Morgunblaðið - 13.12.2000, Blaðsíða 60

30
ífc—
MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Islensk-kínverska við-
skiptaráðið fímm ára
ÁRIÐ 1995 stofnuðu
eitt hundrað fyrirtæki
Islensk-kínverska við-
skiptaráðið en eins og
nafnið gefur til kynna
er hlutverk þess að
stuðla að auknum við-
skiptum milli íslands
og Kína. Ekki er of-
mælt að starfsemi við-
sídptaráðsins hafi
staðið með nokki-um
blóma síðan það var
stofnað. Það gefur út
fréttabréf með marg-
víslegum upplýsingum
um viðskíptí milli
landanna, stendur fyr-
ir hópferð fulltrúa ís-
lenskra fyrirtækja á viðskiptasýn-
ingar í Kína og veitir fyrirtækjum
margvíslegar upplýsingar og aðstoð
við að fóta sig í viðskiptum þar
eystra. Þá hefur ráðið staðið fyrir
Kínverskum dögum hérlendis.
Helsti samstarfsaðili Íslensk-kín-
verska viðskiptaráðsins í Kína er
Alþjóðaviðskiptaráðið (China Coun-
for Promotion of International
Trade.)
Mörg sóknarfæri
í Kína
Mörg íslensk fyrirtæki hafa á síð-
ustu árum reynt að hasla sér völl á
Kínamarkaði en því miður fæst náð
árangri við að selja fullunnar vörur
þangað. Hefur íslenskum fyrirtækj-
um reynst mun auðveldara að
kaupa vörur frá Kína en selja þang-
að og búa þar margvíslegar ástæð-
ur að baki. Óhætt er þó að segja að
þau fyrirtæki, sem á annað borð
hafa náð árangri á Kínamarkaði,
séu vel í stakk búin til að sækja enn
frekar inn á hann og auka umsvifin.
Margir gera sér ekki grein fyrii-
því hve mörg íslensk fyrirtæki
leggja hart að sér við að ná fótfestu
fyrir útflutningsvörur þjóðarinnar
á Kínamarkaði. Önnur fyrirtæki
flytja inn ódýrar vörur frá Kína
sem er ekki síður til hagsbóta fyrir
íslensku þjóðina. Þegar haft er í
huga hve aðstæður eru erfiðar á
Kínamarkaði kemur í raun á óvart
Sigtryggur R.
Eyþórsson
hve mikla þrautseigju
íslensk fyrirtæki hafa
sýnt þar og sum hver
náð aðdáunarverðum
árangri. Til að gefa
lesendum hugmynd
um umsvif Islendinga í
Kína verður nú fjallað
um starfsemi nokk-
urra fyrirtækja þar.
Lýsi hf. hefur um
árabil selt lýsi til fóð-
urgerðar í Kína. Fyr-
irtækið reynir nú að
markaðssetja neyt-
endavörur sínar þar
eystra og fyrstu send-
ingarnar af lýsi til
manneldis eru farnar

„Hjálpum þeim sem j ekki gela lijálpað sér sjálfir. Þarf að segja nokkuð meira?" | Iðiifey þikofi'iitóMii

Gíróst'ðlar UkkÍ** frammi <Otr
i ttUum bfinkum, sparisjóóum \\i[J
og á pöstbúsum. MMIfAfimW
KIDKJUNNAH
Cr ‘
FERSKT • FRAMANDt • FRUMLEGT |
Cjafakörfur
fyrir sælkera
þangað.
Sameinaðir útflytjendur ehf. hafa
frá árinu 1994 selt rækju og aðrar
Viðskipti
Þrátt fyrir að íslensk-
kínverska viðskipta-
ráðið sé aðeins fimm
ára gamalt, segir
Sigtryggur R. Eyþórs-
son, er þar samankomin
mikil kunnátta og
reynsla í þessum efnum.
sjávarafurðir til Kína. Þeir eru
einnig umboðsmenn fyrir kínversk-
ar skipasmíðastöðvar og þar eru nú
þrjú skip í smíðum fyrir milligöngu
þeirra. Alls eru fimmtán skip í
smíðum í Kína fyrir íslenska aðila.
