Morgunblaðið - 27.10.2000, Qupperneq 36

36 FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
TILRAUNIR TIL LÍFS
BÆKUR
Smásögur
KLÓR
Höfundur: Þorsteinn Guðmundsson
Útgefandi: Mál og menning
EINN dagur í Reykjavík segir frá
þeim sveitta, þeirri sætu, þeim
svanga, þeim gi’aða, þeim hrausta,
þeirri feitu , þeim
hressa, þeirri
látnu, þeirri ljótu,
þeiiTÍ pirruðu,
þeim sára og
þeim þreytta -
sem tengjast öll á
einhvern hátt i
umhverfi Borgar-
bókasafnsins.
Ekki svo að skilja
að hver persóna
eigi sér aðeins eitt og skýrt afmarkað
einkenni, heldur hafa sumar þeirra
fleiri en eitt. Til dæmis eru sá sveitti
og sá þreytti einn og sami maðurinn
en við fáum að skyggnast inn í heim
hans í fyrri og seinni hluta bókarinn-
ar.
Klór hefur að geyma röð smá-
sagna sem tengjast og mynda eina
heild þar sem persónur sagnanna
eiga það til að líta við í sögum hinna
persónanna. En þrátt fyrir nálægð-
ina eiga þær fátt sameiginlegt og þar
sem myndast tengsl á milli þeirra,
eru þau fálmkennd og yfirborðsleg.
Þó er löngunin til að tengjast annarri
manneskju eitt af því fáa sem þær
eiga sameiginlegt.
Sveinbjöm, sá þreytti sveitti, vinn-
ur á borgarbókasafninu, mömmu-
drengur sem er nokkuð farinn að
fullorðnast en er of bemskur til að
lifa fullorðinslífi, of hræddur til að
nálgast aðra og of kunnáttulaus um
mannleg samskipti til að bregðast
rétt við þegar á hann er yrt. Móðir
hans, Lilja, er nýlátin - en veit það
ekki sjálf. Emma, sú sæta og pirraða,
er leið á öllu og öllum; kærastanum,
vinnunni, vinnufélögunum og þó að-
allega sjálfri sér. Allt gras í hennar
heimi er grænna hinum megin við
lækinn en hún hefur enga döngun í
sér til að sælast eftir því, heldur leit-
ar að billegum lausnum á leiðindun-
um, til dæmis með því að velta fyrir
sér brjóstastækkun sem hún hefur
enga þörf fyrir. Hún hefur engan
raunverulegan áhuga á sambýlis-
manni sínum, Jóni, sem þó er vel
lukkaður en fær slæmar fréttir sem
Emma sýnir engan áhuga fremur en
öðru.
Hildur, sú feita, hefur ekki lifað
neinu lífi, heldur fórnað sér fyrir
bróður sinn, hinn sísvanga og
þroskahefta Óla pulsu sem vinnur
hjá hreinsunardeildinni. Hann er eini
maðurinn sem Rúnari, hinum graða
og sára bókaútgefanda, finnst eitt-
hvað varið í. Rúnar á bæði eiginkonu
og ástkonu en á aðeins neikvæðar
hugsanir til handa þeim báðum. Þeir
Óli pulsa og Rúnar eiga það sameig-
inlegt að vera drifnir áfram af einni
kennd, hungri, en hvor í sínum enda
líkamans. Líklega það sem tengir þá.
Svo er það Birna Eygló, sú ljóta, sem
leyfir afnot af sér hvar og hvenær
sem er, sérstaklega Rúnari og veltir
því ekkert fyrir sér að hún eigi eitt-
hvað betra skilið. Sættir sig við hlut-
skipti sitt eins og aðrar persónur
bókarinnar - fyrir utan auðvitað
Lilja sem ætlar ekki að vera „dauð.“
Það sem einkennir allar persónuraar
er getuleysi til að lifa lifinu nema að
takmörkuðu leyti og nær hámarki í
Lilju sem hefur lifað lífinu fyrir son-
inn Sveinbjöm og er ófær um að vera
dáin nema að takmörkuðu leyti. Hún
þarf að hafa eitthvað til að lifa fyrir
og vera dauð fyrir, eitthvað annað en
sjálfa sig. Aðrar persónur hafa ekk-
ert annað til að lifa fyrir og kunna
ekki að lifa sjálfum sér.
