Morgunblaðið - 24.09.2000, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ísafjaröardjúp er
gósenland til sauð-
fjárræktar og á
Skjaldfönn, ysta
bænum á Langadals-
strönd, er afuröa-
hæsta sauðfjárbú
landsins. Indriöi Aö-
alsteinsson hefur
ræktaö háfættan og
stórvaxinn fjárstofn
sem á gott meö aö
nýta sérgæöi lands-
ins ogskilarótrúleg-
um afuröum en fellur
ekki eins vel aö nýj-
um kjötmatsreglum
ogvel ræktaðurfjár-
stofn nágrannanna í
Hafnardal. Helgi
Bjarnason ræddi viö
Indriöa og Krist-
björgu Lóu Árnadótt-
ur á Skjaldfönn og
Reyni Stefánsson og
Ólöfu Jónsdótturí
Hafnardal.
Morgunblaóiö/Helgi Bjarnason
Indriði Aðalsteinsson viðheldur þeim gamla sið að gefa öllum ánum nöfn, auk nauðsynlegra númera vegna skýrsluhaldsins. Hann þekkir allar æmar sínar með nafni og er
einnig furðu glúrinn við að þekkja lömbin undan þeim.
BÚIÐ á Skjaldfonn í ísa-
fjarðardjúpi hefur lengi
verið í hópi afurðahæstu
sauðfjárbúa landsins og
síðustu tíu árin hefur
það oftar en ekki verið í efsta sæti
samkvæmt skýrslum sauðfjárrækt-
arfélaganna. Indriði Aðalsteinsson
tók við búinu af foreldrum sínum
fyrir tuttugu árum og nú stendur
sambýliskona hans, Kristbjörg Lóa
Ámadóttir, að búinu með honum.
„Forsendan fyrir þessu er að hafa
metnað og hafa það í sér að vera
fjármaður. Ef það er ekki fyrir
hendi þá næst seint verulegur ár-
angur,“ segir Indriði þegar leitað er
skýringa á einstæðum árangri bús-
ins. Tvö síðustu árin sem niður-
stöður skýrsluhalds liggja fyrir var
búið á Skjaldfönn afurðahæsta fjár-
bú landsins. Á árinu 1997 skilaði
hver ær að meðaltali 38,9 kg af
dilkakjöti, sem er einstæður og frá-
bær árangur, að mati Jóns Viðars
Jónmundssonar ráðunautar hjá
Bændasamtökum Islands. Árið 1998
minnkuðu afurðirnir heldur en búið
var áfram í fyrsta sæti með 37,4 kg
að meðaltali. Enn er ekki búið að
gera upp árið 1999 en þó ljóst að
Skjaldfönn er áfram í einu af efstu
sætunum, ef ekki því efsta.
Indriði nefnir einnig góða fóðrun
og góða meðferð á fénu allan þann
tíma sem bóndinn hefur eitthvað
um það að segja, þegar hann er
spurður um skýringar á miklum af-
urðum. í því sambandi nefnir hann
mikilvægi þess að dreifa fénu vel
um hagana. „Það sést varla kind
hér við bæinn allt sumarið enda er
skipulega unnið að því að dreifa
þeim. Það er best gert með því að
vera vel meðvitaður um það hvaðan
kindurnar koma og hvar á landar-
eigninni mætti vera fleira fé og hvar
færra. Við reynum síðan að færa féð
til með því að ala undan þeim kind-
um sem ganga þar sem færra er,“
segir Indriði.
Háfættar og skrokklangar
Fjárstofninn á Skjaldfönn er afar
stórvaxinn; háfættur og
skrokklangur. Indriði segir að þetta
hafi verið gallhörð stefna sín við
kynbætur. Þannig fé henti vel til að
nýta gæði landsins á Skjaldíonn. Og
féð er einnig ákaflega afurðasamt,
eins og fram kemur hér að framan,
ærnar einstaklega frjósamar og
mjólkurlagnar og lömbin hraðvaxta.
Aftur á móti er margt af fénu
stórbeinótt, að því er fram kemur
hjá Jóni Viðari Jónmundssyni í bók-
inni Islenska sauðkindin, og fellur
ekki að ströngustu kröfum til kjöt-
gæðakinda. Flokkast afurðirnar því
ekki sérstaklega vel í nýja Europ
kjötmatskerfmu. Það vekur upp þá
spumingu hvort Indriði telji ástæðu
til að breyta um stefnu í ræktun-
inni.
„Við þurfum mikið kjötmagn og
emm með stofn sem er einstæður
vegna þess hvað hann skilar miklum
afurðum á stuttum tíma. Við ætlum
að reyna að halda okkur áfram á
þeim nótum en reyna að blanda
stofninn með sæðingum eða hrútum
frá mönnum sem em með gott fé,
bæði hvað varðar miklar afurðir og
gott kjöt. Markmiðið er að reyna að
tapa ekki þeim eiginleikum sem féð
býr yfir en bæta byggingarlag þess.
Eg vil ekki kaupa betri flokkun með
minni afurðum. Við ætlum hærra,
miklu hærra, og sýna hvað íslenska
sauðkindin getur við bestu skilyrði.
