Morgunblaðið - 28.12.2000, Blaðsíða 64

64 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Steingrímur
og undirstaða
stöðugleikans
EIN af athyglisverð-
ustu bókum ársins er
þriðja bindi ævisögu
Steingríms Her-
mannssonar, Forsætis-
ráðherrann, eftir Dag
B. Eggei'tsson. Þar
rekur Dagur endahnút-
inn á ævisögu Stein-
gríms og er heldur bet-
ur bragð að lestrinum.
Þessi bók er hreint og
klárt afrek á sviði ævi-
söguritunar og verður
vafalaust lengi í minn-
um og til fyrirmyndar
höfð við ritun samtíma-
sögunnar.
Árangur vinstri
stjórnarinnar
Það er afskaplega athyglisvert að
lesa frásögn Steingríms af vinstri
stjóminni 1988-1991. Stjórnin sú er
ySteingrími hugstæð sakir margra
’ liluta. Hún er sú stjóm sem honum
þykir greinilega mest til koma af
þeim sem hann tók þátt í, og kemur
margt til. Ekki síst sá mikli og
merkilegi árangur sem stjórnin náði
í efnahagsmálum og má með sanni
segja að hafi lagt gmnninn að þeim
efnahagslega stöðugleika sem við
búum við í dag. Þjóðarsáttin og sá
sigur sem vannst í glímunni við verð-
bólguna lögðu gmnninn og em horn-
steinar þeirrar velmegunar sem rík-
ir á Islandi nú.
v Lesning þessarar bókar Dags er
skylda öllum áhugamönnum um
stjórnmál og mjög góð
lexía í stjórnmálasögu
seinni ára. Þess utan er
stórskemmtilegt að
lesa um samskipti
Steingríms og allra
þeirra litríku manna
sem voru honum sam-
ferða í stjórnmálunum.
Samskiptin við Þor-
stein Pálsson, Ólaf
Ragnar og ekki síst Jón
Baldvin Hannibalsson,
sem Steingn'mur hefur
miklar mætur á eftir
samstarfið. Þrekvirkj-
um þeim sem vinstri
stjórnin vann á mörg-
Ævisaga
Þjóðarsáttin og sigurinn
á verðbólgunni, segir
Björgvin G. Sigurðsson,
lögðu grunninn og eru
hornsteinar velmeg-
unarinnar.
um sviðum hefur ekki verið haldið á
lofti sem skyldi undanfarin misseri.
Sá kúrs er nú réttur með afgerandi
hætti svo bragð er að.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samfylkingarinnar.
Björgvin G.
Sigurðsson
Brúðhjón
Allur borðbúndóur - Glæsileg gjafavara - Briiótijönalislar
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Kalvín ríður röftum
KALVÍN hét maður
sem predikaði lausn úr
helvítislogum fyrir til-
stuðlan vinnuhörku. Og
hálf heimsbyggðin
hlustaði í andakt og tók
til við stritið. Enn í dag
er það almenn sann-
færing á Vesturlöndum
að dómsdagur hljóti að
dynja yfir ef allir
vinnufærir borgarar
neyðist ekki til að
þræla a.m.k átta tíma á
dag, og helst lengur.
En nú er okkur
nokkur vandi á hönd-
um með að útvega öll-
um borgurum nútíma-
þjóðfélagsins nóg að iðja.
Frumframleiðslan er orðin svo
tæknivædd að varla er þörf á nema
handfylli fólks til að ýta á nokkra
takka við og við (og e.t.v. aðra hand-
fylli til að hnippa í hina þegar blund-
ur fer að síga á brá). Ekki þarf nema
tiltölulega lítinn hluta fólksfjöldans
til að sinna öðrum ómissandi störf-
um, s.s. heilsugæslu, kennslu, ræst-
ingum o.ö.þ.h. Og ekki hafa allir þol-
inmæði né vitsmuni til að stunda
alvarleg vísindi eða fræðimennsku.
