Morgunblaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 30

' 30 "‘MIÐVTKtrDAGUR 15! NÓVEMBUR' 2000
! 'MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Blásarakvintett Reykjavíkur er á leið til Björgvinjar.
Blásarakvintett Reykja-
víkur á hátíðar-
tónleikum í Björgvin
BLÁSARAKVINTETT Reykja-
víkur keniur fram á hátíðartón-
leikum í Björgvin í kvöld. Tón-
leikarnir eru liður í samstarfi
menningarborganna Reykjavík-
ur og Björgvinjar.
„I haust kom hingað tríó frá
Björgvin og flutti meðal annars
verk eftir Áskel Másson. Nú för-
um við út í staðinn. Þetta er
mjög skemmtilegt framtak hjá
menningarborgunum tveimur
og mikið tilhlökkunarefni,“ seg-
ir Einar Jóhannesson klarín-
ettuleikari en kvintettinn hefur
ekki í annan tíma leikið í
Björgvin. Fæstir félaga raunar
komið þangað áður.
Það er Tónlistarfélag Björgv-
injar sem gengst fyrir tónleik-
unum sem norska útvarpið mun
hljóðrita. „Raunar var ég að
heyra að þetta væru EBU-
tónleikar, sem þýðir að þeim
verður útvarpað um alla Evrópu
síðar,“ segir Einar.
Tvö íslensk verk verða á efn-
isskrá fimmmenninganna ytra.
„Við verðum með Þrjár íslensk-
ar myndir eftir Tryggva M.
Baldvinsson sem við frumflutt-
um í Ymi í september og Is-
lenskt rapp eftir Atla Heimi
Sveinsson. Kannski ætti ég frek-
ar að segja Færeyskt rapp því
við frumfluttum verkið í Fær-
eyjum. Það hefur aldrei verið
leikið hér heima. Þetta verk
gerði feiknalukku í Færeyjum,
þannig að gaman verður að sjá
hvernig Norðmenn taka því.“
Ennfremur eru á efnisskrá
gömul klassísk verk og Tíu lög
eftir György Ligeti, mikið upp-
áhaldsverk kvintettsins, að sögn
Einars. „Algjört virtúósa-
stykki."
Blásarakvintett Reykjavíkur
skipa, auk Einars, Jósef Ognib-
ene hornleikari, Bernharður
Wilkinson flautuleikari, Daði
Kolbeinsson óbóleikari og Haf-
steinn Guðmundsson fagottleik-
ari.
Félagarnir gera stutt stopp í
Björgvin. Sjálfur kemur Einar
heim á morgun enda skammt
stórra högga á milli, hann kem-
ur fram á klarínettutónleikum
Tónskáldafélags Islands í Saln-
um næstkomandi mánudag. Með
honum leika Richard Talkowsky
á selló og Örn Magnússon á
píanó en á efnisskrá eru verk
eftir John Speight, Gunnar
Reyni Sveinsson, Karólínu Eir-
íksdóttur, Leif Þórarinsson,
Áskel Másson og Atla Heimi
Sveinsson.
Hólmfríður Sigurðardóttir á
píanótónleikum í Salnum
Nú eða aldrei
Morgunblaðið/Sverrir
Hólmfríður við slaghörpuna í Salnum.
„ÞAÐ er langt síðan ég
hélt síðast einleikstón-
leika - lengra en mig
langar að muna,“ segir
Hólmfríður Sigurðar-
dóttir píanóleikari hlæj-
andi en hún kemur fram
á píanótónleikum í Saln-
um í kvöld kl. 20.
„Ég hélt raunar tón-
leika með sömu efnis-
skrá á ísafírði fyrr á
þessu ári en annars hef
ég um langt árabil ein-
beitt mér að því að leika
með söngvurum. Það er
allt annar handleggur.“
Hólmfríður hefúr eigi
að síður haldið sig við
efnið, æft eins og tími og
orka hafa leyft. „Vetur-
inn 1996-97 sótti ég tíma
í Munchen hjá píanóleik-
aranum Ludwig Hoff-
mann og á liðnu sumri
fór ég á námskeið í
tengslum við alþjóðlega
tónlistarhátíð í Portúgal
hjá rússneska píanóleik-
aranum Vladimir Viardo, prófessor
við Tónlistarháskólann í Moskvu.
Það er eigi að síður töluvert mál að
brjóta ísinn en ég fann að það var nú
eða aldrei."
Á efnisskrá kvöldsins eru verk eft-
ir J.S. Bach, W.A. Mozart, Franz
Liszt, Edvard Grieg, Sergeij
Rakhmanínoff og Dmitrij Kab-
alevskij.
„Þetta spannar allt frá barokki
fram á miðja tuttugustu öld. Mér
þykir þægilegast að spila tónlist frá
síðrómantík að nútímatónlist - hún
stendur hjarta mínu næst. Ég spila
alla jafna ekki mikinn Bach en held
þó upp á útsetningar Busonis frá 19.
öld - þær freista mín.
