Morgunblaðið - 08.09.2000, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2000 39
UMRÆÐAN
Fyrirmyndin
„STAÐREYNDIN er sú að þró-
un vatnsvirkjana til rafmagns-
framleiðslu í Sovétríkjunum, bygg-
ing þeirra og gerð, er mótuð
frumstæðustu aðferðum, stíflu og
lónagerð, sem færði í kaf víðlend
svæði, alls að flatarmáli um
120.000 ferkílómetra eða um 12
milljónir hektara. Ástæðan fyrir
Siglaugur
Brynleifsson
þessum aðferðum var meðal ann-
ars pólitísk, að sýna „mikilfeng-
leik“ mannvirkjanna og hug-
myndaauðgi þeirra pólitísku
framámanna sem stjórnuðu og
stefndu að „steyptu og járnbentu
kommúnísku bræðralagi sovét-
Virkjanir
Hugtakanotkun sovét-
kommúnista og ís-
lenskra verkfræðinga
og virkjunarfrum-
kvöðla, segir Siglaugur
Brynleifsson, er keimlík
Fyrirhugaðar
framkvæmdir um
að snúa stórfljót-
um Síberíu til
suðurs voru lagð-
ar til hliðar.
Jafnvel sovéskir
verkfræðingar
sáu að afleiðing-
arnar gætu orðið
hrikalegar, ekki
aðeins fyrir Sov-
étríkin heldur
fyrir veðráttu og
gróðurfar í Asíu
og Evrópu.
Umhverfismál
voru lítt til um-
ræðu á þessum árum, umhverfis-
deild var þó starfandi í iðnaðar- og
virkjanaráðuneytinu í Moskvu.
Umhverfissóðaskapur og um-
hverfisníðingar voru hugtök, sem
voru bannorð í fyrrverandi Sovét-
ríkjum „Zagrjanzníé" umhverfis-
sóðun - mengun. Ekkert riki í
heiminum hefur í slíkum mæli
ástundað útsóðun umhverfis og
Sovétríkin. B. Komarov telur að
um „10% þessa víðlenda ríkis séu
ónýt og dauð svæði, menguð eða
hulin lónavilpum“. Til samanburð-
ar má geta þess að fyrrverandi
orkumálastjóri íslenska ríkisins
telur sig hafa reiknað út að
„3-4%“ af hálendi íslands hverfi
undir jökullón og upp undir „10%“
ef virkjað verður norðan Vatnajök-
uls. Hvað verður svæðið mikið ef
náttúrunýtingaráætlanir óbyggða-
nefndar og faghópa „Landvernd-
ar“ ganga eftir? Einn er sá munur
á sovéskum og íslenskum stíflu- og
lónagerðarmönnum að þeir ís-
lensku hneigjast til að kaffæra
mestu háhitasvæði landsins en
Sovétmenn vissu gildi olíu og
jarðgassvæða.
Hugtakanotkun sovétkommún-
Aðsent
ista og íslenskra verkfræðinga og
virkjanafrumkvöðla er keimlík
undanfarin 30-50 ár. Þegar Búr-
fellsstöðin var vígð talaði þáver-
andi stjórnarformaður Landsvirkj-
unar um að „tröll öræfanna væri
nú fjötrað". Núverandi forstjóri
Landsvirkjunar skrifar um „að
skila náttúrunni betri en hún var“.
Hugtökin að „hemja tryllt fljótin"
og að „nýta auðlindirnar, þótt eitt-
hvert land hverfi undir lón“ eru af
sama toga. Og það átakanlegasta
er að allt þetta brambolt og nátt-
úrunýtingarlofgerð hefur þær af-
leiðingar að orkuverð verður meiri
og meiri baggi á íslenskum at-
vinnuvegum, meðan reynt er að
lokka erlend stóriðjufyrirtæki til
landsins með hlægilegu orkuverði.
Síðast er tekið að kvaka eftir
mengunarkvóta svo útsóðunin geti
gengið greiðlega bæði á landi, í
lofti og á legi - sbr. ósarnir við
Héraðsflóa.
Hugmyndaheimur og draumsýn
íslenskra náttúrunýtingarprófeta
birtist afdráttarlaust í meðfylgj-
andi mynd.
Höfundur er rithöfundur.

