Morgunblaðið - 01.12.2000, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000 1 5
stefnu ESB ekki hættulega íslandi
og taldi í lokin að spumingin um val-
kosti íslands í Evrópumálum yrði
stærsta pólitíska spumingin hér-
lendis næsta áratuginn.
ísland ekki einangrað
Arni M. Mathiesen sagði engin
tímamörk á EES-samningnum og
því ætti hann að geta dugað lengi
enn svo fremi að markmið íslend-
inga breyttust ekki eða framkvæmd
samningsins. Hann sagði stundum
heyrast þann málflutning að hætt
væri við að íslendingar lentu í út-
jaðri vegna breytinga í Evrópu. Ráð-
herrann benti á að ísland væri í
Norðurlandaráði, aðili að EFTA,
EES-samningnum, Schengen-sam-
starfinu, Evrópuráðinu, ÖSE, Atl-
antshafsbandalaginu og Heimsvið-
skiptastofnuninni. Það væri því langt
frá því að ísland væri einangrað eða
að verið væri að ýta landinu út úr al-
þjóðasamstarfi.
Ámi taldi nauðsynlegt að horfa til
allra átta varðandi framtíðina. Hann
sagði menn telja líklegt að í framtíð-
inni myndu myndast pólitískar,
hernaðarlegar og viðskiptalegar ein-
ingar sem gætu unnið á móti þróun
viðskiptafrelsis. Einingarnar gætu
orðið Bandaríkin, Kína, Rússland og
hugsanlega ESB. Hann sagði slíka
þróun geta haft neikvæð áhrif á
stöðu íslands. Hann sagði Atlants-
hafsbandalagið tengja saman
Evrópu og Bandaríkin bæði hernað-
arlega og pólitískt og þar væri ísland
í miðju. Ef áðurnefndar einingar
þróuðust væri Atlantshafið ekki
lengur tenging þessara heimsálfa
heldur myndi Kyrrahafið tengja
Ameríku og Asíu. Þess vegna sagði
hann afar mikilvægt Islendingum að
samstarfið við Bandaríkin minnki
ekki þótt Evrópusamstarfið aukist.
Atlantshafsbandalagið verði áfram
mikilvægt með því að tengja saman
Evrópu og Ameríku og koma yrði í
veg fyrir að heimurinn skiptist í áð-
urgreindar einingar.
Fiskveiðistefna ESB óviðun-
andi fyrir Islendinga
Ráðherrann sagði stækkun ESB
varla gerast fyrr en 2005. Hann
sagði að sjávarútvegsstefna ESB
væri óviðunandi fyrir íslendinga og
því ekki unnt að ganga í ESB. Að
vísu væri fiskveiðistefna sambands-
ins til endurskoðunar en það væri
ekki í neinum grundvallaratriðum og
hann myndi vilja sjá verulega
breytta stefnu þar. Taldi hann þjóðir
innan ESB vilja ásælast veiðirétt úr
stofnum við Island ekki síst ef þeir
efldust eins og hér væri stefnt að og
eins ef illa áraði hjá þeim myndu þær
sækjast eftir veiðiheimildum annars
staðar.
Sjávarútvegsráðherra tók undir
það með Agústi Einarssyni að
spumingin um aðild íslands að ESB
yrði eitt stærsta pólitíska umfjöllun-
arefni næstu ára. „Þar sem ég sé
engar stórar breytingar í þessum
efnum fyrr en í fyrsta lagi fyrr en um
miðjan næsta áratug tel ég ástæð-
ulaust fyrir okkur að taka einhverjar
ákvarðanir í dag um það að breyta
þeirri stefnu sem við höfum haft og
ég tel að EES-samningurinn muni
nýtast okkur áfram í þó nokkuð lang-
an tíma,“ sagði Árni að lokum.
