Morgunblaðið - 28.12.2000, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
„... goldið
mun dramb á
skapastund“
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
„Þessi sýning er enn ein rósin í hnappagat Kjartans Ragnarssonar leikstjóra," segir meðal annars í umfjöllun
Soffíu Auðar Birgisdóttur. Á myndinni er leikendum fagnað í lok frumsýningar.
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
ANTÍGÓNA
Höfundur: Sófókles. Islensk þýðing:
Helgi Hálfdanarson. Leikgerð:
Kjartan Ragnarsson og Gretar
Reynisson. Leikstjóri: Kjartan
Ragnarsson. Leikarar: Anna Krist-
ín Arngrímsdóttir, Arnar Jónsson,
Edda Arnljótsdóttir, Erlingur
Gíslason, Halldóra Björnsdóttir,
Kristbjörg Kjeld, Lilja Guðrún Þor-
valdsdóttir, Margrét Guðmunds-
dóttir, Ragnheiður Steindórsdóttir,
Randver Þorláksson, Rúnar Freyr
Gislason, Stefán Jónsson og Valdi-
mar Orn Flygenring. Leikmynd:
Gretar Reynisson. Búningar:
Þórunn Elísabet Sveinsdóttir.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Tónlist: Tryggvi M. Baldvinsson.
Stóra sviðið, 26. desember.
ÞETTA mun vera í annað sinn
sem Antígóna Sófóklesar er færð á
svið í íslensku atvinnuleikhúsi, en í
fyrra skiptið var það hjá Leikfélagi
Reykjavíkur leikárið 1969-70. Það
var fyrir áeggjan Sveins Einars-
sonar, þáverandi leikhússtjóra LR,
að Helgi Hálfdanarson þýddi verkið
og varð það upphafíð að miklu verki
hans en eins og kunnugt er hefur
Helgi íslenskað alla þá forngrísku
harmleiki sem varðveittir eru eftir
þá Æskílos, Sófókles og Evrípídes.
Verður það seint fullþakkað.
Það er þýðing Helga Hálfdanar-
sonar sem hér er færð upp, en fyrir
leikgerðinni eru skrifaðir þeir
Kjartan Ragnarsson og Gretar
Reynisson og virðist mér sem
þeirra hlutur sé aðallega fólginn í
að hnika röð ljóðlínanna lítilsháttar
til og skipta línum kórsins niður á
einstaka meðlimi hans. Kjartan
Ragnarsson er leikstjóri sýningar-
innar og Gretar Reynisson gerir
leikmyndina. Þeir Kjartan og Gret-
ar hafa valið að „nútímavæða" sýn-
inguna, sú nútímavæðing kemur
helst fram í leikmynd, búningum og
ýmsum leiklausnum en ekki er um
að ræða breytingu á texta í átt til
nútímamálfars. I heildina hefur
tekist mjög vel til með þessa nú-
tímavæðingu verksins, hún er
smekkleg og áhrifarík en vinnur
aldrei á móti textanum eða inntaki
hans. Hinn fagri texti Sófóklesar í
frábærri þýðingu Helga Hálfdan-
arsonar kemst vel til skila í þessari
sýningu.
Antígóna er síðasta leikritið í þrí-
leik Sófóklesar um örlög Ödípúsar
konungs, konu hans og barna. Hið
fyrsta, Ödípús konungur, var frum-
sýnt í Þjóðleikhúsinu 1977 í leik-
stjórn Helga Skúlasonar en mið-
leikurinn, Ödípús í Kólónos, hefur
enn ekki verið sviðsettur á Islandi.
í því verki er fjallað um útlegð og
dauða Ödípúsar, en dóttir hans,
Antígóna, fylgir honum í útlegðina
því hún neitar að yfírgefa blindan
föður sinn í nauðum. Hinn sterki
persónuleiki Antígónu, sem neitar
að beygja sig fyrir ofurvaldi kónga
og karlmanna, er því undirbyggður
í Ödípús í Kólónos og ítrekaður
ennfrekar í því verki sem hér um
ræðir.
