Skírnir - 01.08.1913, Blaðsíða 59

Xútima hugmyndir um barnseðlið.
251
en ekki innlendri reynslu.1) En sú reynsla er samt mik-
ils verð, af því svo virðist, sem hún muni brátt valda al-
gerðum straumhvörfum í skoðunum og aðgerðum í öllum
uppeldismálum. Það uppeldis- og fræðslukerfi sem menta-
þjóðirnar eiga nú við að búa er að miklu leyti bygt á
margra alda gömlum kenningum, sem reynslan brýtur
fleiri og fleiri skörð í með ári hverju. Við vitum nú margt
í þessum efnum, sem eigi má breyta eftir, vitum að allir
menn eru nokkuð ólíkir að meðfæddum hæfileikum, að
heilsu, vilja-afli, skilningi, minni, hneigðum o. s. frv En
við látum eins og allir séu ste^^ptir nákvæmlega í sama
mótinu, og fáum þeim í skólunum sömu viðfangsefnin. Við
vitum að heppilegast er að velja mönnum æflstörf eftir
eðli þeirra og hneigðum. Þó er sjaldnast spurt um slíkt,
heldur ráða oftast dutlungar, og framavonir vandamanna,
eða bláber tilviljun að hvaða starfi er snúist. Bæði um
uppeldi og atvinnuval renna flestir blint i sjóinn í trausti
þeirra viJlukenninga, að allir menn séu eins, og að upp-
eldið geti gert menn hæfa til að takast á hendur hvers-
konar störf. Engum sem skilur, hve illa er hér sáð, mun
á óvart koma, þótt uppskeran verði misjöfn. Hann veit að
skólarnir hljóta oft að hafa miður heppileg áhrif, því að
þeir eiga að fella óendanlega breytilegar barnsálir i eitt
einasta mót, mót reglugjörðarinnar. Og fremur er ólíklegt
að draumsjónir og metorðavonir foreldranna séu ætíð bezti
mælikvarðinn til að ákveða, hvar á mannfélagshillunum
barnið þeirra sé bezt komið.
Sá skoðunarháttur og þær tilraunir, sem drepið hefir
verið á hér að framan, er spor í áttina til að fá ábyggi-
lega undirstöðu í uppeldi og atvinnuvali, og mun senni-
lega verða því hægra aðstöðu í þeim efnum, sem tímar
‘) Heimildir: Alfred Binet: Les Idées modernes sur les Enfants.
Paris 1910. Gustave le Bon: Psychologie de 1’ Education. Paris 1910.
P. Malapert: Alfred Binet [L’ Education. 4. Année No. 1. 1912]. L’ Etude
psychologique de l’Enfant. Bulletin 1912. Paris. William James:
Talks to Teachers on Psychology. London 1911. Stanley Hall: Adole-
scence. Vol. I. Xew-York 1911.