Skírnir - 01.08.1915, Blaðsíða 109

Ritfregmr.
333
■mest lesin bók i heimi, önnur en biblían. Þúsund og ein nótt
tekur yfir fjölda lengri og smærri æfintýra, sem mjög eru auðug
aö hugórum og hugmyndaflugi; auk þess eru þar nokkurar ásta-
sögur og kymisögur. En allar eru sögur þessar samtengdar í einn
flokk þann veg, að þær eru lagðar í mmm drotningunni Sheherzad.
Var svo mál með vexti, að Shahrian konungur hafði staðið drotn-
ingu sína að ótrygð við sig. Lót hann þá taka hana af lífi og
síðan allar þær drotningar, er hann gekk að eiga, eftir fyrstu nótt-
ina, unz Sheherzad drotningu hans hepnaðist að leysa líf sitt með
með því að segja konungi sögur; hélt hún því áfram þar til er
hún fekk lífsgrið að fullu.
Svo segja fróðir menn á þessi efni (hér um vísast sórstaklega til
rits eftir Johannes Ostrup, sem heitir Studier over
Tusind og en Nat, Kh. 1891), að upphaflega sóu sögurnar
persneskar, en hafi fengið arabiskati búning, jafnvel þegar á 9. öld.
En sennilega só þó Þúsund og ein nótt í þeim búningi, sem nú er
hún, til orðin í Egyptalandi á 14. og 15. öld. Eru mörg handrit
til af ritinu og all-ólík, og því vandi mikill að greina þar í milli.
Menningarsögu Austurlanda er Þúsund og ein nótt ómetan-
legur fjársjóður. Lifnaðarhættir og hugarfar Austurlandaþjóða lýsa
sór þar mjög vel. Frásagnarhátturinn er einfaldur og langdreginn,
en einmitt við það koma atvik daglegs lífs fram á mjög skýran
hátt. Hins vegar er hugmyndaflugið ótæmandi og efnið mjög fjöl-
breytt; því hefir þetta ritsafn stöðugt haft vald yfir hugum manna,
og mörg eru þau skáld, einnig í Norðurálfu, sem þangað hafa sótt
yrkisefni. Ekki er þó lengra að rekja en til ársins 1700 hór um
bil, að Norðurálfumenn kyntust Þúsund og einni nótt. Árið 1704
—1717 kemur út í París hin fyrsta þýðing á bókinni, eftir Galland
(í 12 bindum), en síðan hefir bókin verið gefin út og þýdd marg-
sinnis á fjölmargar tungur. Einnig eru til ýmsar arabiskar útgáfur.
Árið 1857 ræðst Páll bókbindari Sveinsson í það stórvirki, sem
þá þótti, að byrja á því að gefa út á íslenzku Þúsund og eina nótt.
Páll fekk til Steingrím Thorsteinsson, sem þá var í Kaupmanna-
höfn að námi, að þýða ritið. Steingrímur lauk við þýðinguna og
kom hún út i fjórum bindum þykkum í Kaupmannahöfn á árun-
um 1857—1864, í stóru áttablaðabroti. Ekki var þó almenuingi
hór á landi Þúsund og ein nótt algerlega ókunn fram að þessu. Þor-
steinn Jónsson hafði þýtt og gefið út í Viðeyjl835 S a g a n u m
Þá tíu Rádgjafa og SonAzád Bachts Konúngs,
en það er úr Þúsund og einni nótt. Sömuleiðis hafði Benedikt