Morgunblaðið - 09.11.2000, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Sjónvarpsstöðvar gagnrýndar
fyrir villandi spár um úrslit
Washington. AFP.
Reuters
Bandarískir ríkisborgarar fylgjast í gær með fréttum af forsetakosn-
ingunum, sem varpað er á skjá í Menningarstofnun Bandaríkjanna í
Sofíu, höfuðborg Búlgaríu.
MISVÍSANDI fullyrðingar banda-
rísku sjónvarpsstöðvanna um úrslit
forsetakosninganna í einstökum ríkj-
um Bandaríkjanna, byggðar á út-
gönguspám, hrundu af stað vanga-
veltum meðal áhorfenda um það hve
skynsamlegt sé að birta svo óáreiðan-
legar upplýsingar, jafnvel fyrir lokun
kjörstaða víða annars staðar í land-
inu.
Sjónvarpsstöðvarnar neyddust
tvisvar á kosninganótt til að draga til
baka spár sem búið var að birta. Mun
þetta hafa meðal annars hafa leitt rit-
stjómir dagblaða eins og The New
York Times til að stöðva prentun og
lýsa George W. Bush sigurvegara
kosninganna með stórri fyrirsögn.
Frambjóðendurnis sjálfir vissu
ekki hvað þeir ættu að haida.
Fyrst var Gore, samkvæmt út-
gönguspám, sagður hafa unnið í Flór-
ída. Síðan var það dregið til baka og
sagt að munurinn væri of lítill til að
hægt væri að fullyrða um hvor hefði
haft betur. Og loks eftir kl. tvö um
nóttina að bandarískum austustrand-
artíma, sjö að íslenzkum, tilkynntu
CNN og fleiri að Bush hefði tekizt að
tryggja sér hina 25 kjörmenn
Flórídaríkis og þar með kosningarn-
ar í heild.
Nokkru síðar var þetta líka dregið
til baka. Aðeins fáein þúsund, jafnvel
aðeins nokkur hundruð atkvæði,
skildu keppinautana að. Endanleg
niðurstaða næðist ekki fyiT en eftir
endurtalningu allra atkvæða í Flór-
ída.
Gore er sagður hafa tekið fullyrð-
ingar fjölmiðlanna bókstaflega og
tafarlaust hafa hringt í Bush til að
óska honum til hamingju með sigur-
inn. Síðan dró hann hamingjuóskim-
ar til baka og kosningabaráttustjóri
hans, Bill Daley, sagði að baráttan
héldi áfram.
„Ég minnist þess ekki að þetta hafi
gerzt í forsetakosningum nokkru
sinni áður,“ sagði Jack Nagel, stjóm-
málafræðiprófessor við Pennsylvan-
íuháskóla.
Talsmenn bandarísku sjónvarps-
stöðvanna - CNN, ABC, CBS og
MSNBC - sögðu að „grunsamlegar“
tölur úr útgönguspám hefðu valdið
því að ákveðið var að draga áður birta
spá um sigur Gores í Flórída til baka.
Sögðu talsmennimir að villandi
upplýsingar hefðu ratað inn í grann-
inn að fréttaflutningi þeirra, en þeir
vissu ekki hvernig það hefði átt sér
stað.
„Það kom upp einhver villa í Flór-
ída,“ sagði Kim Akhtar, talsmaður
CBS. „Það er mjög erfitt að festa
fmgur á nákvæmum upprana henn-
ar.“
Talsmaður CNN í Atlanta benti á
að sín stöð hefði verið fyrst til að leið-
rétta fyrstu spána, sem virtist hafa
verið byggð á gölluðum upplýsing-
um.
Kapphlaupið um að vera
fyrstir með fréttirnar
Sumir fréttaskýrendur sjónvarps-
stöðvanna bentu á að sennilega hefði
kapphlaupið um að vera fyrstur með
fréttirnar valdið því að stjórnendur
stöðvanna tóku ekki inn í reikninginn
að kjörstöðum í norðvesturhluta
Flórída, í Panhandle-sýslu, hefði ver-
ið lokað síðar en í suðurhlutanum. Þá
hafi einnig verið litið framhjá því hve
hlutfall utankjörstaðaatkvæða vai-
hátt.
„Við höfum ekkert við það að gera
að svo brjálæðislega fljótt sé hlaupið
að ályktunum," tjáði Allan Lichtman,
prófessor við Ameríska háskólann í
Washington D.C. brezka sjónvarpinu
BBC. Sagði hann hegðun bandarísku
sjónvarpsstöðvanna á kosninga-
kvöldið skammarlega. „Afþreyingar-
menningin hefur gleypt allt. Afþrey-
ing, spenna, að halda áhorfendum
límdum við skjáinn - það er þetta
sem virðist hafa náð yfirhöndinni yfir
að færa fólki áreiðanlegar upplýsing-
ar,“ sagði hann.
