Morgunblaðið - 28.12.2000, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Vínartónleikar
Þú svífur með okkur
Það er alltaf sérstök hátíðarstemning á Vínartónleikum
Sinfóníunnar. Enda kemur sama fólkið ár eftir ár, allir
í sínu fínasta pússi og skálar í kampavíni áður en ballið
byrjar. Og Vínartónlistin ersannkölluð kampavínsveisla
í tónum.
Fyrir fullu húsi ár eftir ár. Tryggðu þér miða í tíma!
Peter Guth
Arndís Halla Ásgeirsdóttir
©
Hljómsveitarstjóri: Peter Guth
Einsöngvari: Arndís Halla Ásgeirsdóttir
Félagar úr Kór Islensku óperunnar
Kórstjóri: Garðar Cortes
Fimmtudaginn 4. janúar kl. 19.30 örfá sæti laus
Föstudaginn 5. janúar kl. 19.30 laus sæti
Laugardaginn 6. janúar kl. 17.00 laus sæti
Að þessu sinni verða Vínartónleikarnir
í Laugardalshöll. Númeruð sæti
Midasala
kl. 9-17 virka daga
Háskólabió v/Hagatorg
Sími 545 2500
www.sinfonia.is
SINFÓNÍAN
Flugelda- og sprengju-
áverkar um áramót
FLUGELDA- pg
sprengigleði okkar Is-
lendinga er mikil um
hver áramót. Stoltir
heimilisfeður sýna dug
sinn, þar til bömin eru
orðin nógu gömul til
þess að kveikja sjálf í
blysum og tertum eða
skjóta upp flugeldum.
Þrátt fyrii' góða
skemmtun fylgir blys-
um og flugeldum mikil
alvara.
Á slysa- og bráða-
móttöku Landspítala -
háskólasjúkrahúss í
Fossvogi koma, því mið-
ur, um hver áramót um
20-30 slasaðir með áverka eftir flug-
elda og sprengjuslys. Langflestir
koma á síðasta tímanum á árinu sem
er að líða eða á fyrstu tveimur tím-
unum á nýju ári. Aðallega er um að
ræða börn og heimilisfeður um fer-
tugt. Þeir sem koma
eru oftast með áverka í
andliti og augum en
sjaldnar með handar-
áverka. Bruni, sár og
beinbrot eru algengir
áverkar. Þeir sem
koma slasaðir á slysa-
og bráðamóttöku
vegna flugelda- og
sprengjuáverka hafa
yfirleitt ekki notað
hlífðargleraugu eða
hanska í forvamar-
skyni. Mörg slysanna
verða vegna þess að
blys eða flugeldur
stendur á sér og farið
er að huga að því hvað
veldur. Það er einnig áhyggjuefni að
tæplega helmingur þeirra sem slös-
uðust er áhorfendur og oftast börn
sem eru of nærri þegar kveikt er í
blysum, tertum eða skotið upp flug-
eldum.
Slys
Blys og flugeldar lífga
upp á tilveruna, segír
Brynjdlfur Mogensen,
en krefjast aðgæslu.
Blys og flugeldar lífga upp á til-
veruna en krefjast aðgæslu. Mikil-
vægt er að lesa leiðbeiningar, nota
hlífðargleraugu og leðurhanska og
leggja ríka áherslu á að áhorfendur
séu í hæfilegri fjarlægð. Það er al-
gjör óþarfi að breyta gleðistund um
áramót í sorg vegna þess við virtum
ekki sjálfsagðar varúðarreglur.
Höfundur er forstöðulæknir
Slysa- og bráðasviðs Landspítala -
háskólasjúkrahúss og dósent við
læknadeild Háskóla Islands.
Brynjólfur
Mogensen
Lýðræði og náttúruspjöll
í MORGUNBLAÐINU þann 19.
desember sl. birtist grein eftir Gunn-
ar Öm Gunnarsson framkvæmda-
stjóra Kísiliðjunnar við Mývatn. I
greininni kvartar Gunnar hástöfum
undan umhverfisvernd-
arsinnum sem hafí sett
upp „sjálfskipaðan
geislabaug" og séu á
móti öllum fram-
kvæmdum sem hafí
„hugsanlega einhver
áhrif á náttúmna".
