Morgunblaðið - 13.12.2000, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Skógarharpa og
silfurblöð í japönsk-
um bambusskógi
Myndlistarkonunum og mæðgunum
Kristjönu og Míreyu Samper var boðið að
taka þátt í stórri útilistasýningu í Abiko í
_______Japan í október sl. Margrét_____
Sveinbjörnsdóttir hitti þær skömmu eftir
heimkomuna og fékk að heyra af vist þeirra
í dimmum bambusskógi.
SEXTÁN listamenn, þar af fimm
erlendir, tóku þátt í sýningunni sem
var haldin í bambusskógi í útjaðri
borgarinnar Abiko, um 50 km norð-
austur af Tókýó. Listamennimir
unnu verk sín á staðnum, út frá
náttúrunni og andrúmsloftinu í
skóginum, en í honum miðjum er
stöðuvatn. Markmið sýningarinnar
var að sögn Kristjönu að vekja at-
hygli á náttúrunni og auðlindum
hennar. „I Abiko eru menn sér
mjög meðvitandi um mengun og um
verðmæti þessarar náttúruperlu
sem þeir hafa inni í borginni," segir
hún. Listamennimir dvöldu í borg-
inni í mánuð í góðu yfirlæti. „Það
var dekrað við okkur,“ segir Krist-
jana og Míreya tekur undir, segir
gestrisnina sem þær mættu þar
engu líka. „Þetta er staður þar sem
annars koma ekki ferðamenn - það
var ekki einu sinni hægt að kaupa
póstkort í þessum bæ,“ segir hún.
Aðspurð um hvemig það hafi
komið til að þær fóra alla leið til
Japans segir Míreya að það megi
rekja til þátttöku hennar í samsýn-
ingu í Indlandi fyrir rúmu ári. Með-
al þátttakenda í þeirri sýningu var
japanski listamaðurinn Egami Hir-
oshi. „Hann er þekktur skúlptúristi
í Japan - og einn af forsprökkum
sýningarinnar í Abiko. Hann situr í
nefnd sem velur erlenda listamenn
til þátttöku í sýningunni og reynd-
ist hafa mikinn áhuga á því sem ég
var að gera. Ég var líka með mynd-
ir af verkum eftir mömmu með
mér, sem hann skoðaði og leist
mjög vel á - og í framhaldi af því
var okkur boðið að vera með,“ segir
hún.
Að draga Ijósið
inn í skóginn
Listamennimir fengu hver og
einn að velja sér svæði fyrir verk
sín í skóginum og þurftu þeir víða
að „ryðja skóg“ í orðsins fyllstu
merkingu. Kristjana segir að flestir
listamennirnir hafi unnið með
bambus, enda nærtækasti efnivið-
urinn í stóram og þéttum bamb-
usskógi. „Flestir notuðu stofnana
og hjuggu af þeim greinamar, sem
eru mjög þéttar og með löngum
blöðum," segir Míreya, sem gat
ekki hugsað sér að láta allt þetta
góða efni fara til spillis. Hún tók
það til handargagns og fór með inn
á bílaverkstæði þar sem hún úðaði
á það silfurlitri málningu. Fór svo
með allt saman aftur út í skóg á
staðinn sem hún hafði helgað sér,
myndaði 270 fermetra hring inni í
skóginum og dreifði þar silfurlit-
uðum bambusblöðunum og -grein-
unum á jörðina. „Ég notaði silfur
vegna þess að það er tákn um efn-
isleg gildi. í mínum augum vísar
það líka til tunglsins og birtunnar -
að draga ljósið inn í skóginn sem er
mjög þéttur og lokaður,“ segir Mír-
eya.
Hljóðin í bambusnum
áhrifamikil
Kristjana notaði hins vegar stofh
bambustrés, koparstrengi og stóra
steina til að gera skógarhörpu. Hún
segist hafa verið innblásin af hljóð-
Míreya dró ljós og birtu inn í
dimman skóginn með því að
dreifa þar silfurlituðum
bambusblöðum og -greinum.
unum í skóginum. „Ég hef aldrei
áður dvalið og unnið í bambus-
skógi,“ segir hún og lýsir því þegar
hún var búin að velja sér stað fyrir
verk sitt og fór að hlusta á hljóðin í
skóginum: „Þau eru alveg einstök.
Þetta era 10-15 metra há tré og
þegar þau vagga fyrir andvaranum
slást topparnir saman og kalla fram
heillandi og ómfagran slátt sem
blandast framandi fuglasöngnum."
Eftir að hafa drukkið í sig hljóð
skógarins ákvað Kristjana að gera
hljóðfæri. „Fyrst hafði ég hugsað
mér að gera panflautu, en þá hefði
ég þurft að höggva niður svo mikið
af bambus að ég tímdi því ekki. Svo
ég ákvað að vinna frekar út frá ein-
hverju sem ég gat haldið jarðföstu,"
segir hún. Niðurstaðan varð skóg-
arharpa ein mikil, um sex metrar á
hæð. Það reyndist ekki vandalaust
að velja rétta bambusinn í hörpuna
vegna þess að tréð þurfti að þola að
vera sveigt, eins og sjá má á mynd-
inni. Því fékk Kristjana sér til að-
stoðar sérfróða menn til að hlusta á
bambusinn og ganga úr skugga um
að hann væri hvorki of gamall né of
ungur. Fyrstu tvö trén brotnuðu en
með það þriðja gekk betur, enda
var þá valinn bambus sem var að-
eins farinn að svigna. Til að treysta
Kristjana notaði stofn bambustrés, koparstrengi og stóra steina til að
gera sex metra háa skógarhörpu sem hún sést hér sýna gestum og
gangandi.
