Morgunblaðið - 24.09.2000, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Forseta-, þing-, og sveitarstjórnarkosningar fara fram í Júgóslavíu í dag
Óttast að Milosevic
beiti öllum brögðum
til að halda völdum
Pg BAKSVIÐ
Margt þykir benda til þess að Slobodan
Milosevic hafí alls ekki í hyggju að láta af
forsetaembættinu í Júgóslavíu, hver sem úr-
slit kosninganna verða, en í grein Aðalheiðar
Ingu Þorsteinsdóttur kemur fram að margir
telji að stjómvöld hafí undirbúið stórfelld
-----------------7-------------------— ’
kosningasvik. Ottast er að mikil ólga grípi
um sig í landinu ef Milosevic lýsir yfír sigri.
Belgrad, Kosovska Mitrovica. AFP, AP, Reuters, The Daily Telegraph.
VOJISLAV Kostunica, for-
setaframbjóðandi kosn-
ingabandalags átján
stjórnarandstöðuflokka
(DOS) hefur mælst með allt að 21%
forskot á Slobodan Milosevic í síð-
ustu skoðanakönnunum, en þrátt
fyrir það virðast fáir eiga von á því
að hann verði lýstur sigurvegari
kosninganna. Stjórnarandstaðan
telur ýmsar visbendingar liggja
fyrir um að stjórnarflokkamir
muni hagræða úrslitunum og
margir búast við að Milosevic lýsi
yíir sigri fljótlega eftir að kjörstöð-
um hefur verið lokað, án tillits til
þess hvernig atkvæði falla í raun.
Fáir virðast raunar efast um að
Milosevic muni beita öllum brögð-
um til að halda völdum, enda hefur
stríðsglæpadómstóll Sameinuðu
þjóðanna gefið út ákæru á hendur
honum og ef hann bíður ósigur
gæti svo farið að hann yrði fram-
seldur og sakfelldur fyrir stríðs-
glæpi.
Yfirlýsing forsætisráðherrans
Momirs Bulatovic þykir renna
stoðum undir þessar vangaveltur.
Hann fullyrti á fimmtudag að
hvemig sem kosningarnar færu
myndi Milosevic sitja í embætti þar
til kjörtímabil hans rennur út um
mitt næsta ár og tilnefna forsætis-
ráðherra nýrrar ríkisstjórnar.
Ýmsir embættismenn og stuðnings-
menn Milosevic hafa undanfama
daga sakað ríki á Vesturlöndum
um að reyna að hafa áhrif á úrslit
kosninganna, og stjómarandstæð-
ingar óttast að forsetinn muni nota
slíkar samsæriskenningar sem
réttlætingu fyrir því að ógilda úr-
slitin ef hann bíður lægri hlut.
Vísbendingar um
kosningasvik
Kjörstjórnir eru alls staðar skip-
aðar stuðningsmönnum Milosevic,
og ljóst er að stjómvöld eiga hægt
um vik að beita kosningasvikum.
Það á ekki hvað síst við í Kosovo,
en fram á síðustu stundu var óvíst
um tilhögun kosninganna þar. Gíf-
urlegir fólksflutningar hafa átt sér
stað í héraðinu undanfarin ár. Til
dæmis er talið að um 170 þúsund
Serbar hafi flúið til Serbíu vegna
hermdaraðgerða Kosovo-Albana á
síðasta ári og stór hluti af þeim 100
þúsund Serbum, sem enn era í
Kosovo, hafa síðan flust búferlum
innan héraðsins. Þar sem kjörskrár
hafa ekki verið uppfærðar frá síð-
ustu kosningum, sem fram fóra ár-
ið 1996, er óttast að stjómvöld
muni falsa atkvæði í stóram stíl.
Kosovo-Aibanir viðurkenna ekki
yfirráð Serba í héraðinu og ætla að
hunsa kosningarnar. Þrátt fyrir
það verða margir kjörstaðir opnir á
svæðum þar sem eingöngu Kosovo-
Albanir búa, og bent hefur verið á
að þetta gefi Milosevic enn eitt
færi á að falsa úrslit.