Við höfum til þess allar aðstæður,
einstök landgæði og vel ræktaðan
fjárstofn," segir Indriði.
Hann lét hafa eftir sér í viðtali við
Bændablaðið Frey fyrir þremur ár-
um að hann stefndi að því að ná 40
kg af kjöti eftir ána fyrir aldamót.
Indriði segir að margir hafi talið
það óhugsandi, á sama hátt og
margir hafi talið fyrir nokkmm ár-
um algert hámark að ná 30 kílóum
eftir hverja á. Hann komst þó ná-
lægt takmarki sínu strax haustið
1997 þegar hver ær skilaði 38,9 kg
sem er það mesta sem þekkst hefur
hér á landi á alvöru sauðfjárbúi.
„Við náum 40 kg markinu, ef að lík-
indum lætur, þó ekki sé víst að það
verði fyrir aldamót úr þessu!“ segir
bóndinn.
Einstök landgæði
Indriði leggur áherslu á að land-
gæðin eigi mestan þátt í afurðasemi
fjárins. Ekki finnst fólki það trúlegt
KRISTBJÖRG Löa Ámadóttir kom
fyrst; að Skjaldfönn vorið 1997.
Hún var leikskólastjóri í Reykjavík
en réð sig sem ráðskonu að Skjald-
fönn um sumarið.
„Þetta hafði verið strembinn vet-
ur og mér fannst ég ekki hafa
neinn tíma fyrir börnin mín. Ég
ákvað því að hvfla mig á þessu,
prófa eitthvað nýtt og komast að-
eins út í náttúruna," segir Krist-
björg Lóa. Hún segist ekki hafa vit-
að neitt um þennan stað eða bæinn.
Henni fannst staðurinn strax fal-
legur og þegar hún kom heim að
sem aðeins lítur þvert yfir ísafjarð-
ardjúp og sér fannir í fjöllunum rétt
ofan við bæina meirihluta ársins.
Þegar blaðamaður var þama á ferð
í liðinni viku var grimmt næturfrost
og snjór í fjöllunum.
Þegar Indriði tók við búskap á
Skjaldfönn fyrir um tuttugu árum
gekk féð svo til eingöngu í Skjald-
fannarlandi, í hlíðinni og á fjallinu
ofan við bæinn og í dalnum inn af.
Þegar búskap var hætt á næstu
jörð, Ármúla við Kaldalón, lagði
hliði blasti við henni snyrtimennsk-
<ui á SkjaldFönn og henni fannst
hún strax velkomin. Kristbjörg Lóa
fór suður um haustið en flutti til
Indriða vorið eftir með tvö yngstu
börnin.
Hún segist. hafa verið fljót að að-
lagast algerlega nýjum siðum og
venjum. Hún segir að það hafi
áreiðanlega hjálpað sér að hafa
vcrið f sveit sem barn og unglingur,
meðal annars í Önundarfirði. Eftir
þann túna hafi hún til dæmis alltaf
kunnað að meta vestfirskan mat.
Kristbjörg Lóa fór strax að taka
Skjaldfannarféð það land einnig
undir sig. Síðan þegar búskap var
hætt á Snæfjallaströnd fór féð einn-
ig að streyma þangað í leit að enn
betri högum.
Indriði segir að féð hafi því stórt
svæði til að velja sér haga að varla
sjáist bitið strá að hausti. Og gróður
sé mikill og eigi vel við sauðfé. „Hér
drýpur smjör af hverju strái. Það
var gamalla manna mál að eftir
snjóþungan vetur væru dilkar væn-
ir. Eg get tekið undir þetta. Hér er
snjóþungt og snjóa leysir seint. Féð
er því allt sumarið í nýgræðingi, há-
gæða grösum, og það er lykillinn að
þeim undraverða vaxtarhraða sem
það sýnir.“
Ókosturinn við jörðina er hvað
fóðuröflun er ótrygg. Hætta er á
kali í túnum og vorið 1999 skemmd-
ust túnin illa. Þá voru 70% heyjanna
af sinutúnum á eyðibýlum á Snæ-
fjallaströnd. Hafa takmarkaðir
möguleikar til fóðuröflunar háð
búskapnum. Indriði segir að stóra
féð sé þurftarfrekara en annað en
hann hafi þó ekki getað gefið því
nema 70-80% af því heyi sem aðrir
af afurðahæstu sauðfjárbændum
landsins gefi.
Og hann gerir sér ekki vonir um
að ná 40 kg takmarkinu í haust
þátt í bústörfum. Indriði segir að
hún sé mikill fæðingarlæknir á
sauðburði og hafi meðfæddan
áliuga á að skcpnunum líði vcl. Svo
hafi hún tölvuvætt (járbókhaldið
en sjálfur hafði hann handfært það
með gamla laginu. Hún er fædd
sveitakona, segir Indriði, og hér er
hún á réttri hillu í lifinu. Kristbjörg
vill ekki kannast við að hafa verið á
rangri hillu sem icikskólakeimari
en viðurkcnnir að sveitalíflð legg-
ist vel í sig. „Ég má ekki vera að því
að hugsa um vetrarkvíða og ein-
angrun, það er svo mikið að gera.
Góður fæðingar-
læknir á sauðburði