Morgunblaðið - 02.09.2000, Page 1

200. TBL. 88. ÁRG. LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 2000 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Clinton forseti frestar ákvörðun um umdeilt varnarkerfí þar til í janúar
Næsti forseti tekur ákvörð-
un um eldflauaravarnir
Washington. AP, AFP, Reuters. *
TALSMENN stjórnvalda í Moskvu
og í Vestur-Evrópu fógnuðu í gær
þeirri ákvörðun Bills Clintons Banda-
— ríkj aforseta að fresta um sinn ákvör ð-
un um eldfiaugavarnakerfi. „Hægt er
að gera sér vonir um að íhugun muni
áfram ráða ferðinni þegar teknar eru
ákvarðanir um mikilvæg alþjóðamál-
efni,“ sagði Leoníd Ivashov, næst-
æðsti maður rússneska hersins, í
frétt frá Ihterfax-fréttastofunni.
Rússar hafa mótmælt áformunum
um eldflaugavamir harðlega og sagt
að slíkt kerfi myndi koma af stað nýju
vígbúnaðarkapphlaupi auk þess sem
það væri brot á samningi risaveld-
anna frá 1972 um bann við gagnflaug-
um. Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, sagði að Clinton tæki tillit
til efasemda sem evrópskir félagar
Bandaríkjamanna í Atlantshafs-
bandalaginu hefðu látið í Ijós um
áformin. í sama streng tóku þeir Ger-
Manntal í Kaliforníu
Hvítir
í minni-
hluta
Los Angeles. The Daily Telegraph.
HVÍTIR eru opinberlega orðnir að
minnihlutahópi í Kalifomíu, sem í
hugum Bandaríkjamanna hefur löng-
um einkennst af Ijóshærðum og blá-
eygðum brimbrettaköppum. Er hvítt
fólk af evrópskum upprana nú 49,8%
af íbúafjölda rfldsins, samkvæmt nýj-
i. asta manntali.
Þótt fólk af spænsku bergi brotið,
og aðrir sem ekid era hvítir, geti ekki
Ilengur í heild talist „kynþáttaminni-
hluti“ á enn eftir að koma í Ijós hvort
þessi breyting í Kalifomíu - þróun
sem talið er að muni verða í Banda-
ríkjunum öllum á næstu áratugum -
muni hafa áhrif á samsetningu stjóm-
arstofnana landsins, sem næstum öll-
um er stjórnað af hvítum. í mörgum
ríkjum, s.s. Texas, Flórída, New York
og Illinois, stefnir hraðbyri í að hvítir
verði í minnihluta, og spá lýðfræðing-
ar því, að þeir verði orðnir það í
Bandaríkjunum öllum um 2070.
í Los Angeles, stærstu borg Kalif-
orníu, eru stærstu samfélög Kóreu-
manna og írana fyrir utan heimalönd
þeura. Arið 1970 vora átta af hverj-
um 10 Kaliforníubúum hvítir, og
megnið af innflytjendum hefur komið
frá Mexíkó og Mið-Ameríku. Fimm
milljónir innflytjenda, þar af tvær
milljónir ólöglegra, hafa sest að í rík-
inu síðan 1980.
Undanfarin 30 ár hefur hlutfall
fólks af spænskum upprana aukist í
um 32% af heildaríbúafjöldanum,
sem er um 34 milljónir. Búist er við að
þetta fólk verði komið í meirihluta um
2040, þegar hvítir verði innan við einn
þriðji af íbúafjölda Kaliforníu, sem
spáð er að verði þá um 52 milljónir.
■ Innflytjendur höfðu/26
hard Schröder,
kanslari Þýska-
lands og Jacques
Chirac, forseti
Frakklands.