Fulltrúar óháðu eftirlitsstofnun-
arinnar CESID í Belgrad segja
ýmislegt benda til þess að stjóm-
völd hafi í hyggju að hagræða úr-
slitum kosninganna, en starfsmenn
stofnunarinnar hafa meðal annars
sýnt fréttamönnum kjörseðil sem
þeir komust yfir, þar sem búið var
að merkja við nafn Milosevic.
Eftirliti með
kosningunum ábótavant
Stjórnvöld hafa meinað Öryggis-
og samvinnustofnun Evrópu (ÓSE)
og CESID að fylgjast með fram-
kvæmd kosninganna, en ýmsar
óháðar eftirlitsstofnanir hafa lýst
því yfir að þegar sé ljóst að skilyrð-
um til að þær geti talist gildar sé
ekki fullnægt. Evrópusambandið
hugðist senda 25 eftirlitsmenn til
Júgóslavíu, en þeir fengu ekki
vegabréfsáritun til landsins.
Stjómvöld í Júgóslavíu hafa hins
vegar boðið eftirlitsmönnum frá
Kína, Rússlandi og Indlandi, en
ekkert þessara landa hefur hingað
til verið rómað fyrir lýðræðislega
framkvæmd kosninga.
Margir embættismenn og stjórn-
málamenn á Vesturlöndum hafa
tekið undir áhyggjur af því að
stjórnvöld muni beita kosninga-
svikum. Madeleine Albright, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, var-
aði Milosevic við því á fimmtudag
að kosningarnar yrðu ekki viður-
kenndar ef upp kæmist að brögð
hefðu verið í tafli.
Ólíklegt að stjórnarandstaðan
nái meirihluta á þingi
í kosningabaráttunni hefur
stjórnarandstaðan einbeitt sér að
því að koma Slobodan Milosevic frá
völdum og athygli fjölmiðla hefur
sömuleiðis fyrst og fremst beinst
að forsetakosningunum. En í dag
er jafnframt kosið til þings og
sveitarstjórna, og stjórnarand-
stöðuflokkamir gera sér einnig
vonir um að fara þar með sigur af
hólmL
Kosningabandalag stjómarand-
stöðuflokkanna hefur í öllum skoð-
anakönnunum mælst með meira
fylgi en stjórnarflokkamir, en
þrátt fyrir það telja stjórnmála-
skýrendur ólíklegt að stjórnar-
andstaðan nái meirihluta á þinginu.
Astæðan er sú að stjórnvöld í
Svartfjallalandi, sem ásamt Serbíu
myndar sambandsríkið Júgóslavíu,
ætla að hunsa kosningarnar, og því
er útlit fyrir að stuðningsmenn
Milosevic verði kosnir í öll sætin
50, sem Svartfellingar eiga á júgó-
slavneska þinginu. Þannig era líkur
á að núverandi stjórnaflokkar muni
áfram hafa talsverð áhrif, jafnvel
þó Kostunica færi með sigur af
hólmi í forsetakosningunum.
Stjórnarflokkarnir munu einnig
hagnast á því að stjórnarandstaðan
gengur klofin til sveitarstjórnar-
kosninganna, en kosningabandalag
Vojislavs Kostunica, DOS, og SPO,
flokkur Vuks Draskovic, gátu ekki
komið sér saman um frambjóð-
endur og munu því líklega bíða
lægri hlut í mörgum stærstu borg-
unum, þar á meðal í höfuðborginni
Belgrad.
Kostunica með
hreinan skjöld
Þrátt fyrir ótta um kosningasvik
og valdbeitingu af hálfu stjórnar-
flokkanna er ljóst að stjórnar-
andstaðan hefur aldrei átt meiri
möguleika á að velta Milosevic úr
sessi. Forsetinn hefur óspart beitt
þeirri aðferð að deila og drottna,
DOROTHY EINON
hváöiirigur
nemur.
•••

Fróðleikurfyrir
foreldratiUðórva
oc þroska nimshæfni
tomafráfeðlnguol
skólaaldurs
L.
BðK«
leikir og athafnir
sem henta hverju
aldursskeiði.
leiðir til að styrkja
tengslin við börnin.
raunhæfar lausnir
við algengum
vandamálum.
