Skírnir - 01.08.1913, Blaðsíða 23

Pákinn og fjósamaðarinn.
215
gegnt prófessorsembætti. En nú er það athugandi, að
flestii' þessara titla eru nöfn á embættum sem ekki eru
lengur til. Etatsráð, justitsráð, kammerráð, kancelliráð
■o. s. frv. táknuðu upphaflega embætti eins og t. d. ráð-
herratitillinn eða prófessorstitillinn nú. Kancelliráð voru
þeir sem sæti áttu í kancellíinu. Að gera einhvern að
kancellíráði er því að jafna honum við embættismenn frá
fyrri öldum, og mætti segja um þá sem slík virðing veit-
ist, að þeir »aafnist til ferða sinna«. Þessir titlar eru með
öðrum orðum leifar gamallar verðlagsskrár, alveg eins og
vér reiknum iandaura í áinum og fiskum. Þetta hefir
meðal annars þá kosti, að titillinn orkar síður tvímælis
heldur en þegar hann er nafn á embætti sem allir
þekkja. Nú vita fáir hvað til þess þurfti að vera gjald-
gengur í kancellíinu, og þó gömlu kancellíráðin snúi sér
við í gröfinni þegar eitthvert nýtt kancellíráð bætist í
hópinn, þá geta þau ekkert sagt. Og þó þau þykist ef
til vill hafa verið einu virkilegu kancellíráðin, þá verða
þau að láta sér lynda að hinir, sem af góðum og gildum
ástæðum aldrei hafa í kancellíið komið, séu gerðir að
»virkilegum« kancellíráðum, því eitt hið einkennilegasta um
þessa titla, er ekki tákna neitt virkilegt embætti, er það,
n,ð það skuli mega hækka tignina sem þeim fylgir með
því að setja orðið »virkilegt« framan við. Það er hins
vegar bending um. það að hin upprunalega merking er
gjörsamlega horfin úr orðunum, að þau eru ekki annað
en hljómur, að sínu leyti eins og blásið væri sérstakt lag
í lúður, eða hringt sérstakri bjöllu, til að gjöra heyrum
kunnugt hvar maðurinn stendur í metorðastiganum. Og
að því einu miða í rauninni þessir titlar.
Ef vér svo lítum á orðurnar, þá eiga þær svipaða
sögu og titlarnir. Orður voru upphaflega eins konar fé-
lög, stofnuð af konungum í því skyni að tengja meðlimi
þeirra því betur við konungsvaldið og launa þeim góða
þjónustu með slíkum heiðri sem félagsskapnum fylgdi.
Skilyrði þess, að verða meðlimur slíkrar orðu, voru og
eru mismunandi, eftir því hver orðan er. Þessari fé-