Morgunblaðið - 17.06.2000, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
Stjórnendur sjávarútvegsfyrirtækja
„Sveiflujöfnun
skynsamleg“
Ljósmynd/Kristján Jónsson
Línuskipið Þorlákur ÍS í skipasmíðastöðinni í Gdynia.
Þorlákur ÍS 15
sjósettur í Póllandi
STJÓRNENDUR stærstu sjávar-
útvegsfyrirtækjanna eru almennt
sáttir við ákvörðun sjávarútvegs-
ráðherra um leyfilegan heildarafla
á næsta fiskveiðiári. Þar ber hæst
ákvörðun um 220.000 tonna þorsk-
afla, sem er 17.000 tonnum umfram
gildandi aflareglu, en 30.000 tonn-
um minna en veiða má á þessu ári.
Stjórnendurnir eru einnig hlynntir
hinni nýju reglu um sveiflujöfnun,
sem felur í sér að leyfilegur heilda-
rafli hvorki eykst né minnkar milli
ára um meira en 30.000 tonn.
„Almennt er farið eftir tillögum
Hafrannsóknastofnunar með þeirri
breytingu þó að aflareglunni er
breytt þannig að áhrif einnar mæl-
inar eru jöfnuð aðeins út,“ segir
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri
Granda hf. „Sveiflan er jöfnuð og
því eykst eða minnkar heildar-
aflinn hægar en ella. Sjávarútvegs-
ráðherra hefur tekið þá ákvörðun
að halda sig við aflaregluna, en
taka viðmiðunina aðeins öðru vísi
en hún hefur verið. Ég tel það vel
viðunandi, þar sem við erum ekki í
neinni hættu með þorskinn. Það er
fjarri því enda eru þrír mjög efni-
legir árgangar að koma inn.“
Ekki mikil áhrif
á heildarútkomuna
„Þessi samdráttur í leyfilegum
þorskafla hefur ekki mikil óhrif á
heildarútkomuna hjá okkur. Þetta
þýðir um 380 tonnum minni þorsk-
afla, en á móti kemur um 450 tonna
aukning í grálúðu. Samdrátturinn í
karfanum er óverulegur og annað
er nánast óbreytt. Þó er síldar-
kvótinn aukinn í 110.000 tonn og
gert ráð fyrir því að loðnan verði
óbreytt. Úthafskarfaaflinn er óbr-
eyttur á þessu ári frá því sem var í
fyrra. Það kemur svo í ljós á fundi
Fiskveiðinefndar Norðaustur-Atl-
antshafsins í haust hver aflinn
verður á næsta ári. Eins og staðan
er í dag má segja að um óbreytt
ástand sé að ræða,“ segir Brynjólf-
ur Bjarnason.
Ummæli formanns
FFSÍ forkastanleg
„Ég hef fram til þessa verið tals-
maður þess að í meginatriðum sé
farið að tillögum Hafrannsókna-
stofnunar og tel því ákvörðun
sjávarútvegsráðherra rétta,“ segir
Þorsteinn Már Baldvinsson, for-
stjóri Samherja hf. „Okkur ber að
umgangast fiskistofnana með virð-
ingu og varúð og ég tel ummæli
formanns Farmanna- og fiski-
mannasambands Islands for-
kastanleg. Þau eru einnig athyglis-
verð í ljósi þess að talsmenn
annarra sjómannasamtaka hafa
tekið á þessu máli af ábyrgð. Ég
get fullyrt að formaður FFSÍ talar
að minnsta kosti ekki fyrir hönd
skipstjórnarmanna á skipum Sam-
herja sem segja mér að minna sé
af þorski á slóðinni en áður. Þá eru
ummæli hans um brottkast afla
mjög alvarleg. Það er lögbrot að
henda afla og honum ber skylda til
að upplýsa hverjir eru þarna að
verki,“ segir Þorsteinn.
Rétt ákvörðun
„Ég treysti einfaldlega fiski-
fræðingunum. Ég hef engar aðrar
forsendur til að dæma um það hve
mikið megi veiða af hverri fiskteg-
und,“ segir Björgólfur Jóhannsson,
framkvæmdastjóri Síldarvinnsl-
unnar í Neskaupstað.
