Skírnir - 01.12.1906, Page 37

Skirnir.
Hóiar í Hjaltadal og Hóiabiskupsdæmi.
3?5
að með ofsa og ofbeldi og það af útlendu valdi, svo að
seinni villan varð argari en sú fyrri. Jón biskup Arason
er orðinn dýrlingur í augum vor íslendinga, og það af
maklegleikum, a-f því að hann barðist af alefli gegn þessu
illræmda, danska Bessastaðavaldi, sem þá var að gægjast
hér inn, og lét líf sitt á höggstokknum. Jón biskup er
sannnefndur hamingjumaður af því, að honum veittist sú
sæmd að berjast fyrir sjálfstæði þjóðar sinnar, en miklu
dýrlcgastur verður hann og mestur hamingjumaður fyrir
það að hann fékk að deyja í baráttunni fyrir frelsi henn-
ar. Það er fagur dauðdagi að láta lífið fyrir þjóð sína.
Það er minkun af Islendingum að minnast hans ekki
betur en gjört er, hann er þjóðhetja vor. Mig minnir, að
Grisli Brynjólfsson kalli hann á einum stað »síðasta
íslending«.
I þetta mund var ilt að vera á Hólum »Margur
var óskapaarfur kirkjufjánna«. Hóiakirkju rændu Danir
og rupluðu. Þá var tekinn gullkaleikurinn mikli, er
Gottskálk biskup lét smíða, »ærið gull og silfur, baglar
silfurslegnir af í’ostungstönnum og margt annað«. Fólkið
flýði burt frá Hólum af ótta fyrir Dönum, sem lágu við
Oddeyri á Eyjafirði á tveim herskipum. Helga fylgikona
Jóns biskups hafðist lengi sumars við i Glóðafeyki, fjalli
fyrir ofan Flugumýri; var hún þar með sonardóttur sinni,
Guðrúnu, í mosalituðu tjaldi, svo að Danir og fylgifiskar
þeirra yrðu hennar ekki varir. Biskupinn OJafur Hjalta-
son var gersamlega í tjóðrinu hjá Dönum, lítilsigldur og
fatlaður andlega og líkamlega. Þorði ekkei t annað að
gjöra en það sem Danir lögðu honum fyrir að gjöra.
Haft er t. d. eftir honum, að postularnir hafi ekki átt
jarðir. Konungur lét grcipar sópa um allar klaustra
eignir — og þar með tók liann allar biskupstíundir o. fl.,
og má geta nærri, að það var ekki smáræðis rýrð í
tekjum biskupanna, sama var að segja um meiri hlutann
af sektum, sem áður hafði fallið biskupum, þær féllu nú
konungi, t. d. fyrir brot í hjúskaparmálum. Vald biskupa