Óvíst um áhrif íslands
Baldur Þórhallsson sagði að meðal
markmiða EES-samningsins hefði
verið að undirbúa EFTA-ríkin fyrir
aðild að ESB. Markmið EFTA-ríkj-
anna, að Islandi og Sviss undanskild-
um, hefðu verið að sækja um aðild og
því hefði EES-samningurinn aðeins
verið skammtímasamningur fyrir
þau ríki. Hann sagði ísland meðal
annars geta haft áhrif á mál hjá
framkvæmdastjóm ESB vegna
EES-samningsins. Fulltrúar íslands
gætu komið sjónarmiðum landsins
að þar en allsendis óvíst um hvort
framkvæmdastjórnin tæki nokkurt
tillit til þerra eða hlustaði á rödd ís-
lands. Hann sagði Evrópuþingið
gegna mikilvægu lagalegu hlutverki
innan ESB og bent hefði verið á að
82% af breytingatillögum þingsins
við lagahugmyndum framkvæmda-
stjórnarinnar næðu fram að ganga.
Hefði Island enga möguleika til
áhrifa þar. Baldur sagði Alþingi hafa
neitunarvald á EES-gerðum sem
krefðust lagabreytinga en slíkt gæti
haft pólitískai' afleiðingar fyrir land-
ið og kvaðst hann því hafa efasemdir
um raunverulegt neitunarvald.
Hann sagði uppbyggingu stofnana
Evrópska efnahagssvæðisins á þann
veg að ríki ESB hefðu þar allt frum-
kvæði. EFTA-ríkin sem ættu aðild
að EES-samningnum væru að
bregðast við því sem ESB og fram-
kvæmdastjórn þess væri að gera.
Hann sagði að færa mætti rök fyrir
því að fullveldi landa innan ESB
væri í raun meira en fullveldi landa
sem aðeins væru innan Evrópska
efnahagssvæðisins. „Ég varpa þeirri
spurningu fram hvort EES-samn-
ingurinn sé ásættanlegur fyrir full-
valda lýðræðisríki sem vill móta eig-
in lög og hafa áhrif á ytra umhverfi
sitt,“ sagði Baldur og kvað stjórn-
málamenn hafa flutt umtalsvert vald
til ESB, oft án þess að vilja viður-
kenna það, ísland væri aukaaðili að
ESB. Hann sagði að lokum að EES-
samningurinn myndu duga íslend-
ingum svo lengi sem Noregur gengi
ekki í ESB. „Hann dugar svo lengi
sem við Islendingar sættum okkur
við það að hafa mjög takmörkuð
áhrif á stóran hluta þeirra laga sem
sett eru hér á landi og svo lengi sem
íslensk stjómvöld sætta sig við að
hafa ekki áhrif á ytra umhverfi sitt,“
voru lokaorð Baldurs.
Milljarða vaxtamunur
í umræðum að loknum fundinum
var m.a. fjallað um hugsanlega aðild
Islands að ESB og hvernig færi með
sjávarútvegsmálin. Sagði Ágúst Ein-
arsson að íslendingar fengju allan
kvóta við strendur landsins því engin
önnur þjóð hefði hér veiðireynslu.
Eina breytingin væri að ákvörðunin
um heildarkvóta yrði tekin í Brussel
og benti hann á að slík ákvörðun yrði
byggð á ráðgjöf fískifræðinga eins
og gert væri hér. Samningsmarkmið
Islendinga í þessu máli yrði að binda
yrði fastmælum að ráðherraráðið
færi skilyrðislaust að ráðum vísinda-
manna. Aðild hefði því litla breyt-
ingu í för með sér fyrir íslenskan
sjávarútveg. Ámi M. Mathiesen
benti á að innan ESB landa hefði
mun meira verið veitt en ráðgjöf vís-
indamanna og hefði það leitt til bág-
borins ástands fiskistofna, aldrei
væri farið að ráðum vísindamanna.
Sagði hann íslendinga því ekkert
hafa að sækja í fiskveiðistjórnun til
ráðherraráðs ESB.