Mozart er í miklu uppáhaldi hjá
mér og hefur alltaf verið. Það leikur
ljómi um nafn hans, líf og list. Hann
er líka erfiðastur af öllum tónskáld-
um - hinn tónlistarlegi grunnur fyrir
mig.
Ég hef gert töluvert af því að spila
sönglög Griegs, þannig hefur hans
yndislega tónlist náð til mín. Lögin
sem ég leik eftir hann byggja á tón-
listararfi sem stendur oklmr íslend-
ingum nærri.
Franz Liszt er manna frægastur í
píanóbókmenntunum. Það skrifar
heldur enginn betur fyrir hljóðfærið.
Það er virkilega gaman að spila hans
verk.
Rakhmanínoff er líka þekktur fyr-
ir sína píanótónlist. Ég er mjög hrif-
in af rússneskri tónlist. I henni býr
mikill kraftur, miklar tilfinningar.
Kabalevskíj skrifar líka vel fyrir
píanóið. Hann hóf sinn tónsmíðaferil
með því að skrifa kennsluefni og
þróaði stílinn svo áfram.“
En hvað með framhaldið? Er von á
fleiri tónleikum fyrst Hólmfríður er
komin í einleikshaminn?
„Það vona ég svo sannarlega. Mig
langar að gera meira af þessu. Hef
aldrei verið fyllilega sátt við að láta
svona langan tíma líða milli tónleika;
Vonandi hef ég orku til að halda
þessu áfram.“
HIN UTPÆLDA
TÓNLIST
TOJVLIST
S a I u r i n n
KAMMERTÓNLEIKAR
Cappelli: Blu oltremare. Þuríður
Jónsdóttir: Incerti frammenti. Jón
Nordal: Næturljóð fyrir hörpu. Atli
Ingólfsson: The Elve’s Accent. Atli
Heimir Sveinsson: Kliður. Licata:
L’essenza e il soffio. Romitelli: La
sabbia del tempo. MusicAttualz
(Stefano Malferrari, píanó/
hljómborð; Nunzio Dicorato, slag-
verk; Þuríður Jónsdóttir, flauta/
bassaflauta; Federico Paci, klarín-
ett/bassaklar.; Antonella Guasti,
fíðla; Valentino Corvino, víóla;
Nicola Baroni, selló; Cristiana
Passerini, harpa. Stjórnandi:
Francesco La Licata. Sunnudaginn
12. nóvember kl. 20.
TÓNLIST á döfinni nefndist út-
lagt hljómlistarhópurinn „Mus-
icActuale" sem hingað kom í þurrka-
ldan norðangarrann sunnan úr
hausthitum Bolognuborgar og lék
nýleg ítölsk og íslenzk verk í Salnum
s.l. sunnudag. Hópurinn starfar á
vegum tónlistarfélags er helgar sig
flutningi og kynningu á nýrri tónlist,
og gegnir sem slíkur svipuðu hlut-
verki og Caput-hópurinn hérlendi,
sem í staðinn mun leika þar syðra í
næstu viku. Hvorir tveggja tónleikar
munu þættir í samstarfi nýtónlistar-
hópa sem skipulagt var í tilefni af ár-
inu 2000.
Bologna hefur löngum verið meðal
arinstæða tónvísinda. Þangað barst
nýjasta ensk-franska raddfærslulist-
in þegar á 14. öld. Þar lærði og
Mozart ungur kontrapunkt hjá
Padre Martini, og þó að sá góði tón-
klerkur hefði eílaust átt sitthvað að
athuga við tónlist landa sinna tíu
kynslóðum síðar, hefði hann getað
verið viðstaddur umrætt sunnudags-
kvöld, þá áttu nýju ítölsku verkin það
alltjent sammerkt við sumt úr tónvís-
indum fyni tíma að virðast verulega
undiroi’pin hugtakinu musica specu-
lativa, „útpældri tónlist", sem allt frá
13. öld hefur haft sig mismikið í
frammi í akademískum gróðrarstium
álfunnar. Loftugar kenningar og
„konsept“-hyggja eru nefnilega síður
en svo einskorðaðar við módemisma
20. aldar, þótt ráði eflaust meiru þar
en áður hefur þekkzt í evrópskri tón-
sköpun.
Þetta kom upp í hugann við hlust-
un á ítölsku verkum kvöldsins og
lestur athugasemda sumra höfunda í
tónleikaskrá. A.m.k. var ákveðin
huggun harmi gegn á vorum markað-
shyggjutímum, að í Evrópusamband-
inu skuli enn rúm fyrir tónlist þar
sem venjulegir ósérhæfðir áheyrend-
ur mæta algerum afgangi við tilurð
nýrra tónverka. Maður hefur svosem
heyrt marga tónhöfunda, einnig ís-
lenzka, fullyrða að hlustendur skipti
sig engu á sjálfu sköpunaraugnablik-
inu, en hér fékkst þó heyranleg stað-
festing, því Blu oltremare („Handan
við dimmblátt haf‘?) eftir Gilberto
Cappelli í minningu nýlátins málara
kom manni óneitanlega fyrir sjónir
sem tónlist af óhlustvænustu sort,
þar sem sorg höfundar í formi langd-
reginna kvalaópa höfuðskepna, und-
irstrikuð með óreglulegum þylmings-
höggum í slagverki, virtist eina
réttlætingin fyrir að segja á þrettán
mínútum það sem segja mátti á
þremur.
