunky Dory, þar sem hann
greinir áhyggjufullum for-
eldrum frá því að þau eigi
ekkert í börnum sínum.
Börnin séu vísar að kom-
andi kynslóð og „Homo
Sapiens Have Outgrown
Their Use“. Að mörgu leyti
sígildur rokkari, eða rokk-
ari af gamla skólanum, allt
eftir því hvorum megin
borðs menn sitja.
Það gætir austurlenskra
áhrifa í blábyrjun og enda
New Angels of Promise,
lagið gæti verið tekið af
Lodger eða kannski Di-
amond Dogs, ekki síst með
tilliti til útsetningar raddarinnar.
Nínunda lagið, Brilliant Adventure,
er hins vegar með vísan í eldri sam-
starfsplötur þeirra Bowies og Brians
Enos, t.d. hið stórgóða The Secret
Life of Arabia á Heroes, stuttur
instrúmental og seiðandi tónkafli
með austurlensku ívafi, gæti verið úr
endurgerð kvikmyndarinnar um
Arabíu-Lárus. Lokalag plötunnar,
The Dreamer, hefur hins vegar yfir-
bragð sem vísar í að minnsta kosti
tvær áttir, er nokkurs konar geð-
klofi, þar sem röddin er brengluð
með hljóðgervlum annars vegar og
hins vegai- „krúnar“ Bowie eins og
hann hafí fengið gúlsopa af viskíi frá
Las Vegas. Skyndilega er „hours...“
síðan búin og aðeins heyrist örlágt
klingið í glerbjöllum sem deyr loks
út...
Uppgjör við glæstan feril?
Ég sakna ögn af „hours“ tilrauna-
gleðinnai', lúmskrar geðveikinnar og
hugmyndaflæðsins sem einkenndi
þarseinustu plötu kappans, Outside,
sem er fantagóður gripur, og krafts-
ins og leikandi ferskleikans sem setti
svip á seinustu skífu, hina danshæfu
Earthling. „hours“ er hins vegar af-
ar áheyrileg, gríðarlega vel
„próduseruð" og unnin og ekki líkleg
til að letja neinn frá því að seilast
eftir krítarkortinu. Kannski er
Bowie að róast og vill gera upp
meira en þrjátíu ára glæsilegan feril
á rólegu nótunum, röddin hefur ekki
sama unggæðislega kraft og forðum
og raddsviðið er takmarkaðra, en á
móti kemur að hann kann galdurinn
afturábak og áfram, og það verður
ekki metið til fjár. Þeir sem bera t.d.
saman hið öfluga Placebo lag, Wit-
hout You I’m Nothing, án Bowie við
sama lag með Bowie innanborðs, vita
hvað ég á við.
Með fáeinum undantekningum er
heildaryfírbragð „hours“ afslappað,
nánast kyrrlátt, hér er maður að líta
um öxl, ekki reiður, heldur reyndur.
Það er te á borðinu, ekki kók. En
hvernig sem á það er litið; Bowie
svikur aldrei.
Ungmennið Bowie hugar að líðan hins miðaldra
Bowies, hugsanlega til að glæða hann nýju lífi eða
flytja með sér til himnaríkis poppara, Wall Street.