Formið sem Þorsteinn hefur valið
sögum sínum er nokkuð skemmtilegt
og sú aðferð sem hann notar til að
segja sögurnar er gallsvartur húmor.
Hann kann vel að segja sögur og
skapa persónur sem hafa sterk sérk-
enni. Hins vegar hefði þurft að rit-
stýra bókinni ögn betur, því flestar
persónurnar eru of meðvitaðar um
sjálfar sig. Þær gera sér of mikla
grein fyrir annmörkum sínum á
popp-sálfræðilegan hátt og sögu-
maður er helst til of ágengur í bók-
inni. Hann veit allt um persónurnar,
jafnvel þeirra innstu hugrenninga-
tengsl - og hefur skoðun á þeim sem
hann þvingar upp á lesendandann
sem þar af leiðandi fær ekki tækifæri
til þess að kynnast persónunum
sjálfur. Lesandanum er haldið helst
til mikið utan við söguna.
Útgefanda hefði verið í lófa lagið
að laga þessa annmarka því þeir eru
ekki svo ofnir inn í textann, heldur
standa sjálfstætt. Það er vonandi að
slíkir gallar verði lagfærðir í næstu
bók Þorsteins til þess að sögur hans
af fólki sem er að reyna að vera til -
þótt af vanmætti sé - njóti sín enn
betur.
Súsanna Svavarsdóttir
Morgunblaðið/Jim Smart
Leikhópur Þjóðleikhússins sem vinnur að uppsetningu Antigónu.
Hönnuður Bjern Nargaard: Mynstur frá víkingaöld.
Dönsk hönnun
í Stöðlakoti
SÝNING á danskri textflhönnun
verður opnuð í Stöðlakoti,
Bókhlöðustíg 6, á morgun, laug-
ardag, kl. 14.
Georg Jensen Damask er vefn-
aðarfyrirtæki sem starfað hefur í
500 ár og er þekkt fyrir listræna
hönnun, úrvals hráefni og gæða-
framleiðslu. Á sýningunni í
Stöðlakoti getur að líta það nýj-
asta í dúkaframleiðslu fyrirtækis-
ins m.a. mynstur frá víkingaöld
og hátíðardúk í tilefni ár-
þúsundamótanna.
Sýningin er opin daglega kl.
14-18, og lýkur 5. nóvember.
Gluggi til
austurs
MYIVDLIST
Hafnarborg/
kaffistofa
GRAFÍK/BLÖNDUÐ
TÆKNI -
MARGRÉT
GUÐMUNDSDÓTTIR
Til 6. nóvember.
Á VEGGJUM kaffistofu Hafnar-
borgar hanga uppi 17 grafíkmyndir
eftir Margréti Guðmundsdóttur inn-
anhússarkitekt sem eftir langan og
fjölþættan starfsferil söðlaði yfir í
myndlist.
Sýningin er í tengslum við þrjár
sýningar í Kína þar sem hún og fleiri
íslendingar eru þátttakendur; Art
Fair, Shanghai, Guangzhou og The
Macau Museum of Art. Margrét hef-
ur verið athafnasöm frá jiví hún lauk
námi úr grafíkdeild MHI1993, haldið
nokkrar einkasýningar og sömuleiðis
tekið þátt í nokkram samsýningum,
jafnframt rekur hún listhúsið Meist-
ari Jakob á Skólavörðustíg.
Myndimar 17, að fjóram undan-
teknum sem era í blandaðri tækni,
era allar gerðar í tækni sem nefnist
karborandum, ekki um fjölföldun að
W & ^
Margrét Guðmundsdóttir:
Karborundum einþrykk.
ræða eins og ætla mætti í fyrstu, held-
ur einþrykk, og þó era þær merkilega
líkar innbyrðis. Um er að ræða ster-
krautt hringform, þar sem rauði litur-
inn er rofinn með blökkum grafískum
tilbrigðum og myndefnið endurtekið
á ýmsan hátt. Þetta er frekar einhæf-
ur leikur en hinsvegar sterkasta
framlag Margrétar til þessa, einkum
hvað myndina Eldur og ís (1) snertir,
svo og myndh' í svipuðum dúr einkum
nr. 8-10. Athygli vekur hve einstak-
lega vel er gengið frá sýningunni og
hve samfellda heild og sterka um-
gjörð hún myndar á staðnum.
Bragi Ásgeirsson
Islenskri leiksýningu boðið á
hátíðir í Danmörku og Finnlandi
Atriði úr leikritinu Júlíus - veruleikur.
