Morgunblaðið - 30.11.1999, Blaðsíða 48

48 ÞRIÐJUDAGUR 30. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ALDARMINNING
+
Astkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
BRYNDÍS JÓNSDÓTTIR
frá Seyðisfirði,
Engihjalla 19, Kópavogi,
er lést á Sjúkrahúsi Reykjavíkur þriðjudaginn
23. nóvember, verður jarðsungin frá Árbæjar-
kirkju föstudaginn 3. desember kl. 10.30.
Valgeir Norðfjörð Guðmundsson,
Jónhildur Valgeirsdóttir,
Sigrún Valgeirsdóttir, Halldór Bragason,
Unnur Marta Valgeirsdóttir, Arne Larsen,
Svanhvít Jóhanna Valgeirsdóttir, Peter Rittweger,
' 'í Óskar Halldórsson, Anna Freyja Finnbogadóttir,
Valgeir Halldórsson, Snorri Halldórsson,
Anders Jon, Daniel Rittweger.
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
BJARNI G. TÓMASSON
málarameistari,
Furugerði 1,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju á morgun,
miðvikudaginn 1. desember kl. 13.30.
Elíse Tómasson,
Guðrún Bjarnadóttir, Karl Helgi Gíslason,
Hörður Bjarnason,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
SIGRÍÐUR ELÍN MAGNÚSDÓTTIR,
Skólavörðustíg 22c,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Hallgrímskirkju í dag,
þriðjudaginn 30. nóvember, kl. 13.30.
Skúli Matthíasson, Marta Guðnadóttir,
Sólveig Matthíasdóttir,
Magnús Matthíasson, Þorbjörg Þorvarðardóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Hjartanlegar þakkir til þeirra fjölmörgu, sem
sýndu okkur samúð, hlýhug og vináttu við
andlát og útför sambýlismanns mins, föður
okkar, tengdaföður, afa og langafa,
SVEINBJÖRNS KRISTJÁNS JOENSEN,
Langanesvegi 10,
Þórshöfn.
Guðný Jósefsdóttir,
Gretar Óli Sveinbjörnsson, Ragnheiður Guðbjörg Þorsteinsd.,
Gunnar Marinó Sveinbjörnsson, Lilja Finnbogadóttir,
Margrét Selma Sveinbjörnsdóttir, Friðlaugur Friðjónsson,
Angela Rós Sveinbjörnsdóttir,
Sigríður Sveinbjörnsdóttir,
Friðbjörg Sveinbjörnsdóttir,
Regína Sveinbjörnsdóttir,
Bylgja Sveinbjörnsdóttir,
Steinn Jóhann Jónsson,
Kristinn Björgvin Baldursson,
Tryggvi Aðalbjörnsson,
Sigurgeir Bjarni Hreinsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
HALLDÓRS GUÐJÓNSSONAR,
Hamrahlíð 11.
Hildur Halldórsdóttir, Örn Ingvarsson,
Sesselja Halldórsdóttir, Daði Kolbeinsson,
Guðrún Halldórsdóttir, Magnús Gíslason,
afabörn og langafasynir.
GUÐMUNDUR AGUST
JÓHANNSSON
í dag hefði faðir
minn, Guðmundur Ág-
úst Jóhannsson prent-
ari orðið eitt hundrað
ára, en hann fæddist á
Seyðisfirði 30. nóvem-
ber 1899, sonur hjón-
anna Jóhanns Ágústs
Jóhannssonar og Jón-
ínu Bjargar Jónsdótt-
ur. Þau hjón fluttu bú-
ferlum til Reykjavíkur
árið 1902, og ólst faðir
minn þar upp. Guð-
mundur var næstelstur
í hópi fímm alsystkina
sem voru, í aldursröð:
Rósalinda, Aðalheiður, Samúel og
Friðrik. Einnig átti Guðmundur átta
hálfsystkin, sammæðra, tvö þeirra
létust í æsku en á legg komust, í ald-
ursröð: Dagmær, Gyða, Kjartan,
Sigurgeir, Ingunn og Vilhjálmur
Friðriksbörn. 011 eru þau systkin nú
látin.