Hann kveinkar sér und-
an því að umhverfis-
vemdarsinnar haldi
uppi „látlausum áróðri
sem er mjög erfitt að
verjast" og gefur til
kynna að yfirleitt séu
umhverfissinnai- mjög
langt í burtu frá nátt-
úmnni sem þeir vilja
vernda. Hann ásakar
okkur sem höfum gagn-
rýnt úrskurði um námuvinnslu úr
Syðri-Flóa í Mývatni um andlýðræð-
isleg vinnubrögð og kvartar undan
því að almenningur og fjölmiðlar
muni ekki skilja skýringar námu-
grafti-arsinna vegna þess að svör
þeirra séu svo flókin! I lok greinar-
innar ræðir hann um flugvöll í Vatns-
mýri eða Skerjafirði.
Við grein Gunnars er margt að at-
huga. M.a. þetta:
Náttúruspjöll eru
alltaf náttúruspjöll
Náttúmspjöll halda áfram að vera
náttúruspjöll, jafnvel þótt það kosti
50 milljónir að gera skýrslur sem
skrifaðar era í þeim tilgangi að sýna
fram á að spjöllin hafi ekki í för með
sér það sem á lagamáli nefnist „um-
talsverð umhverfisáhrif‘. Þessum 50
milljónum hefði verið betur varið til
þess að byggja upp aðra atvinnukosti
í Suður-Þingeyjarsýslu en þess að
opna nýja námu í Mývatni.
Allir sem lesa umhverfismats-
skýrslur Kísiliðjunnar, unnar af
verkfræðistofunni Hönnun, sjá nátt-
úrulega að höfundar þeirra halda
ekki öðm fram en að ný náma í Mý-
vatni valdi náttúruspjöllum. Kísiliðj-
an túlkar hins vegar vísindalega
óvissu sér í hag en ekki náttúmnni -
eins og gera ætti á jafn viðkvæmum
stað og Mývatn er.
Skilyrði fyrir
námuvinnslunni
Það er langt í frá að Kísiliðjan hafi
með úrskurði umhverfisráðherra
fengið leyfi til námuvinnslunnar.
Hún á eftir að fá a.m.k. fjórar teg-
undir af leyfum auk þess sem þarf að
breyta aðalskipulagi Skútustaða-
hrepps. Og skv. úrskurði umhverf-
isráðhema þarf Kísiliðjan að uppfylla
tólf skilgreind skilyrði til að geta
fengið slík leyfi, einu fleiri en skipu-
lagsstjóri setti í sínum úrskurði.
Þessi leyfi eru nýtingarleyfi iðn-
aðarráðherra, starfsleyfi Hollustu-
verndar ríkisins, bygg-
ingarleyfi Skútu-
staðahrepps og loks
framkvæmdaleyfi.
Framkvæmdaleyfið er
veitt af Skútustaða-
hreppi eins og bygg-
ingarleyfið og það er
háð býsna ströngum
skilyrðum um vöktun á
náttúrufarslegum
breytingum. Auk þess
er Mývatn verndað
með sérstökum lögum
sem merkir að Nátt-
úruvernd ríkisins þarf
að sýsla um fram-
kvæmdir þar.
Væntanlega fæst
ekkert þessara leyfa
nema gengið hafi verið rækilega frá
þeim skilyrðum sem umhverfisráð-
herra setur fyrir námuvinnslunni.
Náttúruvernd
Mývatn er dýrmætara,
segir Ingdlfur Asgeir
Jóhannesson, en flestir
■--—---------------7----------
aðrir staðir á Islandi!
Það er ekki ólýðræðislegt, eins og
Gunnai- Örn Gunnarsson gefur til
kynna, að halda áfram að vera á móti
náttúruspjöllum í Mývatni og berj-
ast fyrir því að skilyrðin tólf, sem
umhverfisráðherra setti, verði
ströng. Það á eftir að takast á um
þessi skilyrði. Ég spyr: Er nokkur
furða þótt við, sem beijumst fyrir
Mývatni, viljum túlka skilyrðin
strangt? Gunnar hefur sjálfur sagt, í
Degi 3. nóvember sl„ að Kísiliðjunni
sé sjálfloka ef notuð sé strangasta
túlkun á skilyrðunum. Er það ekki
lýðræðislegt, Gunnar, að almenning-
ur, þar með taldir náttúmverndar-
sinnar í Mývatnssveit, Reykjavík og
annars staðar, fái að taka þátt í að
túlka þau skilyrði? Viltu að Kísiliðjan
hafi sjálfdæmi þar um?