Einn af aðalstyrktaraðilum og stjómendum sýningarinnar, Terayuki
Okada, leysti eriendu þátttakenduma í sýningunni út með gjöfum;
japönskum trégrímum sem hann gerði sjálfur.
hann og styrkja var vafinn vír um
hvem lið trésins, sem um leið var
festing fyrir strengina. Á jörðina
raðaði Kristjana nokkram stórum
og fallegum steinum sem hún not-
aði fyrir eins konar akkeri og
strengdi koparstrengi frá steinun-
um upp í sveigðan bambusinn svo
úr varð harpa. „Það glitraði svo
skemmtilega á strengina þegar sól-
argeislamir náðu niður í gegnum
skógarþykknið," segir Kristjana.
Vefir og leir
MYIVPLIST
IVorræna húsiö
ANDDYRI
VEFNAÐUROG
LEIRVERK
Brita Been/Babro Heraes.
Opið alla daga á afgreiðslutíma
Norræna hússins. Til 31. desember.
Aðgangur ókeypis.
HÖNNUN tveggja norskra list-
róða á miðjum aldri prýðir anddyri
Norræna hússins út desember-
mánuð og nefna þær stöllur fram-
ninginn Tegn, eða tákn eins og það
útleggst á íslenzku. Um er að
ræða grónar listakonur sem
byggja sömuleiðis á mjög grónum
hefðum, annars vegar eru það vef-
ir Britu Been sem hafa ströng
byggingarfræðileg grunnlögmál að
inntaki sem hún mýkir á ýmsa
vegu, þó að á stundum jaðri við að
þau enduspegli strangflatalist
sjötta áratugarins. Hins vegar eig-
inleikar leirsins f keramik Barbro
Hernes, frá hinu mjúka, rennandi
til hins harða og þurra. Vel að
merkja úreldast framformin aldrei
á jörðu hér, frekar en í astral-
planinu eins og ég hef margoft
minnt á, og enn finnast þeir sem
eru á kafi í strangflatalistinni og
hafa verið alla tíð frá uppgangs-
áram hennar. Ber ekki að úrelda
neitt þótt listamarkaðurinn heimti
stöðugar nýjungar ekki síður en
hátískan, haute couture, enda um
náskyld fyrirbæri að ræða ef
grannt er skoðað.
Brita Been gengur í og með út
frá krossforminu, sem er ævagam-
alt tákn í norðrinu og eins og
skáldið segir; Det kors er gammel
her í nord, var engang hammeren
for Thor.
Við vitum að það er aðaltákn
kristninnar, en er þó eldra en
kristin kirkja og hefur ennfremur
sterk skreytihrif, er til að mynda
mikið notað sem formrænn þáttur
í gömlum norskum fatnaði. Það er
þannig í almennum flatarmálslög-
málum og krosstákninu sem við-
fangsefni listakonunnar kristallast,
skreyti og tákn sem áhrifameðul,
en sækir einnig í hefðir austursins,
norska og samíska alþýðulist.
Gengur mjög hreint til verks í
þeim sex stóru teppum sem hún
hefur valið til að kynna okkur list
sína, en á sér fleiri hliðar eins og
kynningarskrá er frammi liggur
Barbro Heraes; Keramík.
upplýsir. Til að mynda í svart-
hvítum vefjum sem hún á stundum
leggur á röð lágra palla svo til al-
veg við gólf svo úr verður innsetn-
ing í rými líkt og sér stað í Nor-
denfjellske listiðnaðarsafninu og
ber í sér mikinn formrænan ynd-
isþokka. Þessi tilhneiging listakon-
unnar með leik í rými kemur einn-
ig fram í anddyrinu, en það er of
takmarkað sýningarrými til að
hann njóti sín til fulls. Fullljóst er
þó að Brita Been er afar vönduð
listakona sem forðast allar mála-
miðlanir og línudans...
Barbro Hemes styðst einnig við
traust grunnmál í list sinni, í senn
eldri hefðir og ýmisleg kunnugleg
form í nútímakeramik, burt frá
öllu almennu notagildi. Það er ytra
byrði myndverkanna sem hún er
upptekin af, sjálf áferðin svo sem
sér stað í mosa, grjóti, múr,
spanskgrænum kopar, útskurði í
tré og rissum á yfirborði. Lista-
konan er einnig upptekin af upp-
ranalegri reynslu og táknum sem
tóku breytingum og fengu end-
urnýjaða merkingu við trúskipti
miðalda. Þótt hún sé vel meðvituð
um hvað er að gerast í núinu
freistast hún síður til að taka
áhættu sjálf.
Eftirtektarvert hve vinnubrögð
þessara tveggja listkvenna eru
keimlík í sjálfu handverkinu, sem
vísar á stífa skólun, þótt list þeirra
sé gjörólík, en það gerir sýninguna
einmitt svo merkilega heildstæða.
Bragi Ásgeirsson