„Ég held að þetta sé því rétt
ákvörðun hjá sjávarútvegsráðherra
og ég er sáttur við breytinguna,
sem felur í sér sveiflujöfnun í út-
hlutun. Maður varð vissulega
svekktur yfir því að þurfa að taka á
okkur minnkandi þorskafla, eink-
um eftir að fiskifræðingarnir sjálf-
ir höfðu talað um að stofninn væri
á góðri uppleið. Þetta eru því
ákveðin vonbrigði, en það eru eng-
ar forsendur til annars en að fara
að ráðum fiskifræðinga," segir
Björgólfur.
Áhrifin ekki mikil
„Ég er fylgjandi visindalegri
ráðgjöf eins og þeirri, sem ráð-
herra tekur nú mið af. Ég tel einn-
ig að sveiflujöfnunin, sem nú er
tekin upp, geti verið skynsamleg til
lengri tíma litið,“ segir Guðbrand-
ur Sigurðsson, framkvæmdastjóri
ÚA. „Það er þá fyrst og fremst út
frá markaðslegum og rekstrarleg-
um sjónarmiðum. Menn hafa þá
tíma til að laga sig að breyttum að-
stæðum. Þrátt fyrir niðurskurð í
þorskinum, eru áhrifin kannski
minni hjá okkur en mörgum öðr-
um. Ástæðan er fyrst og fremst sú
að við höfum góða breidd í kvótum
og erum með mjög stóran grálúðu-
kvóta. Við erum með 1.300 tonn á
þessu fiskveiðiári og það tvöfaldast
því á því næsta.
Sveiflujöfnunin er einnig eðlilegt
svar við þeirri óvissu sem menn
standa frammi fyrir í stofnmatinu.
Með þessu móti næst að byggja
stofninn alveg eðlilega upp,“ segir
Guðbrandur.
VerAur ekki mætt
með verðhækkunum
„Öll minnkun á heildarkvóta í
þorski hefur auðvitað áhrif á rekst-
ur þeirra fyrirtækja, sem eru að
flytja út þorsk og þorskafurðir,"
segir Gunnar Örn Kristjánsson,
forstjóri SIF. „Þetta minnkar
möguleikana héðan frá íslandi, en
það þýðir ekki endilega að ekki sé
hægt að finna það hráefni, sem
vantar til vinnslu og sölu, annars
staðar. Það er einnig ljóst að þessi
samdráttur verður ekki jafnaður
upp með verðhækkunun á mörkuð-
unum ytra. Verð er þar þegar í
hámarki. Vegna styrkrar stöðu
krónunnar á gjaldeyrismörkuðun-
um reyndu menn að kreista fram
verðhækkanir á móti því og það
hefur tekizt til skamms tíma. Það
er svo spurningin hvenær verðið
verður svo hátt að við fælum við-
skiptavini okkar frá og þeir snúa
sér að öðrum matvælum.
Manni finnst hins vegar erfiðast
að sætta sig við hve fiskifræðin
virðast ónákvæm vísindi og erfitt á
þau að treysta. Það er ekki það að
menn séu ekki að gera sitt bezta,
en þetta vekur mann til umhugsun-
ar-og til lengri tíma lítið kemur
sveiflujöfnunin þar til góða,“ segir
Gunnar Örn Kristjánsson.
Ætti að styrkja
markaðsverð
„Mestu skiptir að hugað sé að
langtímaáhrifum og veiðinni sé
hagað þannig að stofninn gefi sem
mest þegar til lengri tíma er litið,“
segir Gunnar Svavarsson, forstjóri
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna.
„Til skemmri tíma má segja að
þetta valdi meiri skorti á þorski.
Það ætti þannig að styrkja mark-
aðsverð. Hluti markaðarins þolir
hátt verð en hinn hlutinn leitar þá
úr þorski í aðrar tegundir en það
er þá ódýrari hluti markaðarins og
varan í samræmi við það. Með
minnkandi afla hefur dýri hluti
markaðarins minnkað en þorskur-
inn hefur farið þangað því gæði
hans eru slík. Þannig verður minna
framboð af þorski, minni eftir-
spurn og hærra verð. Magnhlutinn
er þá í alaskaufsa og fleiri tegund-
um.“
Gunnar segir að áhrif 30 þúsund
tonna niðurskurðar á þorskkvóta
verði ekki ýkja mikil. „Þetta er
ekki það mikið magn að hægt sé að
tala um stórfelld áhrif, miðað við
það sem til dæmis er búizt við í
Barentshafinu."