„Ég tel að allt þetta kerfi sem slær
úrslitum föstum á grandvelli
útgönguspáa sé eitthvað sem verði að
endurskoða alvarlega," sagði Karl
Rove, einn æðsti kosningabaráttu-
ráðgjafi Bush.
Harry Truman Bandaríkjaforseti sigri hrósandi með eintak af Chieago
Daily Tribune daginn eftir kjördag er ljóst var að hann hafði unnið en
ekki Dewey.
Fjölmiðlar of
fljótir á sér
HART var deilt á ýmsa fjölmiðla í
Bandaiíkjunum í gær fyrir að hafa
verið of fljótir að lýsa repúblikanann
George W. Bush sigurvegara í for-
setakjörinu. En fjölmiðlar hafa áður
verið of bráðlátir.
Árið 1948 keppti þáverandi for-
seti, Harry S Truman, við þekktan
og öflugan repúblikana, Thomas E.
Dewey, og var hinum síðarnefnda
spáð sigri í nær öllum skoðanakönn-
unum. Forsetinn var þó ekki á því að
gefast upp. Hann hélt í langt kosn-
ingaferðalag, ræddi við aragrúa af
kjósendum í smáborgum og í sveit-
um landsins, var skorinorður og
hreinskilinn. Oft var ekki stansað
nema örstutta stund á staðnum en
hversdagslegi maðurinn frá Miss-
ouri, sem hvorki peningamenn né
helstu leiðtogar demókrata höfðu
minnstu trú á, náði góðum tengslum
við almenning.
Dagblaðið Chicago Daily Tribune
studdi Dewey ákaft og birti forsíðu-
frétt 3. nóvember, daginn eftir kosn-
ingarnar, með fyrirsögninni „Dewey
sigrar Traman“. Blaðið var prentað
um nóttina. Ringulreið og örvænting
greip um sig á ritstjórninni þegar
nýjar tölur fóra að berast og ljóst
þótti að Truman myndi, þrátt fyrir
allt, vinna. Fjöldi manna var sendur
af stað á vörabflum til að reyna að
klófesta eintökin sem þegar var búið
að senda á sölustaðina og til áskrif-
enda en ekki tókst að endurheimta
nema nokkur þúsund eintök. Trum-
an fékk eintak er hann kom við í St.
Louis á leið til Washington og tekin
var af honum íræg ljósmynd með
blaðið.
Otíma-
bærar
hamingju-
óskir
Hong Kong, Jóhannesarborg, París. AFP, AP.
Þ J ÓÐ ARLEIÐTOG AR um allan
heim voru í óþægilegri stöðu
snemma í gærmorgun, þegar óvissa
ríkti um úrslit forsetakosninganna í
Bandaríkjunum. Stjórnvöld í ýmsum
löndum sendu George W. Bush ham-
ingjuóskir eftir að fjölmiðlar höfðu
lýst yfir sigri hans, sem þurfti svo að
draga til baka skömmu síðar, þegar í
ljós kom að í annað sinn hafði verið
ótímabært að tilkynna niðurstöðu í
Flórída.
Bretar, Frakkar, Þjóðverjar,
Rússar, Kínveijar og Evrópusam-
bandið voru meðal þeirra sem gáfu
frá sér ótímabærar yfirlýsingar um
sigur Bush í gærmorgun. Robin
Cook, utanríkisráðherra Bretlands,
sagði að Bretar myndu eiga náin
samskipti við hina nýju stjóra Bush,
eins og hefð væri fyrir, og Romano
Prodi, forseti framkvæmdastjóraar
ESB, sagðist hlakka til samvinnu við
Bush. Fjölmiðlar í Moskvu höfðu eft-
ir embættismönnum að Bush hefði
nógu mikla reynslu til að viðhalda
góðum tengslum milli Rússlands og
Bandaríkjanna, og hin opinbera
fréttastofa í Kína, Xinhua, greindi
frá því að kínversk stjóravöld hefðu
óskað honum til hamingju með sig-
urinn.
Eftir að fregnin um sigur Bush
var dregin til baka sagðist Cook
vænta góðs samstarfs við næsta for-
seta Bandarikjanna - hver sem það
yrði - og þýsk stjómvöld báðu fjöl-
miðla um að birta ekki hamingjuósk-
ir til Bush, sem sendar höfðu verið
út.
„Hvað getur maður gert? Þetta er
flókið mál, því allir vilja vera meðal
þeirra fyrstu til áraa sigurvegar-
anum heilla,“ sagði talsmaðurinn.
Það voru þó ekki allir þjóðar-
Reuters
Vegfarandi í New York virðir
fyrir sér forsíðu dagblaðsins
New York Post, sem var of fljótt.