Ágúst Einarsson var spurður
hvort hægt væri að reikna kostnað af
skuldum íslenskra fyrirtækja og
heimila vegna hærri vaxta hérlendis
en í löndum ESB. Ágúst sagði hér
um háar íjárhæðir að ræða. Islensk
fyrirtæki skulduðu i bankakerfinu
um 700 milljarða króna og væm
vextir hérlendis 10% næmu greiðsl-
urnar um 70 millörðum en kannski
35 milljörðum miðað við hálfu lægri
vexti innan ESB-landa. Sagði hann
þetta nokkuð háa fjárhæð og taldi
raunhæfara að reikna með um 20
milljarða króna hærri vaxtagreiðsl-
um. Eins og staðan í efnahagsmálum
væri nú þýddi þetta háan skatt á ís-
lensk heimili og atvinnuvegi. Ágúst
sagði hins vegar að ekki mætti líta á
þetta til of skamms tíma, þetta gæti
snúist við og vaxtamunur væri því
ekki einn og sér rök fyrir aðild. „En
til lengdar held ég samt að hægt sé
að fullyrða að aukinn vaxtamunur ís-
lenskra fyrii'tækja og heimila nemi
tugum milljarða á ári í framtíðinni.“
Síminn styrkir Háskóla fslands vegna Þýðingarseturs
Morgunblaðið/Kristinn
Þórarinn V. Þórarinsson (t.v.), forstjóri Símans, afhenti Páli Skúla-
syni, rektor Háskóla íslands, styrk upp á eina milljón.
Vefsíma-
skrá þýdd
á ein tíu
tungumál
SÍMINN afhenti á miðvikudag
Þýðingasetri Hugvísindastofnun-
ar Háskóla íslands styrk upp á
eina milljón króna, sem varið
verður í þýðingu, rannsóknir og
þjálfun á notendaviðmóti vef-
símaskrá simaskra.is.
Verkefnið hefur verið nefnt Al-
þjóðavæðing í verki og er m.a.
gert ráð fyrir því að þýða not-
endaviðmót simaskra.is yfir á
a.m.k. 10 tungumál, þ.e. ensku,
dönsku, finnsku, frönsku, ítölsku,
japönsku, portúgölsku, pólsku og
rússnesku.
I fréttatilkynningu frá Síman-
um segir: „Lausnin að þýða ein-
ungis yfir á ensku er einföld og
ódýr, en það hefur sýnt sig í
margföldun vefsíðna á öðrum
tungumálum að hinn almenni
notandi kýs að vinna í vefum-
hverfi á móðurmálinu frekar en
öðrum.“
„Vonast er til að verkefnið
marki upphaf að frekara sam-
starfi Símans og Háskólans en
það rennir m.a. stoðum undir að
hægt verði að rannsaka alþjóða-
væðingu á Netinu og skapa með
því sérfræðiþekkingu á því sviði
á íslandi. Hér er hugsanlega um
mikla framtíðargrein í tölvu- og
hugvísindum að ræða og mikið
liggur við að vera í fremstu röð í
þeirri hröðu, alþjóðlegu þróun
sem nú á sér stað.
Óhætt er að fullyrða að við-
bragðsflýtir allra sem hlut eiga
að máli, atvinnufyrirtækja og
menntastofnana, mun skilja milli
feigs og ófeigs í alþjóðavæðing-
unni, þar sem stjórnun og miðlun
upplýsinga er lykillinn að vel-
gengni.“
Þögul kvöldstund í Húsi handanna
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Himneskir tónar úr keltneskri hörpu Muff Warden.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Sjöfn Eggertsdóttir mundar pensilinn.
Bannað að tala
og versla
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
HIÍS handanna boðaði til veislu
skynfæranna á laugardaginn var.
Þá voru posinn og síminn teknir úr
sambandi í verslun og vinnustofum
handverkshússins, slökkt á hvers
kyns rafurljósum og gestum boðið
að koma og njóta friðsældar og
andagiftar.
Kveikt var á tugum kerta, ilm-
gufur ýmsar svifu um loftið og mál-
verk, hreindýrsleðurkjólar og
pappamassaenglar endur-
sköpuðust í flöktandi birtunni.