Þjóðleikhúsið
Antig-
óna á
jólum
ÆFINGAR eru nú hafnar á jóla-
leikriti Þjóðleikhússins, gríska
harmleiknum Antigónu eftir
Sofókles í þýðingu Helga Hálf-
danarsonar. Leikstjóri er Kjartan
Ragnarsson, leikmynd gerir Grét-
ar Reynisson, búninga hannar
Þórunn E. Sveinsdóttir, tónlist
semur Tryggvi Baldvinsson.
Leikendur eru Halldóra Björns-
dóttir, Arnar Jónsson, Rúnar
Freyr Gíslason, Edda Arnljóts-
dóttir, Valdimar Örn Flygenring,
Stefán Jónsson, Kristbjörg Kjeld,
Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, Erl-
ingur Gíslason, Margrét Guðmun-
dsdóttir, Randver Þorláksson,
Anna Kristfn Arngrímsdóttir,
Hjalti Rögnvaldsson og Ragnheið-
ur Steindórsdóttir.
Frumsýning verður 2. jóladag
sem venja er um jólasýningar
Þjóðleikhússins.
JÚLÍ USI - veruleik hefur verið boð-
ið á Leiklistarhátíðina í Óðinsvéum 2.
til 5. nóvember. Hátíðin í Óðinsvéum
á sér langa sögu en nú í ár er hún
með norrænu yfirbragði, því banda-
lög sjálfstæðu leikhúsanna (The Nor-
dic and Baltic Network of the Per-
forming Arts) á Norðurlöndum koma
inn í hana núna. Sýningar frá íslandi,
Danmörku, Noregi og Svíþjóð verða
því á hátíðinni. Þema hátíðarinnar er
„Orðið í norðri“. Júlíus fellur vel að
þessu þema þar sem ekkert tungu-
mál er notað í sýningunni, nema það
vottar fyrir golfrönsku á stöku stað.
Sýnt verður í Teaterhuset - Ros-
enhaven. Einnig munu Þórarinn
Eyfjörð leikstjóri og Pétur Grétar-
sson tónskáld og brúðuleikari, leiða
vinnuhóp á hátíðinni sem ber yfir-
skriftina „At dræbe taleren - sprog-
ets rolle í dukke/objekt teater“.
Bandalag sjálfstæðra leikhúsa á
íslandi hefur lengi unnið að því að
halda leiklistarhátíðir með systur-
samtökum sínum, á Norðurlöndum,
en upphaf samstarfsins má rekja til
leikferðar Hafnarfjarðarleikhússins
á Leiklistarhátíðina í Bergen 1996,
þar sem Himnaríki eftir Árna Ibsen
var sýnt.
Júlíusi er einnig boðið á Listahátíð
barna og ungs fólks í Vantaa í Finn-
landi 6. til 10. nóvember, en Vantaa
er hluti af Stór-Helsinki. Listahátíð-
in er kölluð ON! og leggur mikla
áherslu á þátttöku fjölskyldunnar í
listuppeldi barna og ungmenna í
Finníandi, auk þess að bjóða til sín
áhugaverðum listviðburðum frá öðr-
um löndum. Sýnt verður í The
Concert Hall Martinus.
Síðastliðið vor framsýndu ís-
lenska leikhúsið og Hafnarfjarðar-
leikhúsið samvinnuverkefni sitt Júlí-
us - veruleikur í Hafnarfjarð-
arleikhúsinu. Þar segir frá Júlíusi,
dreng sem lifir í sátt við sjálfan sig og
umhverfi sitt. Dag einn verður breyt-
ing á þegar hann kemst skyndilega í
kynni við hinn utanaðkomandi heim.
Júlíus. fmnur að sá.iieimur er for-
vitnilegur og langar að verða hluti af
honum. Á þeirri leið reynir hann eitt
og annað sem kennir honum að til
þess að lifa í samfélagi manna þarf
hver og einn að taka þátt og vera
með, og um leið að gæta þess að týna
ekki sjálfmn með .þvLað..gera. alltaf
allt eins og allir hinir.
Danmerkurhluti leikferðarinnar
er studdur af menntamálaráðuneyt-
inu, Theater og dans i Norden og
Teaterrádet í Danmörku. Finnlands-
hluti ferðarinnar er í samvinnu við
Reykjavík-menningarborg 2000..