Guðmundur gekk í barnaskóla í
Reykjavík, en fór snemma að vinna,
eins og algengt var um hans kynslóð,
byijaði ungur á saltfiskbreiðslu með
móður sinni og systkinum. Formleg
bókleg menntun varð aldrei meiri en
þessi barnaskólaganga, en allt til
hinsta dags var hann „alæta“ á les-
efni, einkum fróðleiksbækur og afl-
aði sér þannig víðtækrar þekkingar
um hin óskyldustu málefni.
Faðir minn hóf störf í Félags-
prentsmiðjunni 1. október 1914, og
nákvæmlega tveim árum síðar
komst Guðmundur þar á námssamn-
ing í prentun, og var undir hand-
leiðslu Steindórs Gunnarssonar til
ársins 1918 er Columbia Press í
Kanada, sem prentaði Lögberg,
auglýsti eftir prentara hér á landi.
Hann réðst þangað og lauk þar
sveinsprófí 1. október 1919. Á þess-
um árum var prentnámi ekki skipt,
heldur unnu nemar og prentarar
jafnt að setningu og prentun, og
kom það föður mínum oft til góða
síðar á ævinni.
Guðmundur vann síðan við prent-
un á nokkrum stöðum í Kanada til
ársins 1922, m.a. vann hann við vest-
ur-íslensku blöðin Voröld, Heim-
skringlu og Wynyard Advance, sem
íslenskur maður, Sveinn Oddsson
gaf út. Einnig setti Guðmundur
nokkur kvæða Stephans G. Steph-
anssonar á þessum tíma. Kynni voru
nokkur með honum og Stephani G.
og þó öllu meiri við annað vestur-
íslenskt skáld, Rristján N. Júlíus,
Káinn.
Seinnihluta ársins 1922 hélt Guð-
mundur suður fyrir landamærin til
Bandaríkjanna, og þar dvaldist hann
til ársins 1931. Fyrst í Chicago þar
sem hann starfaði hjá einni stærstu
prentsmiðju heimsins, R. Donalli,
sem hafði þann merkilega þrifna sið,
að þegar ný prentvél kom í hús, þá
var vélin rifin til grunna og máluð
hvít, og hvít skyldi vélin vera þaðan í
frá. Árið 1926 flutti faðir minn sig
um set til New York, og ók á eigin bíl
L
Guðmundur
Jónsson
J F. 14.11. 1807
D. 21. 3.1865

dí
L
íf.
Qranít
HELLUHRAUN 14
220 HAFNARFJÖRÐUR
SIMI: 565 2707 FAX: 565 2629
HEIMASÍÐA: www.granit.is
frá Chicago, sem á
þeim tímum var meira
ferðalag en margan
grunar.
Ferðafélagi Guð-
mundar á leiðinni til
New York var æsku-
vinur hans Skúli Matt-
híasson frá Holti í
Reykjavík, sem flust
hafði til Vesturheims
árið 1919. Þeir voru
mjög samrýndir öll ár-
in sem faðir minn
dvaldi í Vesturheimi.
Bjuggu þeir saman allt
til þess að Skúli kvænt-
ist norskri konu og stofnaði eigin
heimili, þar sem faðir minn var
heimagangur. Þeir félagar voru
einnig í samfloti við aðra Islendinga
þar vestan hafs, og tvö sumur voru
þeir í hópi íslenskra farandverka-
manna, sem elti uppskeruna eins og
það er kallað þar vestra. Mátti heyra
á þeim báðum á efri árum að það líf
hafði verið skemmtilegt og viðburð-
aríkt. En meginstarf Guðmundar á
þessum ái’um var vinna í ýmsum
prentsmiðjum, og var hann eftirsótt-
ur starfsmaður, að sögn Skúla, og
alltaf reyndi hann að auka færni sína
og menntun í prentiðninni.