X-18 hf. fjöldaframleiðir skó í
Kína en selur framleiðslu sína í 37
löndum. Áætlað er að í ár framleiði
fyrirtækið 300 þúsund skópör og
velta þess nemi um 430 milljónum
króna. Fyrirtækið stefnir að því að
auka umsvif sín verulega.
Netverk ehf. framleiðir hugbún-
að á sviði fjarskiptatækni og hefur
þegar náð góðum árangri við að
selja vörur sínar í Suðaustur-Asíu.
Fyrirtækið starfrækir útibú í Hong
Kong og er það nú að hefja mark-
aðssókn í Kína.
Stóru fisksölufyrirtækin, Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna hf. og
SÍF hf., hafa um árabil selt Kín-
verjum fisk en hingað til hefur
magnið verið lítið.
Nýlega bárust fregnir af því að
„Arctic Trucks", dótturfyrirtæki P.
Samúelssonar ehf., hefði gert sam-
starfssamning við bandarískt fyr-
irtæki um framleiðslu á jeppa-
dekkjum í Kína undir merkjum
„Arctie Trucks.“
íslenskar verkfræðistofur hafa
miðlað íslenskri þekkingu og
reynslu vegna hagnýtingu jarðhita
til Kínverja. Viðskiptin nema
hundruðum milljóna frá 1994 og er
í raun um nýjan og ört vaxandi út-
flutningsiðnað að ræða. Fyrir for-
göngu íslenska sendiráðsins í Kína
hefur nú verið undirritað sam-
komulag um að Virkir hf. og Orku-
veita Reykjavíkur veiti víðtæka
ráðgjöf og aðstoði við lagningu
tveggja hitaveitna í nágrenni Pek-
ing.
Silfurtún ehf. framleiðir sérhæfð-
an vélbúnað til framleiðslu á pappa-
umbúðum. Um nokkurra ára skeið
varði fyrirtækið miklum tíma og
peningum til markaðssetningar í
Kína en án tilætlaðs árangm-s og
hefur nú dregið sig í hlé af þeim
markaði.
Fyrír um fimm árum könnuðu
nokkur íslensk verktakafyrirtæki
möguleika á verktöku í tengslum
við uppbyggingu í Kína. Eftir tölu-
verða skoðun og viðræður við kín-
verska aðila var komist að þeirri
niðurstöðu að ekki væri grundvöll-
ur fyrir slíkum viðskiptum að svo
stöddu. Hins vegar hafa kínversk
verktakafyi'irtæki boðið í stórverk-
efni vegna virkjanaframkvæmda
hérlendis.
Góður undirbúningur
mikilvægur
Hér hefur verið stiklað á stóru í
starfsemi íslenskra fyi-irtækja í
Kína en búast má við því að eftir
því sem þessi markaður opnast
frekar muni miklu fleiri reyna að
komast inn á hann. I könnun sem
gerð var meðal íslenskra fyrir-
tækja, sem eiga nú þegar viðskipti
við Kínverja, kemur fram að háir
tollar og skriffinnska í Kína standa
helst í vegi fyrir því að þeim takist
að auka umsvif sín þar. Væntanleg
aðild Kína að Alþjóðaviðskipta-
stofnuninni (WTO) mun líklega
hafa í för með sér tollalækkanir
fyrir íslenskar vörur sem seldar
verða þangað. Líklegt er að helstu
sóknarfæri íslenskra fyrirtækja í
Kína verði á sviði sjávarútvegs,
jai'ðhitatækni, hugbúnaðarfram-
leiðslu, iðnaðarvöru og fjárfestinga.
Mikilvægt er að íslensk fyrir-
tæki, sem hafa hug á að sækja á
Kínamarkað, undirbúi sig vel. Kín-
verska viðskiptaumhverfið er mjög
ólíkt því sem Islendingar þekkja og
er því nauðsynlegt að skilgreina
markmið áður en farið er af stað og
vanda val viðskiptavina. Þrátt fyrir
að Islensk-kínverska viðskiptaráðið
sé aðeins fimm ára gamalt er þar
samankomin mikil kunnátta og
reynsla í þessum efnum sem fyr-
irtæki innan þess eru reiðubúin að
miðla af. Þá hafa utanríkisráðu-
neytið og íslenska sendiráðið í Pek-
ing reynst íslenskum fyrirtækjum
vel og má því einnig benda á þjón-
ustu þeirra.