Samanlagt krefjast ofangreindar
starfstéttir ekki nema um helmings
mannfjöldans.
Við þurfum því að skaffa hinum
helmingnum vinnu, og það í hvelli!
Ef engin nauðsynleg eða jafnvel
gagnleg störf fyrirfinnast þá er bara
um að gera að búa þau til.
Fyrsta skrefið er að biása út rík-
isbáknið alla leið að sprengimörkum.
Þannig getur heil hersing skriffinna
haft viðurværi sitt af því að hrúga
upp sífellt ítarlegri og íburðarmeiri
lögum og reglugerðum til að gæta
þess að við almúgagreyin förum okk-
ur ekki að voða. Reglugerð um
hundahald í meðalstórum fjölbýlis-
húsum í 13 liðum. Og þannig áfram
þindarlaust.
Samhliða þessu er þjóðráð að
byggja upp þunglamalegt og þoku-
kennt dómskerfi sem lætur meðal-
jóninum líða eins og hann hafi álpast
inn í myrkan frumskóg fullan af
blóðþyrstum rándýrum svo hann
neyðist til að leita á náðir útvaldra
sérfræðinga ef hann á að gera sér
einhverjar vonir um að sleppa út í
heilu lagi. Með þessu tvennu ofan-
töldu má skapa ógrynni starfa ef
nógu ötullega er keppst við.
Næst kemur röðin að menntakerf-
inu. Við látum háskólana spúa út
þykkum vöðum spekinga í nýjum og
sífellt esóterískari fræðigreinum,
þar sem eina inngönguskilyrðið virð-
ist vera að geta skrifað nógu mikið
um nógu lítið. Menningarfræðinga
til að færa okkur í allan
sannleikann um kynjuð
viðhorf í póstmódem-
ísku fjölhyggjusam-
félagi. Bókmennta-
fræðinga til að fletta
ofan af duldum sódóm-
ískum mótífum í ýms-
um ástsælum öndvegis-
verkum. Þetta er
botnlítil hít og gefur vel
af sér.
En gamanið er bara
rétt að byrja. Nú púss-
um við rykið af gömlu
og sígildu bragði. Þetta
bragð heitir nýsköpun
athafnamanna á frjáls-
um markaði.' I mjög
einfaldaðri mynd gengur þetta svona
fyrir sig: Einhver ungur framtaks-
samur eldhuginn kemst einn daginn
að þeim niðurstöðu að það sem helst
vanti til að lina þrautir heimsins sé
ný tegund af tannkremi. Þessi teg-
und er að vísu alveg eins og gömlu
sortirnar, nema bara með rifsberja-
bragði og frískandi alkóhólkeimi. At-
hafnamaðurinn ungi stofnar fyrir-
tæki og ræður til sín sæg af fólki til
að framleiða dásemdina og útvegar
auglýsingastofum næg verkefni við
að sannfæra lýðinn um að eintómur
grátur og gnístran tanna bíði allra
sem fara á mis við nýja undratann-
kremið með rifsberjabragðinu og
frískandi alkóhólkeimnum. Og þann-
ig, kæru böm, verður hagsældin til.
En betur má ef duga skal! Þótt
ofangreindar leiðir séu nánast óþrot-
leg uppspretta nýrra og tilgangs-
lausra starfa eru takmörk fyrir því
hversu mikið má mjólka jafnvel júg-
urdigurstu kýr. Nú taka sýndar-
störfin við. Hvarvetna spretta upp
áður óþekktar en skyndilega ómiss-
andi starfstéttir: gæðastjómendur,
þarfagreinendur, ímyndaráðgjafar,
almannatengslafulltúar og þannig
áfram óendanlega. Þótt heitin séu
íburðarmikil er öllu óljósara hvert
inntak þessara starfa á að vera en
það skiptir engu. Aðalatriðið er að
þau séu til staðar og að einhverjir
þurfi að sinna þeim.