Hugmyndin
með kerfinu er að
komið verði upp
stöðvum eldflauga
er geti skotið nið-
ur óvinaflugskeyti
áður en þau hitta skotmark sitt á
bandaríslm landi. Talið er að deilum-
ar um eldflaugavamir geti orðið hita-
mál í baráttu A1 Gore varaforseta og
repúblikanans George W. Bush um
forsetaembættið. Repúblikanar eru
yfirleitt hlynntir hugmyndinni og
vilja sumir koma upp víðtækara kerfi
en rætt hefur verið um. Bush er í
þeim hópi og ítrekaði hann þá afstöðu
sína í gær.
Gore sagðist vera samþykkur af-
Pristína. AP, AFP.
ÆÐSTI alþjóðlegi embættismaður-
inn i Kosovo-héraði, Bernard
Kouchner, ákvað í gær að fresta
ákvörðun um það hvort íbúar
héraðsins fái að taka þátt í forseta-
og þingkosningunum í Júgóslavíu
sem fram eiga að fara síðar í mánuð-
inum. Búist hafði verið við að
Kouchner, sem er yfírmaður borgar-
alegrar stjómsýslu á vegum Samein-
uðu þjóðanna í héraðinu, myndi til-
kynna endanlega ákvörðun sína í
gær. En talsmaður SÞ sagði að
stöðu forsetans. Gera þyrfti frekari
tilraunir en einnig ynnist tími til að
sannfæra Rússa og Kínverja um að
eldflaugavömunum væri ekki beint
gegn kjarnorkuflaugum þeirra.
Samningar stórveldanna í kalda
stríðinu um takmörkun vígbúnaðar
byggðust að miklu leyti á því að reynt
var að halda við svonefndu ógnaijafn-
vægi. Er þá átt við að ekkert ríki geti
haft áhuga á að gera skyndiárás
vegna þess að ljóst væri að svarað
yrði með svo öflugri gagnárás að báð-
ir myndu tapa. Rússar segja að með
vamarkerfinu umdeilda myndi þessu
j afnvægi verða raskað.
Vantrú á tæknilausnum
Síðasta tilraun Bandaríkjamanna
til að skjóta niður eldflaug með ann-
arri flaug mistókst í júlí. Clinton hef-
ur áður sagt að hann myndi fyrst og
fremst hafa fjóra þætti í huga áður en
Kouchner hefði ákveðið að fresta
ákvörðun sinni fram á mánudag
vegna þess að hann ætti eftir að ráð-
færa sig við embættismenn, bæði í
grenndinni og á alþjóðavettvangi.
Alþjóðlegum embættismönnum
kom það á óvart, fyrr í vikunni, þeg-
ar aðstoðarmaður Slobodans Milos-
evics Júgóslavíuforseta tilkynnti að
um 500 kjörstaðir yrðu settir upp á
svæðum Serba í Kosovo. Að sögn
embættismanna SÞ eru Bandaríkja-
menn andvígir því að íbúar Kosovo
hann ákvæði að hrinda hugmyndinni
af stokkunum. í fyrsta lagi hvort
tæknin væri nothæf, öðra lagi kostn-
aðinn, þriðja lagi mat á hættunni sem
Bandaríkjunum stafaði frá svonefnd-
um „þrjótaríkjum" á borð við Iran og
Norður-Kóreu er gætu gert skyndi-
árás á landið með flugskeytum sem
þessi ríki era nú að gera tilraunir með
og loks áhrifin á afvopnunarsamn-
inga.
Gert er ráð fyrir að kerfið muni
kosta a.m.k. 60 milljarða dollai'a eða
um 4.000 milljarða íslenskra króna.
Myndi það ekki síst byggjast á háþró-
uðum ratsjárbúnaði og stöðvum sem
gætu gert viðvart með nægum fyrir-
vara til að hægt yrði að miða árásar-
flugskeyti út og granda þeim. Banda-
ríkjamenn hafa rætt um að setja m.a.
í þessu skyni upp nýjan búnað í her-
stöð sem þeir reka í Thule á Græn-
landi.
taki þátt í kosningunum en ríkis-
stjómir í Evrópu eru ekki eins
ákveðnar. Hafa þær bent á að hérað-
ið tilheyri formlega Júgóslavíu þótt
SÞ og Atlantshafsbandalagið,
NATO, fari nú þar með völd.
