Skírnir - 01.08.1915, Page 53

Um islenzka timatalið.
277
Lítum í okkar fornfrægu lög (Grrágás); þ a r má
sjá »hið forna íslenzka tímatal«; þar er alt miðað við1
vikur og misseri og sjaldan minst á mánu ði og
þá bersýnilega ávalt átt við 4 vikna rnánuði. Og fiettum
»l'ornbréfasa fn inu * okkar (Diplomatarium Islandicum); þar
sjáum við að allur fjöldinn af íslenzkum fornbréfum
er dagsettur eftir messudögum1) örfá eftir kirkjumánuðum
(Jan.—Des.) og enginn »11. dag Einmánaðar« eða því
um líkt.
Og þetta hélzt langt fram yfir siðaskiftin. Þjóðin tók
aldrei upp 30-nættu mánuðina, og kirkjumánuðina (alma-
naksmánuðina) lét öll a 1 þ ý ð a manna ónotaða fram á
18. öld.
Engu að síður heflr íslenzka þ j ó ð i n á öllum öldum
kunnað að nefna m á n u ð i. Það er enn í dag alsiða
hér á landi að kalla 4 vikur mánuð, og2 vikur
hálfan mánuð, og þ a ð hefir verið íslenzkur þjóðar siður
frá öndverðu, liklega síðan á landnámstíð.
í fornu og nýju íslenzku tímatali (alþýðu-
tali) eru 4 vikur kallaðar mánuður — íslenzk-
u r m á n u ð u r. Þessir íslenzku 4 vikna mánuðir blasa við
manni í elztu löggjöf landsins. Og þeir eru enn á hvers
manns vörum, þrátt fyrir rímbeglu, rímin og »almanökin«.
Þegar við segjum »mánaðartíma«, þá skilur hver maður,
að átt er við 4 vikna tíma, og eins að átt er við 2 vikur, ef
sagt er »að liálfum mánuði liðnum«. Þetta er enn föst
landsyenja
En lítum nú í lögin fornu, á fáein dæmi:
1) Ef menn eiga skóga saman og vill annar skifta
skóginum »þá scal hann fara til heimilis þes manz, er
‘) t. d : „11 nottam epter Laurenoins Messo“ (1282), Dl. II339;.
midvilíudag hin nesta epter Michaelis messu (1371), DI. III 272 ; „Jacohs-
messu aptann“ (1405), DI. III70S; „Drottinsdaginn næstan epter allra
heilagrames«u“ (1426) DI. IV 340; „Midvikvdagenn i nivvikna favstv“
(1437), DI. IV546; „Næsta dag epter allra heilagra messv“ (1510), DI
VIII332 ; „Inventio sancte crucis um vored“ (1521), DI. VIII787 ; „Kross-
xnessu um haustið11 (1521), DI. VIII823.