Þá er verkið nánast fullklárað. En
enginn sannur skipuleggjandi geng-
ur frá iðju sinni án þess að huga fyrst
að framtíðinni. Hér vippum við fram
úr erminni uppfinningu nokkurri
sem svala mun atvinnuþörf þjóð-
félagsins um langa ókomna hríð:
Þekkingarþjóðfélagið.
Þekkingin í þekkingarþjóðfélag-
inu táknar ekki eins og ætla mætti í
fljótu bragði visst verklag eða
ákveðnar staðreyndir sem fólk þarf
að kunna skil á til að geta sinnt vinnu
sinni enda væri það varla ýkja bylt-
ingarkennd nýjung. I gervallri
Nútímaþjóðfélag
Markmið þekkingar-
þjóðfélagsins er ekki að
framleiða raunverulega
þekkingu, segir Kári
Auðar Svansson, heldur
að skaffa fólki störf við
að virðast vera að fram-
leiða þekkingu.
mannkynssögunni er ekki unnt að
benda á neitt tímabil á neinum stað
þar sem slíks hefur ekki verið þörf.
Nei, byltingin í þekkingarþjóð-
félaginu er sú að þekkingin er ekki
lengur vinnuforsenda heldur vinnu-
afurð; takmarkið er að framleiða
þekkingu. En nú spyrja sumir
kannski í sakleysi sínu: Hvaða þekk-
ing er þetta sem allir eiga að sitja
sveittir við að matreiða hver ofan í
annan? Er það þekking um áveitu-
kerfi í Kína? Mökunarhætti evr-
ópskra fjallageita? Súrheysverkun í
Skaftárhreppi um miðja 17. öld?
Hvað er það? Veit það nokkur?
Sá sem spyr svo fávíslega hefur
augljóslega ekki skilið bofs í eðli nú-
tímaþjóðfélags. Markmið þekkingar-
þjóðfélagsins er auðvitað ekki að
framleiða neina raunverulega þekk-
ingu heldur aðeins að skaffa þúsund-
um manna störf við að virðast vera
að framleiða þekkingu. Takið sér-
staklega eftir því að hér er ekki talað
um að öðlast þekkingu heldur að
framleiða hana. Þekkingunni er sem
sagt skipað á bás með ímynd, verð-
bréfavísitölum og öllum hinum sýnd-
arafurðunum sem nútímaþjóðfélag
hefur gert að skurðgoðum sínum. Og
þannig á það einmitt að vera.
Með ofangreindu móti hefur okk-
ur tekist að skapa samfélag þar sem
flest störfin eru því sem næst ger-
samlega gagnslaus. Að auki bætum
við um betur og þvingum fólk til að
drekkja sér í endalausri yfirvinnu og
helgarvinnu við að sinna þessum
störfum sem enginn kærir sig um að
sé sinnt hvort eð er. Allt saman til
þess eins að þóknast hinum kalv-
ínska vinnumóral því nútímaþjóð-
félag kæmist að öllum líkindum
prýðilega af þótt meðalvinnutími
væri ekki nema fjórir til fimm tímar
ádag.
Eins og kerlingin sagði: „Ef þetta
er ekki hagkvæmni, þá stundar páf-
inn stóðlífi."
Höfundur er nemi í HI.
Kári Auðar
Svansson
ALLRA SÍÐUSTU DAGAR!
ENN MEIRI VERÐLÆKKUN
flLLTflÐ 2Q0/0 AFSLATTUR
ÚLPUR - BUXUR r ' •/. OPIÐ
REGNGALLAR S.PAR SPORT FIMMTUDAG 9-18
GOIMGUSKOR TOPPMERKI Á LÁGMARKSVERÐI FOSTUDAG 9-18.30
ÍÞRÓTTAGALLAR LAUGARDAG 10-16