Faðir minn var einn þehra sem
varð illa úti er hrunið varð á Wall
Street 1929, sparifé hans brann upp
í hruni banka og sparisjóða. Nokkr-
ar bankabækur hans eru í vörslu
minni, og af innstæðum sínum fékk
hann greitt innan við eitt sent fyrir
Bandaríkjadalinn. Upp úr þessu
réðst hann til heimferðar og kom til
íslands árið 1931, starfaði hjá Her-
bertsprent í um það bil tvö ár, og var
hann þá talinn einn fjölhæfasti
prentari landsins. í þessari dvöl hér
heima kynntist Guðmundur konu-
efni sínu, Huldu, dóttur Karólínu
Benedikts kaupkonu í Reykjavík og
Sigurðar Bjarnasonar útgerðar-
manns á Akureyri. Hulda sat síðan í
festum, meðan Guðmundur fór aðra
ferð til Bandaríkjanna 1933 til 1936.
Vann hann þá í ýmsum prentsmiðj-
um og kynnti sér m.a. offsetprentun
og prentmyndagerð sérstaklega.
Einnig var hann sérstakur fréttarit-
ari vikublaðsins Fálkans á heims-
sýningunni í Chicago 1933.
Guðmundur kom alkominn heim
árið 1935, með viðkomu í London
þar sem hann hitti móður mína.
Heimkominn setti hann á stofn
prentmyndagerð, Nýju prent-
myndagerðina, sem hann starfrækti
í tvö ár í Grjótagötu 14a. Hugur hans
stóð þó alltaf til þess að innleiða
offsetprentun hér á landi, og 1937
var Nýja prentmyndagerðin lögð
niður og fest kaup á Multilith 1250
offsetprentvél, sem varð fyrsta off-
setprentvélin sem til íslands var
flutt. Peningaráð Guðmundar voru
ekki mikil og réð hann ekki við inn-
flutning vélarinnar einn og leitaði
því til félaga síns frá vestanárunum,
Einars Þorgrímssonar, og settu þeir
árið 1938 á stofn fyrirtækið Litho-
prent hf., sem var fyrsta off-
setpentsmiðjan á Islandi. Upp úr
samstarfi þeirra slitnaði árið 1939 og
sneri Guðmundur sér að öðrum
verkefnum, en Einar rak Lithoprent
áfram. Meistarabréf í prentmynda-
gerð fékk Guðmundur 8. desember
1937, en meistarabréf hans í prent-
iðn er dagsett 19. júní 1951.
Faðir minn vann síðan í ýmsum
prentsmiðjum til stríðsloka, en flutti
þá inn Intertype-setningarvél og
stofnaði eigin setningarstofu, sem
með árunum og auknum vélakosti
varð að Prentsmiðju Guðmundar Jó-
hannssonar sem hann rak til ársins
1975. Einnig starfaði hann á stríðs-
árunum hjá bandaríska hernum sem
túlkur og þýðandi, og má það teljast
merkilegt af manni með barnaskóla-
menntun eina að vopni.
Guðmundur var menningarlega
sinnaður, og gaf út margar bækur,
bæði undir eigin nafni og í samvinnu
við aðra, og þá oft bækur sem hann
bjóst ekki endilega við að öfluðu
honum tekna. Má þar nefna: „Kvæð-
ið um fangann" eftir Oscar Wilde í
þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar, og
„Bhagavad-Gita“ í þýðingu Sörens
Sörenssonar úr sanskrít. Einnig gaf
hann út tímaritið „Venus“ um
margra ára skeið, en erfitt verður nú
að telja það til menningar. Vikublað-
ið „Vikutíðindi" gaf hann út árið
1951 í samvinnu við Ingvar Gíslason,
síðar menntamálaráðheiTa. Bókina
„Læknisdóma alþýðunnar" í þýð-
ingu vinar hans Gissurar Ó. Erlings-
sonar, gaf hann einnig út í nokkrum
prentunum.
Faðir minn var fagmaður sem
lagði metnað sinn í að Prentsmiðja
Guðmundar Jóhannssonar skilaði
góðu handverki, fljótt, vel og ódýrt.