Bræður Antígónu, þeir Eteókles
og Pólíneikes, hafa borist p bana-
spjótum sem hermenn andstæðra
fylkinga í stríði því sem lauk með
sigri Þebuhers og hefur móður-
bróðir þeirra, Kreon (bróðir Jók-
östu), tekið við völdum í Þebu þegar
leikurinn hefst. Hann lætur þau boð
út ganga að Eteókles skuli hljóta
sæmdarútför en lík Pólíneikesar
(sem var í óvinahernum) skuli skilið
eftir úti á víðavangi hundum og
hrægömmum til ætis. Slíka van-
virðu við bróður sinn lætur Antíg-
óna ekki viðgangast og í trássi við
boð konungs eys hún lík bróður
síns mold og færir dreypifórnir
honum til sáíuhjálpar. Fyrir slíka
óhlýðni við boð konungs er hún
handtekin og henni refsað á
grimmilegan hátt, þrátt fyrir að
unnusti hennar, Hemon sonur
Kreons, biðji henni griða og fleiri
vari konunginn við afleiðingunum.
Aður en yfir lýkur hefur þver-
móðska Kreons kallað blóð sonar
hans og eiginkonu yfir hann og
hann situr eftir bugaður maður.
Það er Kreon sem gerist sekur
um ofdramb (hybris) það sem oftast
er aðalinntak harmleikjanna gn'sku
og kallar þar með yfir sig grimmi-
lega hefnd guðanna (nemesis). Arn-
ar Jónsson fór mjög vel með hlut-
verk Kreons; var sannfærandi bæði
sem hinn óbilgjarni valdhafi sem og
sem hinn bugaði og sigraði eigin-
maður og faðir. Arnar sýndi enn
sem áður að hann hefur blæbrigða-
ríka túlkun á breiðum tilfinninga-
skala á valdi sínu.
Halldóra Björnsdóttir fór með
titilhlutverkið og leysti það vanda-
sama verk á frábæran hátt. Bún-
ingur Halldóru í byrjun hafði skír-
skotun til andspyrnuhreyfingar-
innar frönsku í síðari heimsstyrj-
öldinni (svört alpahúfa) og var það
ágætis ítrekun á hlutverki hennar
sem andspyi'nuafls gegn kúgandi
hervaldi. Síðar þegar hún hafði ver-
ið klædd síðum serk og hár hennar
klippt minnti hún á öll þau fórn-
arlömb sem hafa verið líflátin fyrir
málstað sinn. Halldóra dró upp
mynd af sterkri ungri konu sem
lætur valdið ekki beygja sig, en
einnig túlkaði hún vel örvæntingu
og hræðslu hins dauðadæmda
fanga.
Edda Arnljótsdóttir var í hlut-
verki systur Antígónu, ísmenu, sem
þorir ekki að rísa gegn valdinu, og
miðaðist leikur Eddu að því að
skapa sterka andstæðu við syst-
urina sem einnig er ítrekað með
leikgervunum - útliti og búningum.
Anna Kristín Arngrímsdóttir hafði
sterka nærveru sem Evrídíka
drottning og eiginkona Kreons.
Texti hennar er ekki mikill en hún
skilaði óaðfinnanlega sínum hlut.