. *

Islensk framleiðsla
ISO 2000
Tilboð
44 kr/m.
HÚSASMIÐJAN
Sími 525-3000 • www.husa.is
undanfarin 30 til 50 ár.
þjóðanna" eins og segir. Hin mikil-
fenglegu mannvirki, stíflugarðar,
lónamyndanir og virkjanaver
sýndu snilli frumkvöðlanna og
þegar nálgaðist fjórða áratuginn,
hugsanir Stalíns." En þegar hæst
lét var hann nefndur „ofur-verk-
fræðingur" og „snjallasti stíflu-
gerðar-hugsuður heimsins". - Ur
bók Borisar Komarovs: Destruct-
ion of Nature in the Soviet Union.
Pluto Press 1978. - Síðasta snilli-
hugmynd þessa dýrðarmanns var
að stofna til breytinga á rennsli
þeirra stórfljóta sem runnu úr
suðri um Síberíu í Ishafið. Nú
skyldi stemma þau fljót suður frá
upptökum og frjóvga þannig eyði-
lönd og gresjur suðurhluta Sovét-
ríkjanna. Þetta gerðist um miðja
20. öld. Fundur var haldinn um
þessi efni í sósíalistaflokknum -
Sameiningarflokki alþýðu - þar
sem verkfræðingar og flokksleið-
togar lofuðu og prísuðu hug-
myndaauðgi sovétleiðtogans.
Sovéskir „náttúrunýtingarsinn-
ar“ töluðu fjálglega um endurnýj-
anlegar auðlindir, um að „leiðrétta
skekkjur náttúrunnar í árþúsund-
ir“ og um að „leiðrétta rennsli
fljóta" og „hamla gegn eyðingar-
öflum náttúrunnar" og að „skila
náttúrunni betri en hún var“. Hug-
tök eins og „að fjötra stórfljótin"
og að „þvinga óheft tryllt nátt-
úruöflin til nýtingar" voru mjög
tíðkuð.
Afleiðingarnar urðu þær að gíf-
urleg landssvæði hurfu undir vatn,
skógar, akurlendi og steppur, ósar
fljótanna breyttust og hrygningar-
stöðvar eyðilögðust. Svartahaf og
Kaspíahaf og fleiri innhöf dóu, lón-
in sjálf urðu dauðar vilpur og þorp
og byggðir hurfu undir lón.
Sovétmenn gættu þó þess að
flæða ekki þau svæði, þar sem
vænta mátti olíu eða jarðgass,
enda kom það sér vel, þegar þeir
skildu að kostnaður við stíflu- og
lónagerðir var slíkur að þeir tóku
að framleiða rafmagn með olíu og
jarðgasi sem orkugjafa.
DANS- HOLL

IÞROTT FYRIR ALLA

Social Foxtrot - frað nýjasta______________
Þú verður fær um að dansa við 90% aí öllum lögum sem leikin eru ö
venjulegum dansleik eftir 6 tíma
Break
44. starfsár
Línudans____________________
Auðveldir og skemmtilegir. Bók fylgir
með lýsingu á dönsunum
10 tíma námskeið öömlu dansarnir i rv
10 tima námskeið
Ásgeir, margfaldur Islandsmeistari, og
Gummi kenna.
Samkvæmisdansar
i at
Áratuga reynsla okkar og þekking tryggir þér bestu fáanlegu kennslu.
14 vikna námskeið fyrir fullorðna
14 vikna námskeið fyrir börn.
Dansleikur í lokin.
og þú lærir ótrúlega mikið.
Freestyle__________
Erla Haraldsdóttir kennir.
Salsa
Dansinn sem fer sigurför
um heiminn.
10 tima námskeið
ímar
Keppnisdansai
Svanhildur Sigurðardóttir og Ingibjörg Róbertsdóttir
frábærir þjálfarar t keppnisdönsum.
14 vikna námskeið - Mæting lx, 2x eða 3x í viku
Brúðarvalsinn
Kenndur í einkatíma.
Einn tími á sunnudögum
Einn dans tekinn fyrir i hvert skipti
Dans ársins
La Luna
aídtu sporið—Frír danstími
Hjón og einstaklingar ókeypis
1 kynningardanstími = 60 mín.
Kennt verður: 1 spor í s-amerískum dansi.
1 spor í standard dansi.
Músík: Að kunna að dansa í takt við tónlist
m mm wtm wm%
Innritun fer fram í síma 552 0345
milli kl. 15 og 22 daglega til 12. sept.
\ \ Bórn ** Okevms kvn\ ninaartími.
B, * M pp Panta þarf tíma í síma 552 0345.
V, TffSr Geymið auglýsinguna