Á síðasta ári gaf Islensk-kín-
verska viðskiptaráðið út skýrsluna
„Island í kínverskum veruleika" en
í henni er fjallað ýtarlega um kín-
verskt starfsumhverfi og viðskipti
Islendinga og Kinverja undanfama
áratugi. Skýrslan fæst á skrifstofu
Samtaka verslunarínnar og mun án
efa koma þeim að gagni sem hyggja
á markaðssókn í Kína.
Höfundur er formaður Islensk-
kúiverska viðskiptaráðsins.
Ráðningarþjónustan
www.radning.is
Suðurlandsbraut 6 • s.S68 3333
Lfsthús f Laugardal,
Engjatelgl 17, ® 568 0430

KRABBAMEINSFELAGIÐ
Grundvallar-
forsendur
krabba-
meinsleitar
KRABB AMEINSFE LAGIÐ
hefur borið ábyrgð á framkvæmd
skipulegrar leitar að krabbamein-
um í leghálsi og
brjóstum og tekið þátt
í fræðslu fyrir almenn-
ing um áhættuþætti og
byrjunareinkenni
krabbameina. Tilgang-
ur þessarar greinar er
að gefa innsýn í hvaða
þættir hafa áhrif á
ákvarðanir um
krabbameinsleit og
hvenær unnt er beita
skipulegri leit.
Skilgreining
krabbameinsleitar
Eins og fram kom í
fyrri grein greinarhöf-
undar fellur krabba-
meinsleit undir annað
Kristján
Sigurðsson
stig forvarna (Morgunblaðið grein
1). Tilgangur leitar er að koma í veg
fyrir myndun krabbameina með því
að finna forstig þeirra áður en
ífarandi vöxtur hefur myndast eða
þá að finna mein á hulinstigi, þ.e.
eftir að ífarandi vöxtur hefur byrjað
en áður en það leiðir til einkenna.
Rannsóknaraðferðir til að greina
forstig og hulinstig eru ennþá að-
eins aðgengilegar fyrir fá krabba-
mein. Krabbameinsleit getur farið
fram sem skipuleg eða sjálfboðuð
leit. Skipuleg leit fer fram eftir fyr-
irfram ákveðnu skipulagi þar sem
einstaklingar í ákveðnum aldurs-
hópi eru boðaðir til hópleitar eða
leitar hjá lækni. Sjálíboðuð leit
styðst ekki við fyrirfram skipulagða
áætlun og fer fram á stofu hjá
lækni sem beitir leitaraðferð að
beiðni einstaklings eða vegna gruns
um að hann sé með sjúkdóminn eða
tilheyri áhættuhópi.
Skipuleg sjúkdómaleit
Skipuleg sjúkdómaleit merkir að
stórum hópi af einkennalausum og í
flestum tilvikum heilbrigðum ein-
staklingum er boðið til leitar fyrir
tilstuðlan eða með samþykki heil-
brigðisyfirvalda. Alþjóða
heilbrigðisstofnunin og Alþjóða
krabbameinssamtökin setja eftir-
farandi ströng skilyrði fyrir slíkri
leit:
sl. Sjúkdómurinn sem leitað er að
þarf að vera verulegt heilbrigð-
isvandamál og valda verulegri
dánartíðni eða sjúkleika.
2. Sjúkdómurinn þarf að hafa
greinanlegt forstig/hulinstig og
góð þekking þarf að vera á þró-
un hans.
3. Rannsóknaraðferð, viðunandi
næm og sértæk, þarf að vera að-
gengileg í því skyni að greina
forstigið/hulinstigið.
4. Rannsóknin má ekki fæla fólk
frá þátttöku vegna sársauka og
óþæginda og búast verður við að
þátttökuhlutfall verði hátt í
þeim hópi sem boðaður er.
