Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.08.1909, Síða 83

Skírnir - 01.08.1909, Síða 83
Upphaf konungsvalds á íslandi. 275 Hitt varðar mestu, að höf. hefir að vorri ætlun tekist að leiða gild rök að því, að sáttmálinn hafi verið hafður upp í Lögréttu og eiðarnir unnir þar til þess, eins og höf. kemst að orði, »að setja á hvorttveggja -stimpil hins almenna íslenzka löggjafarvalds, að lög- helga það svo, að það væri bindandi fyrir alt landið, því að »sh'k- ur samningur milli eins landshluta og erlends konungs« gæti »með engu móti verið lögmætur, nema til hans fengist samþykkt Lög- réttunnar«. En það só á hinn bóginn óyggjandi sönnun fyrir þvf, »að Íslandl262 skoðaði sig sjálftogvar skoð að af Hákoni konungi sem sjálfstætt, fullveðja r í k i«. En þá falla og eins og að líkindum lætur allar getgátur Berlins og heilaspuni um þetta atriði um koll af sjálfu sór. Höf. vítir með réttu, að Berlin prentar í riti sínu gallaðan texta af Gamla sáttmála, en fylgir ekki texta þeim, sem prentaður er í Ríkisrétt. 1.—2. bls. og leiðróttur með samanburði allra hand- rita. Mætti leiða ýmsar getur að því, hvernig á þessu stendur. Er Berlih svo óvandur að heimildum sínum? Efast hann um, að handrit þau sóu til, sem textinn er leiðróttur eftir 1 Eða hefir hann ekki haft hliðsjón af handritum þessum, af því honum var svo ríkt í hug, að færa sönnur á kenningu sína, að Islendingar gengu ekki persónulega Hákoni konungi á hönd, heldur Noregs konungi. Ekki er ósennilegt að einhver af ástæðum þessum, ef til vill ein eða fleiri, hafi verið þess valdandi, en vór þorum ekki að fullyrða neitt um það. Sk/ring höf. á því, að handritunum af Gamla sáttmála ber ekki saman um upphæð skattsins (35. bls.) er í alla staði skarpleg og sennileg. Sama er að segja um röksemdaleiðslu höf. fyrir því, að þegnskyldujátning íslendinga er miðuð við »p e r s ó n u k o n- ungsins, en ekki við stöðu hans sem Noregs- konungsí, Með róttu telur höf. það n ú vafasamt, hvort rótt só að draga þá ályktun af orðalagi Gamla sáttmála, að hann hafi skapað persónusamband milli Noregs og Islands. Einkar vel rökstudd er sk/ring höf. á þeim orðum sáttmál- ans, að íslendingar skuli »ná íslenzkum lögum«. Yirðist það litl- um vafa undirorpið, að þessi skuldbinding konungs taki einnig til æðsta stjórnarfyrirkomulags landsins og að Islendingar, sem gengu konungi á hönd 1262, »ættu eftir sem áður að eiga lögsögumanninn, Lögróttuna og fjórðungsdómana sameiginlega við aðra landsmenn«. Enda kemur það, eins og höf. tekur fram, heim við staðreynd þá, 18*
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96

x

Skírnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.