Morgunblaðið - 30.11.1999, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 30. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
I ranni gaflara
MYIVDLIST
Hafnarborg/Kaffi-
slofa/gangur/Apötek
LJÓSMYNDIR
LÁRUS KARLINGASON
HRÖNN AXELSDÓTTIR
Opið alla daga frá kl. 12-18. Lokað
þriðjudaga. Til 13. desember. Að-
gangur 200 krónur f allt húsið.
í TILEFNI fertugsafmælis síns
stendur einn fremsti auglýsingaljós-
myndari landsins, Lárus Karl Inga-
son, fyrir ljósmyndasýningu í kaffi-
stofu og hliðargangi Hafnarborgar.
Hann hefur haldið þrjár sýningar og
tekið þátt í fjölda samsýninga heima
og erlendis til hliðar við aðalstarf
sitt.
Sýnishornið eru nokkrar svart-
hvítar myndir frá Kleifarvatni og að
auki liggur frammi í afgreiðslunni
bók sem út kom á síðasta ári og
nefnist Ljósið í hrauninu og er
fjórða bókin sem Lárus Karl sendir
frá sér. Bókin er einnig til í enskum
og þýskum útgáfum við hlið íslenzka
textans, hann er verk Þóru Kristín-
ar Asgeirsdóttur, sem hefur dregið
ýmsar nytsamar heimildir fram í
knöppu máli. Þetta tvennt er því
nokkurt tilefni að vekja athygli á
framtakinu á staðnum, yfirsýn líka
til muna auðveldari en víðast annars
staðar þótt svo gestir sitji við borð,
til viðbótar liggur óvíða jafn mikið
að listtímaritum frammi. Ljósmynd-
irnar á kaffistofunni eru allar í
svart-hvítu og skoðandinn verður
strax er inn er komið var við að hér
er um þjálfaðan ljósmyndara að
ræða með drjúga tilfinningu fyrir
viðfangsefnum sínum. Þannig slær
myndin Strádans (9) flestu við á
sýningunni og virkaði á rýninn sem
þrumuskot inn í bókmenntaarfinn, í
öllu falli komst hann strax í andríkar
hugleiðingar, í þá veru geta afmörk-
uð smáatriði úti í guðs grænni nátt-
úrunni lýst upp sálarbúið. Myndin
er einnig mjög vel tekin og unnin,
hrein og klár, jafnframt því sem
grátónaskalinn er blæbrigðaríkur
og lifandi. Þess sama sér einnig
Hönnun Ólafs Gunnars
Sverrissonar
einkar vel stað í myndunum Helga-
fell frá Búðardal (2), sem og Mó-
bergsskúti (4), raunar fleiri en ég
staðnæmdust einkum við þessar
þrjár. Sjálf bókin er í mjög hand-
hægu broti og vel að henni staðið,
hönnun er verk Sigríðar Bragadótt-
ur og Lárusar Karls, en prentun
hefur annast Steindórsprent-Guten-
berg ehf. Um er að ræða myndbrot
úr sögu Hafnarfjarðar og stendur
að allri gerð vel undir nafni, en slík
myndbrot má auðvitað nálgast frá
mörgum hliðum og þessi eru einkum
þau sem beinast blasa við. Eldri
myndir t.d. frá stríðsárunum eru af-
ar gild viðbót, en þar sem þær voru
teknar fyrir daga Lárusar Karls
hefði verið rétt að geta ljósmynda-
ranna í texta undir myndunum, en
úr því er bætt með myndaskrá aft-
ast. Einnig hefðu ártöl undir mynd-
um þar sem því var komið við gert
framsetninguna skilvirkari. Mestu
máli skiptir að sýning og bók gefa í
sameiningu góða hugmynd um ljós-
myndarann og varpa ljósi á lífið í
Hafnarfirði.
KVENFÓLK OG
HREINAR MEYJAR
í Apótekinu inn af Sverrisssal
LISTIR
Ljósmynd/Lárus Karl Ingason
Gömlu bæjarhúsin í Straumi eru tvímælalaust stflfegurst húsa í Hafnar-
firði og nágrenni og eins og samgróin landslaginu. Bygging ljósmynd-
arinnar í meistaralegu jafnvægi líkt og vel hugsað landslagsmálverk.
Menn taki sérstaklega eftir því hvemig skálínurnar í himni og jörð
vinna saman.
hefur Hrönn Axelsdóttir komið fyrir
allnokkrum ljósmyndum sem hún
tók í Mexíkó. Hún nam ljósmyndun
við Roehester Institute of Techno-
logy, NY, og tók þar BFA-gráðu í
faginu 1988. Hrönn hefur haldið
nokkrar einkasýningar, eina hér-
lendis en tvær i New York, og tekið
þátt í fjölda samsýninga, einkum er-
lendis.