(Vtál og menningl
malogmenning.isl
Laugavegi 18 • Sími 515 2500 • Síðumúla 7 • Sími 510 2500
Telpa ekur dúkkukerru framhjá kosningaspjöldum
Milosevic í borginni Novi Sad.
Slobodan Milosevic
Vojislav Kostunica
og stjómarandstaðan hefur því
löngum verið klofin. Nú hafa þó
flestir stjórnarandstöðuflokkarnir
fylkt sér að baki Vojislavs Kostun-
ica, en hann er einn af fáum leið-
togum stjórnarandstöðunnar sem
hefur hvorki verið viðriðinn spill-
ingarmál, né hefur hann nokkru
sinni lagst á jötuna hjá Milosevie.
Kostunica fæddist í Belgrad árið
1944. Hann lauk doktorsprófi í lög-
fræði frá Háskólanum í Belgrad og
var ráðinn kennari við lagadeild
háskólans árið 1970, en var neydd-
ur til að láta af störfum í pólitísk-
um hreinsunum fjóram áram síðar.
Hann var svarinn andstæðingur
kommúnistastjórnarinnar í gömlu
Júgóslavíu og hefur alla tíð verið
mótfallinn Milosevic. Kostunica var
einn af stofnendum Lýðræðis-
flokksins árið 1989 og hefur verið
formaður Lýðræðisflokks Serbíu
(DSS) frá stofnun hans árið 1992.
Hann hefur ritsýrt fræðitímaritum
um lögfræði og heimspeki, og átti
sæti á serbneska þinginu frá 1990
til 1997.
Áður en kosningabaráttan hófst
hafði Kostunica aldrei verið sér-
staklega vinsæll stjórnmálamaður,
þótt hann hafi notið virðingar fyrir
störf sín. Fyrir nokkram mánuðum
hefði hann varla rennt grun i að
hann ætti eftir að njóta svo víðtæks
stuðnings, en fylgi hans hefur vaxið
jafnt og þétt að undanförnu, ekki
aðeins meðal stjórnmálamanna og
menntamanna í höfuðborginni,
heldur einnig meðal bænda, verka-
manna og námsmanna.
Kostunica er hófsamur þjóðern-
issinni, en hann gagnrýndi harð-
lega loftárásir NATO á Júgóslavíu
í fyrra og hefur látið neikvæð orð
falla um stríðsglæpadómstól Sam-
einuðu þjóðanna. Hann er enda eini
stjórnarandstöðuleiðtoginn sem
hefur stöðugt aukið fylgi sitt frá
því að árásum NATO lauk. Ólíkt
Milosevic er Kostunica þó sann-
færður um nauðsyn þess að eiga
góð samskipti við Vesturlönd.
Hann hefur lýst því yfir að ef hann
komist til valda muni hann leggja
allt kapp á að Júgóslavía fái aftur
inngöngu í ÖSE, og fái á ný fulla
aðild að Sameinuðu þjóðunum og
alþjóðlegum fjármálastofnunum.
Ýmsir hafa haft á orði að Kost-
unica sé ef til vill ekki hinn full-
komni frambjóðandi, en hafi þann
ótvíræða kost að vera með alger-
lega hreinan skjöld, og það er án
efa lykilinn að vinsældum hans.
Aðrir þykja ekki eiga
möguleika
Þrír aðrir frambjóðendur gefa
kost á sér í forsetaembættið, en
enginn þeirra þykir eiga möguleika
á sigri. Vojislav Mihailovic er fram-
bjóðandi Endurvakningarhreyfing-
ar Serbíu (SPO), flokks stjórnar-
andstöðuleiðtogans Vuks Drask-
ovic. Tomislav Nikolic býður sig
fram fyrir hönd þjóðemishyggju-
flokksins SRS, en hann gegnir nú
embætti aðstoðarforsætisráðherra.
Loks er að nefna Miroljub Vidojk-
ovic, en hann býður sig fram fyrir
hönd lítt þekkts flokks, sem hefur
lýst yfir stuðningi við DOS í þing-
kosningunum.
i