Geislabaugar
og framkvæmdir
Hugtakið „sjálfskipaður", sem
Gunnar Örn Gunnarsson notar í
grein sinni, virðist mér notað til að
vefengja rétt til að skipta sér af nátt-
úruvernd £ Mývatnssveit. Og þetta
með geislabauginn: Er nokkuð verið
að grínast meðtrúarleg tákn? Það er
langt í frá að þeir náttúmverndar-
sinnar, sem ég umgengst að stað-
aldri, séu á móti öllum framkvæmd-
um. Umhverfisvernd og nýting
náttúruauðlinda geta ekki bara „vel
átt saman“, eins og Gunnar tekur
fram, heldur VERÐA nýting og frið-
un að fara saman til að við getum lif-
að í landinu. Einmitt þess vegna er
mikilvægt að umhverfismat sé vand-
að og að í slíku ferli verði ekki þau
slys sem við teljum að hafi orðið hjá
skipulagsstjóra í matinu um námu-
vinnslu í Mývatni. Einmitt þess
vegna er mikilvægt að umhverfisráð-
herra túlki vísindalega óvissu ekki á
þann hátt sem gert er í úrskurði
hennar.
Við náttúruverndarsinnar leggj-
um mjög mikla áherslu á að það sé
ekki sama hvar framkvæmdir era.
Sumir staðii' era viðkvæmari en aðr-
ir, dýrmætari en aðrir. Þá skulum
við vernda. Þetta er nánast sam-
bærilegt við það að yfirleitt reynh-
fólk að eiga frí um jólin en vinna þá
frekar meira á öðrum tímum. Jólin
em dýrmætari en annar tími og Mý-
vatn er dýrmætara en flestir aðrir
staðh' á íslandi!
Atkvæðagreiðsla
um flugvöll
Lokaefnisgreinai' Gunnars Arnar
Gunnarssonar um fuglalíf í Reykja-
vík eru áhugaverðar. Það getur verið
gagnlegt að bera saman friðun og
nýtingu ólíkra svæða. Em grynning-
ar í Skerjafirði ekki upplagt flugvall-
arstæði? Við fyrstu sýn virðist það
sérlega áhugaverður kostur fyrir
okkur sem viljum helst hafa hann
sem næst miðborg Reykjavíkur.
Mér skilst þó að það sé ekki bara af
nærgætni við fugla sem andstaða er
við að flytja flugvöllinn langt út í
Skerjafjörð - heldur geti það verið
beinlínis hættulegt að setja flugvöll
út í miðjan Skerjafjörð vegna hættu
á því að fuglar fari í hreyfla flugvéla.
Vandað mat á umhverfisáhrifum
myndi væntanlega leiða það í ljós.
Sú fyrirhyggja, sem felst í því að
greiða atkvæði núna um framtíðar-
stað flugvallar á höfuðborgarsvæð-
inu, er til fyrirmyndar. Einkanlega
sú staðreynd að hugsað er 15 ár fram
í tímann sem merkir að niðurstaða
atkvæðagreiðslunnar gæti haft áhrif
á staðsetningu innanlandsflugvallar
efth' 2016. Jafnvel í hinum gagn-
rýnda úrskurði skipulagsstjóra um
námuvinnsluna er bent á nauðsyn
þess að huga að atvinnukostum í Mý-
vatnssveit að loknum þeim tíma sem
náman, sem skipulagsstjóri telur
óhætt að vinna úr, dugar. Það era
samt 30 ár þangað til.
Höfundur er dósent við Háskólann
á Akureyri og formaður SUNN,
Samtaka um náttiíruvernd á
Norðurlandi.
Ingólfur Ásgeir
Jóhannesson