Um að ræða svart-hvítar ljós-
myndir sem Hrönn tók er hún
dvaldi í San Blas í Mexíkó á árunum
1993-95, 15.000 manna bæ inn-
fæddra af Zapotec-ættkvislinni í
Suður-Oaxaca-fylki. Zapotecar eru
tvítyngdir, tala eigin mál ásamt
spænsku. Konur vinna mikið til á
mörkuðum en karlar sinna nú bú-
skap, voru áður sjómenn. Þrátt fyrir
fátækt og atvinnuleysi er létt yfir
fólkinu sem leggur mikla áherslu á
félagsleg tengsl og veisluglaum.
Mannlegi og félagslegi þátturinn
er þannig í góðu gengi, en hér er
helst varpað ljósi á tvær hliðar á sið-
venjum og hátterni fólksins. Annars
vegar mikilvægi þess að vera hrein
mey og endurspeglun þess í samfé-
laginu, hins vegar á samkynhneigt
fólk og hvernig það svo að segja
velst til þess fyrir ytri skikkan nátt-
úrunnar og hjátrú. Þannig er það
viðtekin trú manna að meybarn sem
fæðist með fæturna fyrst verði að
samkynhneigðri konu, og með tíð og
tíma eiga slík til að verða mjög karl-
mannleg í sjón og raun. Þá fer
klæðaburður fólksins eftir mjög
ákveðnum og mörkuðum reglum,
sem eru nú engar ferskar fréttir í
heimi þar sem jafnvel útigangsfólk
og þeir sem aðhyllast sundurgerð í
þeim efnum gera það sömuleiðis.
Hér er komið dæmi um ljósmynd-
ara sem tekur fyrir ákveðið lífs-
mynstur einangraðrar ættkvíslar og
gerir það á mjög vestræna vísu, en
mjög hefur tíðkast að beina kast-
ljósinu að hinu úthverfa og afbrigði-
lega á tíunda áratugnum. Jafnframt
er hugmyndafræðin á fullu og þótt
hvorugt beri að lasta verður þetta
fljótt leiðigjarnt ef bein lifun er ekki
að baki. Lifunin virðist að vísu vera
til staðar, en eitthvað eru myndirnar
dökkar og eintóna í heildina. Sumar
skera sig þó úr og þá helst myndin
af hinni rúmlega tveggja ára gömlu
Margarítu (23) á degi Guadalupe-
meyjai-, en þá klæðast 2-4 ára gömul
stúlkubörn fötum hennar, hreint
framúrskarandi mynd í tjákrafti og
einfaldleika. Tvær konur við þvotta-
snúru (29) er líka mynd sem gestur-
inn staðnæmdist við, því hún býr yf-
ir sterkri skírskotun, og loks er
myndin af Freddy (29) afar klár og
myndræn í útfærslu.
Spækjur
& spreki
II á r o g I i s t
Strandgöln 39
HANDGERT SKART
ÓLAFUR GUNNAR
SVERRISSON
Til 9. desember. Aðgangur ókeypis.
Rétt að geta hér einnig sérstæðr-
ar sýningar Ólafs Gunnars Svems-
ssonar í hinum óformlega sýningar-
sal inn af stofu Halla hársnyrtis,
beint gegnt Hafnarborg. Um er að
ræða ungan mann sem á sl. ári var
við iðnhönnunarnám í Barcelona, og
áður hefur komið við sögu fyrir
hraustleg og óvenjuleg vinnubrögð í
málmsmíði, er annars trésmiður að
mennt.
Um er að ræða smágert frum-
stætt skart, að öllu leyti unnið í
höndunum, að sumu leyti eftir
frjálsu hugarfluginu, en þó örlar
fyrir hlutlægum formum og tákn-
rænum vísunum í bland. Ólafur
Gunnar er víkingur að vallarsýn og í
ljósi fyrri afreka kemur þetta dund-
ur á óvart, einhvern veginn býst
maður frekar við meiri átökum og
slagsmálum við efniviðinn en þessu,
og er góða stund að átta sig. Merki-
legast við þetta er þó, að það eru
smæstu munirnir með inngreyptum
hlutum, og aðrir sem helst búa yfir
fagurfræðilegum skírskotunum og
nálgun sem höfða helst til skoðenda,
og þar sýnir Ólafur Sverrir vissu-
lega á sér nýja og óvænta hlið, minn-
ist ég helst nr. 5. En annars fer hann
engar hefðbundnar leiðir frekar en
fyrrum og hyggja mín er sú að þetta
sé einungis hliðarspor og millibils-
ástand, logn á undan stormi, en með
tíð og tíma geta þessir gripir allt
eins orðið að fágæti.