Ljúfir tónar liðu fram úr keltneskri
hörpu, sungin voru Ijóð og grannur
maður með skegg gerði jógaæfing-
ar uppi á borði við kertaljós.
Þegar gestir gengn í garð var
þeim gert að undirrita þagnareið,
sem halda skyldi meðan á dvöl
stæði. Var þar einnig skjalfest að
viðkomandi hefði tekið þátt í veislu
sálarinnar, fundið fyrir þögninni
og leyft skynfærunum að virka óá-
reitt. Mun það einmitt hafa verið
tilgangur gjörningsins, ásamt því
að hvelja fólk til að skynja boð
nýrrar aldar. Vitnað var af því til-
efni í ljóð Steingríms Thorsteins-
sonar og þess getið að það væri
skemmtileg tilviijun, að einmitt
þessi 100 ára gamli boðskapur væri
í takt við það sem tiskuspekúlantar
boða í byrjun nýrrar aldar: Nem þú
hið nýja,/níð ei það gamla,/virð
það sem vort er,/veit því ei grand./
Nútíð við fortíð,/nornirnar tengja,/
heilögum síma,/högg ei það band.
Lára Vilbergsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Randalínar ehf., sem
er eitt þriggja fyrirtækja í Húsi
handanna, sagði þetta vera í annað
skiptið sem slík veisla væri haldin.
Væri þetta ekki síst gert fyrir þær
sem í húsinu starfa, sem þyrftu
nauðsynlega að hlaða sig orku og
slaka ofurlitið á eftir annasamt
tímabil við hönnunarvinnu og
framleiðslu.
Lára sagði það að skynja boð
nýrrar aldar bæði spennandi og
ögrandi verkefni. Fólk væri minnt
á að taka gömul gildi og nýja tækni
í sátt, að hræðast ekki „fall landa-
mæra svo á jörðu sem á himni“ og
að meta þjóðararf og menningu
okkar um leið og við meðtækjum
menningu annarra þjóða. Einnig
væri sjálfbær þróun og endur-
nýting og krafan um að ná jafn-
vægi innra með sér og í umhverfi
sínu hluti af boðskap nýrrar aldar.
I húsi handanna er sem fyrr
sagði rekið fyrirtækið Randalín
ehf., en þar starfar auk Láru, Anna
Guðný Helgadóttir. Signý Ormars-
dóttir fatahönnuður og Sjöfn Egg-
ertsdóttir listmálari eru með vinnu-
stofur sínar í húsinu og saman
starfrækja þessir aðilar verslun,
sem selur meðal annars með hand-
verk þeirra, auk annarra listmuna.
Nefnd gerir úttekt á rútum
DÓMS- og kirkjumálaráðherra hef- dóttir, deildarstjóri markaðsgæslu-
ur skipað nefnd til að gera úttekt á
öllum langferðabílum í notkun. Er
nefndinni m.a. ætlað að huga sér-
staklega að öryggisbeltum með það í
huga hvort ekki sé unnt að koma fyr-
ir slíkum búnaði í öllum langferðabíl-
um. Nefndin skal einnig huga að öðr-
um öryggisþáttum svo sem
sætafestingum og móta tillögur um
hvaða lágmarksöryggiskröfur sé
rétt aðgera í þeim efnum.
Nefndina skipa: Birna Hreiðars-
deildar Löggildingarstofu og er hún
jafnframt formaður nefndarinnar,
Benedikt Guðmundsson, formaður
félags hópferðaleyfishafa, Lárus
Sveinsson, starfsmaður Skráningar-
stofunnar, Óli H. Þórðarson, fram-
kvæmdastjóri Umferðarráðs og
Ragnhildur Hjaltadóttir, skrifstof-
ustjóri í samgönguráðuneytinu. Auk
þess Þorleifur Þór Jónsson hagfræð-
ingur, Samtökum ferðaþjónustunn-
ar.