Morgunblaðið - 28.12.2000, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VAFALÍTIÐ hafa
flestir heyrt getið um
alþjóðatungumálið
esperanto, sem var búið
til af pólska gyðingnum
Lazaro Ludoviko Zam-
enhof árið 1887. Ár
hvert er haldinn fjöldi
þinga þar sem esper-
antistar koma saman
og tala málið, þ. á m.
svonefnd heimsþing,
sem telja má hápunkt
þeirra, en þar koma
saman esperantistar
hvaðanæva úr veröld-
inni til skrafs og ráða-
gerða um framgang
málsins á heimsvísu og
ekki sízt til að rækta vináttuna, sem
verður til við að ræðast við á máli
sem er hlutlaust og hafið yfír tak-
markanir þjóðernishyggju og trúar-
fordóma.
Að þessu sinni var heimsþingið
haldið í landi forfeðra Zamenhofs,
Israel, á Biblíuslóðum. Að vísu var
þetta þing fremur fámennt, sem
vafalítið má rekja m.a. til ótta margra
við að sækja landið heim vegna þess
ótrygga ástands, sem þar hefur ríkt
um árabil. Aðeins sóttu
það um 900 manns að
þessu sinni, en vana-
lega er þessi aðsókn á
bilinu frá 2000-5000
manns. Vandamál Mið-
Austurlanda eru gríð-
arleg, eins og flestir
vita, og virðast oft á tíð-
um illleysanleg eða
jafnvel óyfírstíganleg
með öllu, eins og hinar
síendurteknu skærur á
milli gyðinga og araba
bera vott um, og virðast
engan enda ætla að
taka. Þá er það huggun
harmi gegn að verða
vitni að samkundu sem
þessari, sem gefur von um betri tíð
með blóm í haga fyrir allt mannkyn-
ið, þar sem hugsjónin um bræðralag,
útrýmingu styrjalda og frið og vin-
áttu meðal þjóða mun vonandi verða
til þess að vinna bug á hinni hræði-
legu örbirgð í heiminum og lamandi
áhrifum styrjalda. Mörgum kann að
þykja, að þessi sjónarmið séu heldur
draumórakennd, ef tekið er mið af
því mjög svo bágboma ástandi, sem
ríkir á mörgum stöðum í heiminum.
Alþjóðatungumál
Tungumálið esperanto
hefur lifað af allar styrj-
aldir og lægðir. Loftur
Melberg Sigurjdnsson
sat 85. heimsþing
esperantista í Tel-Aviv
----7-----------------------
í Israel fyrr á árinu.
En sú staðreynd, að tungumálið
esperanto hefur lifað af allar styrj-
aldir og lægðir, gefur sannarlega
tilefni til bjartsýni. Það virðist gætt
vissum lífsanda og sprettur upp lif-
andi eins og fuglinn Fönix, þegar það
virðist vera að því komið að deyja út,
eins og raunin var eftir seinni heims-
styrjöldina. Ekki er úr vegi að ætla,
að sá lífsandi hafi einhvem óræðan
tilgang, sem síðar eigi eftir að koma í
ljós. Reyndar er eitt af því, sem
mannkynið þarf sárlega á að halda,
einmitt hjálpartungumál, til þess að
stuðla að því að hinar stríðandi
fylkingar mannkynsins sameinist.
Þrátt fyrir að esperanto sé útbreitt
í öllum heimsálfum hefur það ekki
náð að skjóta rótum svo nokkru nemi
í arabaheiminum. Það er ekki fyrr en
nú eftir eins árs þrotlausa upplýs-
ingaherferð og viðleitni til kynningar
á esperanto og möguleikum og til-
gangi þess sem hnattræns sam-
skiptamiðils, að áhugi vaknaði hjá all-
nokkrum einstaklingum í Jórdaníu,
en hún virðist einmitt það arabaland,
sem er aðgengilegast og móttækileg-
ast fyiir alþjóðlegum áhrifum, og
hefur hún orðið í þessu tilliti eins
konar lykill að arabaheiminum. All-
margir, eins og áður segir, lýstu yfir
áhuga sínum íyrir málinu, kostum
þess og möguleikum, en það gæti í
þessu tilfelli þjónað sem brú á milli
menningarheima og orðið til þess að
yfirstíga fordóma, bæði menningar-
lega og trúarlega, og skapað þannig
skilyrði fyrir friði og gagnkvæmum
skilningi. Sú þróun mála, sem lýst
hefur verið, varð til þess að efnt var
til svokallaðs Forþings, sem haldið
var bæði í Jórdaníu og ísrael, eins
konar undanfara Heimsþingsins í
Tel-Aviv. Enda þótt undirritaður hafi
ekki sjálfur verið þátttakandi í þessu
fjögurra daga þingi í Jórdaníu / ísra-
el, fyrstu þrjá dagana í Jórdaníu og
síðasta daginn í Israel, heldur aðeins
Heimsþinginu í ísrael, getur hann
staðfest að menntamálaráðherra
Jórdaníu hélt þar ræðu, þar sem
hann fjallaði um alheimsvæðingu og
menningarleg tengsl á milli araba-
landa og umheimsins, og beindust
síðan umræður að togstreitu milli
menningargilda, t.d. alheimshyggju
andspænis staðbundnum og trúar-
legum hefðum. Þema þingsins í Jórd-
aníu var „Alheimsvæðing og araba-
löndin".
Síðasta daginn var haldið yfir
landamærin, og lokaáfanginn fór
fram í Friðarskólanum í þorpinu
Neve Shalom/Wahat-al-Salam (Frið-
arvinin), þar sem haldnir voru marg-
ir fyrirlestrar, en þó bar hæst um-
fjöllunina um sambúð gyðinga og
araba í f srael.
Næsta dag hófst sjálft Heimsþing
esperanto í Tel-Aviv, sem stóð í heila
viku. Þar var að venju margt í boði,
bæði fyrirlestrar um hin ólíkustu
efni, að sjálfsögðu allt á esperanto,
oftast á sama tíma, þannig að gestir
urðu að velja úr það sem hugur
þeirra stóð helzt til. Einnig leiksýn-
ingar, kórsöngur og þjóðdansar, sem
gyðingar höfðu flutt með sér frá sín-
um fyrri heimalöndum, þegar þeir
sneru heim til ísraels. Enn fremur
var þar bóksala og ýmislegt fleira.
__________________UMRÆDAN________
Esperanto o g samskipti þjóðanna
Loftur Melberg
Sigurjónsson