Eg naut þeirra forréttinda að nema
hjá honum prentiðn, og unnum við
saman á annan áratug, og er ég
þakklátur fyrir þann tíma. Faðii'
minn var alltaf mikið fyrh- að blanda
geði við sér yngri menn, og Prent-
smiðja Guðmundar Jóhannssonar
var oft nokkurs konar samkomu-
staður ungra manna, sem ávallt voru
aufúsugestir.
Guðmundur var léttlyndur að eðl-
isfari og naut sín vel í vina hópi, og
einnig innan fjölskyldunnar, en
mjög sterk bönd tengdu þau systkin
öll. Mér eru sérstaklega minnis-
stæðar heimsóknir vina hans frá
Vesturheimi, sem að vísu voru
strjálar, en alltaf skemmtilegar, það
var vakað fram á nótt og sagðar sög-
ur. Þar komst ég að ýmsu um veru
föður míns þar vestra sem hann vildi
ekki allajafna ræða. Fyrir honum
var Vesturheimsdvölin liðin tíð, en
hún lifnaði í þessum heimsóknum,
og eins er við hjónin áttum þess kost
að bjóða föður mínum í heimsókn
vestur um haf til Skúla Matthíasson-
ar árið 1978. Það var mikil upplifun
að sjá æskuvinina hittast eftir 40 ár,
en ekki virtist hafa fallið úr dagur
svo eðlilegir og einlægir voru þeir
endurfundir æskuvinanna.
Guðmundur faðir minn var
víðsýnn maður, og hafði alla tíð vak-
andi áhuga á því sem var að gerast í
þjóðfélaginu í kringum hann. Hann
mætti t.d. á borgarafundi um frjálst
útvarp á áttræðisaldri, og þótti fund-
arboðendum það svo sérstakt að
þeir hringdu í mig til að segja mér af
því. Hann var einn af stofnendum
Lýðveldisflokksins, sem bauð fram
við þingkosningarnar 1953 og skip-
aði 7. sæti á lista flokksins í Reykja-
víkurkjördæmi.
Guðmundur tók mikinn þátt í fé-
lagsstarfi prentiðnaðarins, hann
gegndi mörgum trúnaðarstörfum
innan þess geira, m.a. var hann til
margra ára formaður skiianefndar
Bókasalafélags Islands, og fórst það
vandasama starf vel úr hendi.
Ekki er hægt að minnast föður
míns án þess að geta konu hans, svo
samrýnd voru þau, en eins og áður
segir var hún Hulda Sigurðardóttir
kaupkona, f. 14.2. 1905, d. 4.7. 1998.
Þau gengu í farsælt hjónaband 26.
maí 1936, og voru mjög samhent,
bæði til heimilis og við uppbyggingu
fyiártækja föður míns allt til hinsta
dags. Það tók móður mína þó nokk-
urn tíma að átta sig á að faðir minn
væri látinn, og saknaði hún hans til
æviloka. Þau hjón áttu einn kjörson,
undirritaðan sem er kvæntur Þór-
unni Kristinsdóttur kennara.
Guðmundur vann síðustu æviárin
við Intertype setningarvél sína,
nokkrar klukkustundir á dag. Hann
var vanur því, eins og jafnaldrar
hans, að láta helst aldrei verk úr
hendi falla. Laugardaginn 10. janúar
1981 vann hann til hádegis, skömmu
eftir miðnætti aðfararnótt sunnu-
dagsins 11. janúai' fékk hann heila-
blóðfall sem dró hann til dauða þann
2. febrúar 1981.
Ein þeirra setninga sem ætíð er
notuð við fráfall manna er: Minning-
in lifir. Þessi setning hefur flækst
fyrir mér nokkur undanfarin ár, og
gerir enn. Minningin lifir nefnilega
ekki, nema einhver sýni þessari
sömu minningu rækt og alúð. Það
eru svo margar sögurnar sem ég hef
aldrei heyrt um föður minn, það eru
svo margar sögur sem ég er búinn
að gleyma, og er engan við að sakast
nema sjálfan mig. En ég vona að
minningin um góðan og mætan
mann lifi, og ennþá hitti ég menn
sem telja mér það til tekna að vera
sonur Guðmundar prentara.
Garðar Jóhann Guðinundarson.