á sér að lýsa yfir sigri Busb.
leiðtogar jákvæðir í garð hins ætl-
aða sigurs Bush, því Göran Persson,
forsætisráðherra Svíþjóðar, sagði
hann „sorglegan".
Fjölmiðlar hlaupa á sig
Fjölmiðlar áttu vitaskuld við sama
vanda að stríða og þjóðarleiðtogar,
þegar misvísandi upplýsingar bárust
um stöðuna. Fjöldi dagblaða í
Bandaríkjunum og víðar prentuðu
nokkrar útgáfur af forsíðum sínum í
fyrrinótt og gærmorgun, eftir því
sem kosningatölurnar sveifluðust til.
Dagblaðið New York Post var á
meðal þeirra fjölmiðla sem voru of
fljótir á sér að lýsa yfir sigri Bush,
en í gærmorgun var prentuð sérstök
aukaútgáfa, þar sem stendur stóram
stöfum á forsíðunni „Bush wins!“,
eða „Bush sigraði“. Var aukaútgáf-
an innkölluð þegar Ijóst var að úrslit
lágu ekki fyrir í Flórída, eins og talið
hafði verið.
Kosið um ríkis-
stjéraí 11 rikjum
Fimm
konur
ná
i • •• •
kjon
New York. AP.
FIMM konur voru kosnar til
embættis ríkisstjóra í kosning-
unum í Bandaríkjunum í fyrra-
dag. Kosið var um rfldsstjóra í
ellefu ríkjum. Demókratar
héldu öllum sjö ríkjum sem þeir
réðu fyrir kosningar og fóra þar
að auki með sigur af hólmi í V-
Virginíu, sem áður var í höndum
repúblikana.
Þar hafði demókratinn Bob
Wise betur en rfldsstjórinn Cicil
Underwood, sem var fyrir kosn-
ingar elsti ríkisstjóri Bandaríkj-
anna, 78 ára að aldri. Það þýðir
að repúblikanar era nú rflds-
stjórar í 29 í-íkjum, demókratar í
19 ríkjum en tvö lúta stjórn
óháðra ríkisstjóra.
Ríkin sem demókratar héldu
völdum í era Washington,
Delaware, New Hampshire,
Norður-Karólína, Indiana,
Missouri og Vermont. I því síð-
astnefnda hélt demókratinn
Howard Dean embættinu, en
hann hafði átt undir högg að
sækja fyrir stuðning sinn við
baráttumál samkynhneigðra.
Hann samþykkti lög í apríl sem
gefa samkynhneigðum pöram
hliðstæð réttindi og gagnkyn-
hneigðum, en lögin vora mjög
umdeild í ríkinu. Hann hlaut þó
50% atkvæða að lokum, en and-
stæðingurinn, Ruth Dwyer 38%.
Fyrsti ríkisstjórinn
af kínverskum uppruna
í Washington sigraði Gaiy
Locke, sem verður fyrsti Banda-
ríkjamaðurinn af kínverskum
upprana til að gegna stöðu ríkis-
stjóra. Hann hlaut 58% atkvæða
en andstæðingur hans, útvarps-
stjaman John Carlson, 40%.
I Missouri féll sigurinn í hlut
Bob Holden, fjármálaráðheiTa
Missouri, sem taka mun við af
hinum vinsæla rfldsstjóra Mel
Camahan. Camahan lést í
flugslysi fyrir fáeinum vikum.
Hann var í framboði til öldunga-
deildarinnar og náði kjöri.
Ekkja hans tekur sæti hans á
þinginu.
I Delaware fór vararíkisstjór-
inn Ruth Ann Minner með sigur
af hólmi og hlaut hún 59% at-
kvæða. í New Hampshire hafi
Jeanne Shaheen betur en fyrr-
um öldungadeildarþingmaður-
inn Gordon Humphrey. í Norð-
ur-Karolínu sigraði Mike
Easley, dómsmálaráðherra rík-
isins, Richard Vinroot, fyrrv.
borgai'stjóra Charlotte, höfuð-
borgar ríkisins.
í Indiana var ríkisstjórinn,
Frank O’Bannon, endui'kjörinn,
en hann hlaut 56% atkvæða.
Tap vegna krabbameins?
Repúblikanar héldu völdum í
Utah, þar sem ríkisstjórinn
Mike Leavitt var endurkjörinn
með 56% atkvæða, í Montana,
þar sem aðstoðarríkisstjórinn
Judy Martz sigraði, og í N-Dak-
óta, þar sem bankamaðurinn
John Hoeven vann dómsmála-
ráðherra ríkisins, Heidi Heit-
kamp. Hoeven hlaut 55% at-
kvæða en Heitkamp 45%. Hún
greindist með brjóstakrabba-
mein sl. september. Hún er nú í
lyfjameðferð og sagði í gær það
myndi ætíð vera óljóst hvaða
áhrif krabbameinið hefði haft á
kosningabaráttuna.