5. Meðferð til lækningar, tæki,
heilbrigðisstarfsfólk og aðstaða
til meðferðar þarf að vera fyrir
hendi.
6. Akveðið verður að vera hvaða
skilyrði þeir eiga að uppfylla,
sem fara í meðferð.
7. Markhópur sem leita á í þarf að
vera þannig skilgreindur að
tíðni forstigs/hulinstigs sé þar
svo há að svari kostnaði að leita
í þeim hópi.
8. Kostnaður samfélagsins, þar
með talið eftirlit og meðferð,
þarf að vera innan vissra við-
miðunarmarka.
9. Ákvörðun um að hefja skipulega
leit skal byggð á niðurstöðum
slembivalsrannsókna og þeirri
vissu að leitin minnki ekki lífs-
gæði þátttakenda.
10. Fylgjast þarf með
framþróun og
kanna gildi nýrra
rannsóknaraðferða.
Rannsóknaraðferð
Næmi og sértæki.
Þessi gildi ráða úrslit-
um um það hvort rann-
sóknaraðferð telst nýt-
anleg til leitar. Næmi
gefur til kynna mögu-
leika aðferðarinnar tU
að greina þá sem sjúk-
ir eru. Hátt næmi
merkir því að aðferðin
segi til um flesta þá
sem eru sjúkir og lágt
næmi að aðferðin missi
af mörgum sjúkum.
Sértæki gefur til kynna möguleika
aðferðarinnar að greina rétt þá sem
eru heilbrigðir. Því hærra sértæki,
Sjúkdómar
Krabbamein í blöðru-
hálskirtli, segir Kristján
Sigurðsson, eru nú al-
gengustu krabbameinin
hjá körlum og brjósta-
krabbamein hjá konum.
því færri greinast með „falskt já-
kvæða“ niðurstöðu, þ.e. virðast vera
sjúkir án þess að svo sé. Lækkandi
sértæki leiðir til vaxandi kostnaðar
við leitina þar sem boða þarf heil-
brigða einstaklinga með falskt já-
kvæða niðurstöðu til frekari skoð-
unar. Ofugt samspil er milli næmis
og sértækis sem merkir að aðferð
með háu næmi hefur lægra sértæki
og öfugt.
Kostnaðarmörk. Hvað kostnað
snertir er oftast miðað við að kostn-
aði við leitarstarfíð sé skipt á hvert
„lífár“ sem leitin gefur af sér. Þetta
merkir að reiknað er út hvað leitin
bjargar mörgum mannslífum og
síðan er reiknaður sá fjöldi ára sem
leitin bætir við líf þessara einstak-
linga. Þetta hefur eðlilega í för með
sér að yngri einstaklingar gefa hver
um sig fleiri lífár en hinir eldri. Á
móti kemur að sjúkdómurinn er oft
algengari meðal hinna eldri og þeir
geta því gefið samanlagt fleiri lífár.
Þegar reiknað er út hvort leit borgi
sig fyrir þjóðfélagið er oftast miðað
við hvað opinber sjúkratryggingar-
kerfi eru tilbúin að greiða mikinn
kostnað á hvert unnið lífár. Mestur
kostnaður er í dag greiddur af
„Medicare" í Bandaríkjunum fyrir
leit að brjóstakrabbameinum með
brjóstamyndun, um 40.000 dalir á
lífár. Önnur viðmið eru kostnaður
reiknaður á lífár sem umreiknuð
eru með tilliti til lífsgæða eða á lífár
sem eru laus við elliglöp.
Slembivalsrannsóknir
í dag er þess krafist að ákvörðun
um að hefja leit skuli byggð á nið-
urstöðum slembivalsrannsókna. Áð-
ur en slík rannsókn fer fram hafa
verið gerðar könnunarrannsóknir.
Slembivalsrannsókn merkir að
valdir eru af handahófi einstakling-
ar sem kallaðir eru til rannsóknar
og annar hópur, sem ekki er boð-
aður, valinn til viðmiðunar. Niður-
stöður (dánartíðni) í þessum hópum
eru síðan bornar saman og hafi boð-
aði hópurinn marktækt lægri dán-