Hefur NATO varað Milosevic við
því að hann verði handtekinn ef hann
efni til funda í Kosovo. Talsmaður
SÞ benti á að Alþjóða glæpadóm-
stóllinn í málefnum fyrrverandi
Júgóslavíu hefði ákært Milosevic
fyrir stríðsglæpi.
Norsk mistök
Tíu dagar
í paradís
Ósld. Morgunblaðið.
FIMMTUGUR áfengissjúklingur í
Bergen varð fyrir ðvæntu happi í
janúar er hann fór í bankann og ætl-
aði að taka út nokkur hundruð krón-
ur. Vegna mistaka hjá verslunar-
stjóra í borginni höfðu 550 þúsund
norskar krónur, um fimm milljónir
íslenskra króna, verið lagðar inn á
reikninginn hans. Hann var fljótur
að eyða fénu en hefur nú verið
kærður fyrir fjárdrátt.
Peningamir voru búnir eftir tíu
daga paradísartilveru. Það fyrsta
sem maðurinn gerði var að taka út
sem svarar níu hundruð þúsund
krónum íslenskum, fara f vínbúðina
og kaupa eins mikið af brennivíni og
hann gat borið. Daginn eftir tók
hann út helmingi meira af pening-
um.
„Eg hef aldrei átt jafn marga
vini,“ sagði maðurinn. „Vafalaust er
ekkert snjallt að þvælast um í mín-
um kunningjahópi með yfír hálfa
milljón í vasanum. En þetta var ægi-
lega gaman.“
Verjandi mannsins telur að sýkna
beri manninn, en ákæru valdið krefst
þess að hann fái tiu mánuði f steinin-
um án skilorðs og greiði allt til baka.
„Eg get alveg borgað sekt. En það
líða að minnsta kosti 100 ár áður en
ég verð fær um að gera þetta upp,“
sagði maðurinn er hann kom fyrir
rétt í vikunni.
------------------
Bandarísk stjórnvöld
Varað við
Firestone-
hjólbörðum
Washington. AP.
STJÓRNVÖLD í Bandarfkjunum
gáfu í gær úr viðvöran til neytenda
vegna hugsanlegra galla í allt að 1,4
milljónum hjólbarða frá Bridge-
stone/Firestone-fyrirtækinu. Sagði í
tilkynningu frá stofnun er hefur eftir-
lit með þjóðvegaöryggi að barðarnir
væra af undirgerðum sem ekki væra
að jafnaði notaðar undir nýja bíla.
Fyrirtækið kallaði fyrir þrem vikum
sjálfviljugt inn 6,5 milljónir dekkja en
neitar að kalla inn fleiri.
Um er að ræða undirgerðir sem
era 15 þumlunga og nefnast Wilder-
ness AT, ATX og ATX II. Firestone-
dekk eru undir Explorer-jeppum frá
Ford og fleiri gerðum Ford-bfla.
Talsmaður stofnunarinnar sagði í
gær að ekki væri hægt að gefa skipun
um að dekkin yrðu öll innkölluð vegna
þess að enn stæði yfir rannsókn á allt
að 47 milljónum hjólbarða af um-
ræddum gerðum sem ákveðin var
vegna fjölda kvartana, Hefði því verið
gripið til þess að gefa út viðvöran.
Talið er að alls hafi 88 manns dáið
og yfir 250 slasast í umferðar-
óhöppum í Bandaríkjunum sem ef til
vill hafa orðið vegna galla í dekkjun-
um.
MORGUNBLAÐK) 2. SEPTEMBER 2000
Reuters
Liðsmaður sérsveita Júgóslavíuhers brýtur múrstein með einu sparki. Júgóslavar efndu í gær til heræfínga
sveita sem þeir hyggjast senda til Kosovo þegar og ef samningar takast um innreið þeirra í héraðið.
Yæntanlegar forsetakosningar í Júgóslavíu
Kosovobúar megi kjósa
Bill Clinton