NÝTT línuveiðiskip, Þorlákur ÍS
15, sem verið er að smíða fyrir út-
gerðina Dýra ehf. á Bolungarvík,
verður sjósett í dag í Gdynia í Pól-
landi. Skipið er smíðað af skipa-
smíðastöð í Póllandi sem eru í eigu
Vélasölunnar og pólska fyrirtækis-
ins Nauta. Samið var um smíði
skipsins í desember og þá þegar
ákveðið að sjósetja það á þjóðhátíð-
ardaginn. Smíðin hófst í janúar á
þessu ári en áætlað er að það verði
tilbúið til veiða í ágúst. Skipið er
hannað af Skipasýn og segir Sævar
Birgisson, skipatæknifræðingur hjá
Skipasýn, að menn þar á bæ séu
mjög ánægðir með að verkefnið sé á
áætlun þar sem það sé nú ekki beint
í takt við samtímann þar sem miklar
seinkanir hafa verið á svipuðum
verkum undanfarið. Skipið er 28,9
metra langt og 7,5 metra breitt og
það er drifið áfram af 500 hestafla
„ÞAÐ þurfa að vera mjög þung rök
fyrir því að ganga gegn ráðlegging-
um Hafrannsóknastofnunar, þess
aðila sem við höfum falið að annast
rannsóknir á fiskistofnunum og vera
okkur til ráðgjafar um veiðiþol stofn-
anna,“ segir Ögmundur Jónasson,
þingmaður Vinstri hreyfingarinnar -
græns framboðs. „Það hafa margir
orðið til að gagnrýna stofnunina fyr-
ir það að hún taki ekki tillit til ýmssa
óvissuþátta, svo sem brottkasts. Ef
þetta er rétt ættu viðbrögðin að vera
aukinn stuðningur við rannsóknir en
ekki kröfur um meiri heildarafla.
Auðvitað verða rannsóknir á þessu
sviði aldrei óvéfengjanlegar en með
þeim erum við engu að síður að gera
skipulega tilraun til að stýra veiðun-
um af skynsemi. Stundarhagsmunir
mega aldrei ráða þegar náttúruauð-
lindir eru annars vegar og þrátt fyrir
allar breytingar á undanförnum ár-
um er sjávarútvegurinn enn megin-
stoðin sem efnahagslíf þjóðarinnar
hvílir á. Það er svo aftur annað mál
að samdráttur í veiðum er mjög al-
varlegur fyrir þjóðarbúið og einstök
byggðarlög og getur kallað á byggð-
aráðstafanir. Enda þótt ég hafi mikl-
ar efasemdir um að virða ekki ráð-
leggingar Hafrannsóknastofnunar í
þessu efni þá finnst mér hitt jákvætt
sem virðist ætla að koma út úr við-
ræðum sjávarútvegsráðuneytisins
og hagsmunaaðila síðustu daga að
vilji virðist vera til að taka á brottk-
astinu. Ef mönnum er alvara með því
Fyrsta nýsmíði af
stóru skipi til Bolung-
arvíkur síðan 1984
Cumming-vél, en það er tæp 250
brúttótonn. Sævar segir að skipið sé
sérhannað til línuveiða og verður
beitingavél um borð. Möguleiki
verður þó á að koma snurvoðarbún-
aði um borð, en skrokkur skipsins
er eins og á Gróttu RE, sem er út-
búin til snurvoðarveiða.
Opnar nýja möguleika
Útgerðin sem stendur að smíð-
inni, Dýri ehf. á Bolungarvík, er í
eigu bræðranna Flosa og Finnboga
Jakobssona. Flosi segir að þeim
bræðrum lítist vel á skipið. „Okkur
líst mjög vel á skipið, þetta er bara
eins og að eignast barn. Þetta nýja
og allir leggjast á eitt til að uppræta
brottkast væri mikið unnið,“ segir
Ögmundur.
Kerfíð býður upp á brottkast
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, segist ekki sjá
forsendurnar fyrir því að auka
þorskafla umfram ráðsgjöf Hafrann-
sóknastofnunar. „30 þúsund tonna
sveiflujöfnunin er rugl og aðeins
búin til til að skjóta skildi fyrir
hversu vitlaust fiskveiðistjórnunar-
kerfið er.“
Sverrir segist hafa þungar
áhyggjur af hinu mikla brottkasti
sem stundað sé á íslandsmiðum,
enda sé ekki tekið mið af því í reikni-
líkani Hafrannsóknastofnunar.