Bragi Ásgeirsson
Pallborðs-
umræður
á Súfístanum
PALLBORÐSUMRÆÐUR verða á
Súfistanum, bókakaffi í verslun Máls
og menningar, Laugavegi 18, í kvöld,
þriðjudagskvöld, kl. 20, í tilefni út-
komu bókarinnar Kæru félagar - ís-
lenskir sósíalistar og Sovétríkin eftir
Jón Ólafsson.
Valur Ingimundarson sagnfræð-
ingur og Árni Bergmann rithöfun-
dur ræða við höfundinn um bókina.
♦ ♦ ♦
Aðrir jóla-
tónleikar
JÓLATÓNLEIKAR Kvennakórs
Reykjavíkur verða einnig fluttir í
Hallgrímskirkju í kvöld, þriðjudags-
kvöld, klukkan 20:30.
!am@ö) w Negro
Skólavöröustíg 21 a
101 Reykjavík
Sími/fax 552 1220
Netfang:
blanco@itn.is
Veffang:
www.blanco.ehf.is
Kvöldvaka
Kvenna-
sög’usafns
Islands
ÁRLEG kvöldvaka Kvennasögu-
safns íslands verður haldin annað
kvöld, miðvikudagskvöld, kl. 20 í
veitingastofu á 2. hæð Þjóðarbók-
hlöðu.
Á dagskrá verða þrír stuttir fyr-
irlestrar: Karítas Kristjánsdóttir
guðfræðingur flytur erindi um Val-
gerði Jónsdóttur (1771-1856) bisk-
upsfrú í Skálholti, (Verði á mjer
Guðs vilji).Valgerður varð ung
ekkja Hannesar Finnssonar bisk-
ups og rak Skálholtsbúið af mikill
röggsemi í ekkjustandi sínu. Hún
giftist síðar Steingrími Jónssyni
sem áður hafði verið ritari fyrri
manns hennar.
Til sýnis verða meðan á kvöld-
vöku stendur bréfbækur, sendibréf
o.fl. úr fórum Valgerðar. En Karít-
as byggði rannsókn sína á þessum
gögnum.
Kristín Ástgeirsdóttir sagnfræð-
ingur veltir fyrir sér hvort Ingi-
björg H. Bjarnason, fyrsta þing-
kona íslendinga, kallist fremur
„eitt besta sverð íhaldsins" en
kvenréttindakona.
Þá mun Þórunn Valdimarsdóttir,
rithöfundur og sagnfræðingur,
ræða um tilurð nýrrar bókar sinn-
ar, Stúlku með fingur, sem er sögu-
leg skáldsaga, og lesa uppúr henni.
Flautukvartett, skipaður stúlk-
um úr Tónlistarskólanum í Reykja-
vík, flytjur nokkur verk.
Aðgangur er ókeypis.
Englakór í himnahöll
TONLIST
II a II g r í m s k i r k j a
KÓRTÓNLEIKAR
Aðventutónleikar Kvennakórs
Reykjavíkur u. stj. Sigrúnar Þor-
geirsdóttur. Einsöngvari: Egill Ól-
afsson. Þórhildur Björnsdóttir, or-
gel/píanó. Sunnudaginn 28.
nóvember kl. 20.
ÞÁ kvað einu sinni enn komið að
þeim punkti á tónlistarannáli ársins
er andleg sem veraldleg jólalög skola
daglega hlustir manna ýmist til íhug-
unar eða eyðslu, Kristi eða kaup-
mönnum. Mörgum eru þau ómiss-
andi partur af jólahaldinu; öðrum
finnst komið nóg jafnvel fyiir að-
fangadag. Ef marka má aðstreymi
fólks að stærsta guðshúsi landsins,
hinni 1.200 sæta himnahöll á Skóla-
vörðuhæð, á sunnudagskvöldið var,
virtist fyrrtaldi hópurinn í meiri-
hluta þá stundina, því ekki er ofsagt
að færri hafi komizt að en vildu til að
hlýða á Kvennakór Reykjavíkur og
Egil Ólafsson. En þó að það kæmi í
sjálfu sér ekki á óvart, verður að
fenginni reynslu af fullgjöfulum
hljómburði staðarins að viðurkenna,
að ekki bjóst maður við að söngur og
undirleikur skyldi berast jafnskýrt
og raun bar vitni, aftan úr kór og alla
leið fram í turnenda kirkjuskipsins.