Rúnar Freyr Gíslason er Hemon,
sonur Kreons og Evrídíku og unn-
usti Antígónu. Samleikur hans og
Arnars Jónssonar þegar sonurinn
reynir að tala um fyrir föður sínum
- í fyrstunni án þess að særa hann
eða misbjóða föðurvaldinu, síðan
með réttlátri reiði - var með mikl-
um ágætum. Þegar á heildina er lit-
ið saknaði ég kannski aðeins dýpri
túlkunar Rúnars Freys á þeim ótta
sem hlýtur að gegntaka hann þegar
unnustan er dæmd til dauða, á
þeirri örvæntingu sem fær hann til
þess að fylgja henni í dauðann. Er-
lingui- Gíslason er í hlutverki Teir-
esías, hins blinda sjáanda og spá-
manns, sem að lokum fær Kreon til
að beygja stolt sitt og vald, þótt of
seint sé. Erlingur fór ágætlega með
sinn hlut og það sama má segja um
Valdimar Örn Flygenring í hlut-
verki sendiboða og varðhunds
Kreons. Búningur hans og látbragð
minnti einna helst á glæpa- eða
mafíósamyndir samtímans. Stefán
Jónsson var frábær í hlutverki
varðmanns og vakti textameðferð
hans athygli, en Stefáni lætur vel
að beygja hinn bundna texta undir
túlkun sína.
Kristbjörg Kjeld, Margrét Guð-
mundsdóttir, Ragnheiður Stein-
dórsdóttir og Lilja Guðrún Þor-
valdsdóttir mynduðu skemmtilegan
hóp þebverskra kvenna og var hlut-
ur þeirra í sýningunni þeim öllum
til sóma. Hjalti Rögnvaldsson og
Randver Þorláksson fóru með hlut-
verk öldunganna sem þora ekki að
rísa gegn kóngi en skiluðu vel ótt-
anum og vissunni um feigðarflan
konungs.
I heild er hér um að ræða afar
vel heppnaða útfærslu á þessum
forngríska harmleik. Nútímafærsl-
an er hnitmiðuð en fer hvergi út í
öfgar og skírskotanir til samtímans
komast vel til skila. Sviðsmynd
Gretars Reynissonar er bæði snjöll
og listilega útfærð og skírskotar til
gríska hringsviðsins í einfaldleika
sínum. Dökkir litir eru ráðandi í
sviðsmyndinni og búningum Þór-
unnar Elísabetar Sveinsdóttur og
ásamt lýsingu Páls Ragnarssonar
skapar umgjörðin leiknum viðeig-
andi stemmningu. Tónlist Tryggva
M. Baldvinssonar eykur drama-
tískan undirtón sýningarinnar án
þess að vera nokkurn tíma of
ágeng. Þessi sýning er enn ein rós-
in í hnappagat Kjartans Ragnars-
sonar leikstjóra sem getur verið
stoltur af þessu verki sínu.
Soffía Auður Birgisdóttir
Hönnun
List
Gullsmiðir
Árið 2000
Veldu
^Jeit i n g a h ú s
mánaðarins
og þú gætir unnið kvöldverð fyrir tvo!

Sendist til:
Morgunblaösins, merkt "Veitingahús mánaöarins", Kringlunni 1, 103 Reykjavík
Veitingahús mánaöarins er:
Nafn:
Kennitala:
Sími:
Heimilisfang:
Umsögn:
Einnig hægt að velja á ieelandic-chefs.is Gildir ut árið 2000. Skilist fyrir 1. hvers mánaðar.
V/SA
REYKJAVfK
% Atnm aooo
vlsa.is icelandic-chefs.is
reykjavik2000.is
Tækifæri aldarinnar
Mjög stór húseign eins og ný til sölu fyrir athafna-
mann/menn.
Fjölbreyttir rekstrarmöguleikar.
Vel stætt og vel rekið sveitarfélag býður alla mögu-
lega aðstoð.
Nægur undirbúningstími.
Jarðhiti. Mikið landrými, gott útsýni.
I þjóðbraut. Akstur í 2-4 klst. frá Reykjavík.
Gjafverð. Hagstæð stofnlán.
Nefndu störf þín og atvinnuhugmyndir og þér
verður svarað.
Tilboð merkt: „Fyllsti trúnaður — 21021“ berist
fyrir 5. janúar til auglýsingadeildar Morgunblaðsins.
Ættir þú ekki að fjárfesta í myndlist núna
Rauðarárstíg 14-16
sími 551 0400
og Kringlunni
sími 568 0400
www.myndlist.is