Incerti frammenti („Óviss brot“)
eftir eina Islendinginn í hópnum,
Þuríði Jónsdóttur flautuleikara,
myndaði kærkomna andstæðu, því
hér kunni höfundur sér þó magamál,
og m.a.s. svo, að maður hefði óskað
þess að heyra unnið ívið lengur úr
ýmsum góðum hugmyndum sem
fram voru settar í hinu aðeins 4 mín.
langa en alláheyrilega verki - jafnvel
þótt hefði þá kannski lent í mótsögn
við titil þess og orðið að heilsteyptum
samsetningi. Hin litla litastúdía Þur-
íðar bar keim af kaleiðuskópísku
glitri ískristalla í notalegri klakahöll
og hefði t.d. passað glimrandi við
kvikmynd af umhverfi Oxarárfoss við
sólarupprás á kyrrlátum miðsvetrar-
morgni.
Næturljóð fyrir hörpu, sem Jón
Nordal samdi fyrir Elísabetu Waage
1987, heyrist sjaldan, enda hörpu-
tónleikar ekki á hveiju strái. Er það
miður, því hið bráðfallega verk Jóns,
sem slær á innbyggðu epísku strengi
hljóðfærisins af snilld norræns
sagnaþular svo Áslaug litla hefði
skríkt af ánægju í felum sínum,
mætti sannarlega heyrast oftar.
Cristiana Passerini lék verkið af
miklu músíkölsku næmi, er aðeins
truflaðist lítillega af fetilskrölti við
tóntegundaskipti.
The Elves’ Áccent („Álfahreimur")
eftir Atla Ingólfsson, sem kunnugt
eiginmaður Þuríðar og bæði búsett í
Bolognu, virtist þaulunnið verk, ekki
sízt fyrir að vera endursamið frá
grunni úr eldra einleiksverki fyrir
víólu, er birtist hér sem kvintett fyrir
flautu, klarínett, fiðlu, selló og píanó.
Að hætti Atla margslungin og þétt-
skrifuð smíð, byggð á sameinandi
hrynstrúktúr, en þó nógu andstæðu-
rík til að halda þokkalegri athygli, án
þess um leið að glutra niður sam-
hengi. Athygliverðastur fannst
manni þó niðurlagskaflinn, sem sló
ævintýralegum ljóma á verkið með
skáldlegri beitingu á flaututónum í
strengjum ogslaghörpu.
Atli Heimir Sveinsson kom í þess-
ari framúrstefnuvist á óvart með
Kliður fyrir flautu, klarínett, píanó,
hörpu, fiðlu og víólff; bráðskemmti-
legri tónsmíð frá 1996 sem sömuleiðis
var endursamin úr eldra en óupp-
gefnu verki. Að vanda er erfitt að
gera sér í hugarlund hvemig afströkt
nútímatónlist verkar á aðra, en jafn-
vel þeir sem lausir eru við bagga hins
sögulega sjónarhoms (sem stundum
kann að sliga undirritaðan) ættu að
hafa fundið margt höfða til sín í þessu
sérlega fágaða verki, er náði fisléttu
svifi kóngulóamets með ballett-
kenndum 6/8 draugadansi, sem í bak-
spegli tónsögunnar gat kallað fram
enduróm af hofferðugum Ars Nova
rondeau meistara Machauts, lipur-
lega útfærðum af þeim fimmmenn-
ingum úr MusicaAttuale.
I samanburði við þessa perlu hlutu
síðustu tvö verkin, L’Essenza e il
soffio („Inntak andardráttar“(?)) eft-
ir stjómandann Francesco La Licata
og La sabbia del tempo („Sandur tím-
ans“) óhjákvæmilega að mynda and-
hápunkt. Septett Licata fyrir bassaf-
lautu, bassaklarínett, víbrafón, píanó
og strengjatríó stóð blessunarlega
stutt, en náði engu að síður - á aðeins
sex mínútum - að koma tímanum til
að standa í stað i neikvæðum skiln-
ingi með gegnfærðu tilbreytingar-
leysi. Til að ná sama árangri þurfti
sextett Romitellis fyrir flautu, bassa-
klarínett, strengjatríó og hljóðgervil
jafnvel enn styttri tíma, en teygði sig
engu að síður yfir heilar fjórtán mín-
útur, sem virtust aldrei ætla að líða.
Trúlega gerðu háfleygar athuga-
semdir höfundanna um verkin í tón-
leikaskrá illt verra með „spekúlatíf-
um“ vangaveltum sínum, er vöktu
ósjálfrátt þann gran hlustenda sem
tónlistin óðara staðfesti, að þeim væri
í raun ofaukið - þrátt fyrir vandað
framlag flytjenda og stjórnanda, sem
náðu góðu flugi í beztu verkum
kvöldsins.
Ríkarður Ö. Pálsson