Kann þar að skipta sköpum munur-
inn á hálffullu húsi og stútfullu.
Upphaf tónleikanna var mjög and-
rúmsaukandi. Það hófst með barns-
legum einsöng í fornsálminum Nú
kemur heimsins hjálparráð, sem
svarað var með söng kórkvenna á
inngöngu við logandi kertaburð í að
virtist 3-4 radda þéttsköruðum kan-
on. Það var sjálfsagt að hluta löngum
ómtíma kirkjunnar að þakka, en kom
afar skemmtilega út, líkt og allur
heimur tæki undir með milljóna
radda brag. Við tóku Borinn er
sveinn í Betlehem (hér nefnt „Hvað
flýgur mér í hjarta blítt“) og Imman-
úel oss í nátt; bæði í raddsetningu
Þorkels Sigurbjörnssonar. Ave ver-
um corpus eftir Mozart í umritun
Welcers hljómaði undurþýtt. Á eftir
íylgdu Ó, Jesúbarn blítt (Scheidt) og
hið hugljúfa Cantique de Jean Raci-
ne (Fauré), hið bandaríska Ó borgin
helga Betlehem eftir Lewis H.
Redner (hér sagt enskt jólalag), Lof-
syngið Drottni (Canticorum jubilo)
eftir Hándel - íðilhreint og ferskt
sungið - og þéttriðnasta verk kvölds-
ins, Ave Maria Op. 9b eftir Gustav
Holst frá 1900 fyrir tvo fjórradda
kvennakóra. Söngurinn verkaði þar
örlítið feiminn og ekki alltaf jafn-
hreinn, en hæstu nótur í efstu rödd-
um hljómuðu skírt í nærri drengja-
sópranslegum tærleika sínum. Létt
var yfir í dag er glatt í döprum hjört-
um, loftbelgslagi snáðanna þriggja
úr Töfraflautunni, en leggja hefði
mátt aðeins meiri kraft í Þýzkan jó-
lagraut („fricassée" eða quodlibet G.
Erikssons úr þrem þýzkum sálma-
lögum.
Einsöngvari með kórnum að þessu
sinni var Egill Ólafsson, sem birtist
fyrst í Hvert er það barn? við
Greensleeves-þjóðlagið enska, en
kom síðar fram í Friður, friður
frelsarans (Hark! The herald angels
sing) e. Mendelssohn, hinu marg-
þvælda Ó, helga nótt (Adam) og
enska jólalaginu Á dimmri nótt. Þó
að greina mætti stundum að sólist-
inn hefði ekki kirkjuflutning á um-
ræddu efnisvali að aðalstai-fi, stóð
hann sig eins og hetja, þrátt fyrir að
raddsvið væri stundum í efra lagi,
enda lítil von til að sama tónhæð
henti bæði kórsópran og bassabarýt-
oni, þótt áttund á milli sé. Að því leyti
er einssöngstenór oftast hentugri. I
fyrstnefnda laginu trufluðu mann ei-
lítið glissöður upp í innkomutóna,
unz manni varð hugsað til söngstíls
gospeldrottningarinnar nafntoguðu,
Mahalíu Jackson, sem kann að hafa
vakað fyrir einsöngvaranum.
Kvennakórnum tókst mjög vel
upp í „hring-hringingar“ þrástefjun-
um í Klukknaspili, jólalagi frá Úkra-
ínu, og sömuleiðis í dáfallegu lagi
Kodálys frá 1935, Englar og hirðar.
Meðal annarra hápunkta kvöldsins
mætti nefna pólska þjóðlagið Barnið
blíða og síðasta atriði prentaðrar
dagskrár, Englakór frá himnahöll
(með viðlagið Gloria in excelsis Deo),
sem haft er fyrir satt að sé elzti
helgisöngur kristinnar kirkju,
kenndur við Telesfórus Rómarbisk-
up árið 129.
í heild var margt mjög fallega
sungið, og þó að hún væri ekki alltaf
upp á hundrað, var inntónun kórsins
oftast mjög góð og samhljómurinn
jafn og tær. Kraftur og gleði hefði að
vísu mátt vera ögn áþreifanlegri hér
og þar, en staða Kvennakórs
Reykjavíkur undir stjórn Sigrúnar
Þorgeirsdóttur sem flaggskip ís-
lenzkra kvennakóra þótti manni
engu að síður óhögguð. Orgel- og
píanóleikur Þórhildar Björnsdóttur
var látlaus og öruggur, og tónleika-
skráin eiguleg í vönduðum frágangi.
Ríkarður Ö. Pálsson