Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Side 7

11
árvöllum, hlóð hann torfgarS mörg hundruð faðma, niður frá túni
og vestur reitina alla, með skurði, er hann veitti læknum í, fyrir
vesturendann. Girðingin varnaði stórgripum að komast á engjarnar.
Hafði hann og þá þegar á fyrsta ári fengið þar 500 heyhesta.
Eigi varð þeim atorkubónda aldur að meini. Hann drukknaði við
Þykkvabæjarsund 1861, 41 árs að aldri. Kona hans, Vigdís Jóns-
dóttir, var líka dugleg búkona. Var hún náskyld Þuríði, konu Jóns
Loftssonar og móður Einars alþingismanns á Geldingalæk, og úr
Mýrdalnum. Þau hjónin áttu nokkur börn, þ. á. m. Jón, er síðar bjó
á sama stað. Vigdís bjó 50 ár í Gunnarsholti (d. 1894). Síðari mað-
ur hennar var Halldór Einarsson frá Reyðarvatni, af Hvammsætt
(d. 1918). Eftir lát Vigdísar tók Jón sonur hennar við búi í Gunnars-
holti og bjó þar í 30 ár, eða til dauðadags 1924. Kona hans (1889)
Hólmfríður Erlendsdóttir frá Breiðabólstað á Álftanesi (sonur: Einar
bóndi á Eystri Geldingalæk). — Þetta voru síðustu búendur á þessu
býli, og var ekki að ástæðulausu flúið þaðan og bærinn myndarlegi
(bæjardyr, stofa, baðstofa og eldhús með eldavél, var allt sundur-
þiljað innan þriggja veggja) rifinn og seldur 1925.
Omurlegt um að litast. Skúli á Keldum lýsir því þannig (Eyðibýli
I, bls. 192): ,,Þá og fyrr var þar óverandi og óbyggilegt heima.
Sandur skefldi fram af húsum, hálffyllti bæjarrönd, heygarð, hús og
jafnvel 120—200 hesta hlöðu, nýbyggða . . . Þá var ömurlega ljótt
þar í kring. Túnblettur, sem eftir var í kringum bæinn og átti enn að
heita áfastur Veitu, til útsuðurs af bænum, var allur yfirdrifinn af
sandi og fönnum framan í brekkunni. Oft hafði þá og fyrr dregið
sand yfir allt túnið, en í austanáttar bráðviðri hreinsaðist það oft
furðu vel. En vegna gárans fyrir austan, sem kominn var fram í
Klofalæk, hætti áfokinu að létta af nema í haflægri átt, sem sjaldan
kom. Að síðustu var á hólnum, sv. við bæjarhornið, blásið skarð
niður í möl og niður í brekkuna vestan við kálgarðinn. Þar hafði
legið sandfönn allmörg ár. I kálgarðinum þreifst ekkert líf síðustu
árin“. —
Enn þá (1936) sést vel fyrir þessum stóra kálgarði að neðan-
verðu, og halda heimilisnjólarnir tryggð við hann. Líka mótar fyrir
tröðum vestur frá bænum, niður eftir hólnum. En yfir bæjarrústirnar
er svo gróið, að litlu er hægt að lýsa. — Og nú, enn síðar (1949),
er þarna orðin slægja aftur.
Atlis. Orð var á því gert, á síðari hluta síðastliðinnar aldar, að á bæ
þessum hefði verið ógætilega farið með legsteina úr gamla kirkjugarð-