„Staðreyndirnai' eru hinsvegar aðr-
ar og miklu verri. Það er haft eftir
þeim mönnum sem gerst þekkja.
Þeir segja aðeins helming þess afla
sem drepinn er koma að landi. Það er
kastað jafn mörgum einstaklingum
og bornir eru að landi, en vonandi er
þunginn minni því auðvitað er það
smáfiskurinn sem er fleygt fyrst og
fremst. Kerfið býður upp á ógnar-
legt brottkast. Ráðherra boðaði að
nú yrði tekið tillit til fiskifræði sjó-
mannsins og það væri ágætis byrjun
að taka tillit til þeirra sjómanna sem
segja frá öllu brottkastinu. Þær að-
gerðir sem ráðherra hinsvegar boð-
ar gegn brottkasti eru aðeins yfir-
skin til að þóknast sægreifunum,"
segir Sverrir.
skip kemur til með að breyta að-
stæðum talsvert fyrir okkar útgerð.
Það gerir okkur kleift að sækja á
svolítið önnur mið en við höfum gert
áður. Við erum að vonast til að geta
sótt á dýpri slóð en áður og þar af
leiðandi sóst eftir stærri fiski og
kannski meira utan kvóta. Hag-
kvæmnin felst að miklu leyti í nýrri
beitingarvél sem verður um borð í
skipinu, en hún kemur til með að
breyta miklu fyrir okkur.
Þetta skip er fyrsta nýsmíðin sem
kemur til Bolungarvíkur frá því
1984 af stærri bát og verður hann
að öllum líkindum stærsti bátur sem
gerður verður út frá Bolungarvík."
Áður gerði Dýri ehf. út bátinn
Guðnýju IS, en hún var seld til
Hornafjarðar í apríl síðastliðnum.
Flosi segir að þeir vonist til að Þor-
lákur verði tilbúinn til veiða í lok
ágúst.
Formaður VFSI
Farið að
tillögum
HELGI Laxdal, formaður Vélstjóra-
félags íslands, segist ánægður með
ákvörðun sjávarútvegsráðherra, enda
sé að mestu farið eftir ráðgjöf Haf-
rannsóknastofnunar. „Okkar skilaboð
til ráðherra voru þau að fara ætti að
tillögum fískifræðinga. Nýja aflaregl-
an í þorski er að mínu mati ekki slæm
því með henni er komið í veg fyrir að
við lendum í dýpstu niðursveiflunum
og um leið er klippt af toppunum.11
Helgi bendir á að nú séu þrír sterk-
ir árgangar á leið inn í þorskstofninn.
Skili þeir sér sterkir inn í veiðistofn
ætti samkvæmt nýrri aflareglu að
vera hægt að leyfa 310 þúsund tonna
veiði eftir þrjú ár. „Ég er þeirrar
skoðunar að hægt sé að geyma fisk í
sjónum og á meðan vex fiskurinn og
verður um leið verðmætari. Hinsveg-
ar er grundvallaratriði að farið verði
eftir aflareglunni á komandi árum.“
Helgi segist aftur á móti hafa
ákveðnar efasemdir um að Hafrann-
sóknastofnun taki nægilega mikið til-
lit til breytinga í veiðitækni og er
þeirrai' skoðunar að minna sé af fiski í
sjónum en meira. „Einnig teljum við
að nú verði að taka alvarlega á um-
ræðunni um brottkast afla og komast
að því í eitt skipti fyrir öll hvort
brottkast er jafn mikið og af er látið.
Að mínu mati hefur umræðan verið
orðum aukin. Við höfum sagt að þeir
sem eru í áhættuhópi varðandi
brottkast séu þeir sem eiga lítinn
kvóta og þurfa að kaupa heimildir á
markaði. Þetta er hinsvegar lítill hluti
flotans, því ég tel að öll skip sem eru
með nægar aflaheimildir stundi ekki
brottkast,“ segir Helgi.
Vinstri grænir og Frjálslyndi flokkurinn
V er ður að taka
á brottkastinu