Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Page 76

GAMALL ÍSLENZKUR RENNIBEKKUR
Eftir Kristján Eldjárn.
I Strandamannabók Péturs Jónssonar frá Stökkum, Reykjavík
1947, er þáttur um reka á Ströndum og hagnýtingu hans og allítar-
lega skýrt frá smíðum manna þar í sýslu, m. a. rennismíði. Hinn
frumstæði rennibekkur, sem vitað er, að notaður var við þessar
smíðar, er nú enginn til, hvorki á safni né í eigu manna úti á landi,
að því er bezt verður vitað, og því hefur Pétur Jónsson komið eftir-
farandi orðsendingu inn í bók sína (bls. 150):
,,/Eskilegt væri, að eftirlíking eins slíks rennibekks yrði smíðuð
eftir fyrirsögn einhvers, sem hefði séð hann, og yrði henni svo komið
á Þjóðminjasafn vort, meðan enn er tími til“.
Við þessum tilmælum hefur gamall þjóðhagasmiður, Jens Jóns-
son frá Smiðjuvík í Grunnavíkurhreppi, nú á Stekkjum í Hnífsdal,
orðið vel og dyggilega. Jens er nú háaldraður maður, en var talinn
listasmiður, og eru margir hlutir til eftir hann vestra, einkum á Isa-
firði, og er margt af því líkingar af gömlum búsáhöldum. Veturinn
1948—49 smíðaði hann líkan af hinum gamla rennibekk og sendi
Þjóðminjasafninu að gjöf (kom 12. 5. 1949).
Fyrir um það bil 65 árum, þegar Jens var 10—12 ára, sá hann
rennibekkinn fyrst, hjá Benedikt Hermannssyni, bónda í Reykjarfirði
við Geirhólm.1 Benedikt hafði verið vinnumaður að Horni hjá Stíg
1) Hans Kuhn sá þennan bekk Benedikts Hermannssonar í Reykjarfirði
1927. Hann sagði Matthíasi Þórðarsyni frá honum, og skrifaði Matthias
ekkju Benedikts, Ketilríði Jóhannesdóttur, 5. 11. 1927 og falaði bekkinn.
Ketilríður svaraði 16. 2. 1928 og kvað bekkinn svo mjög eyðilagðan, að
hann yrði ekki með nokkru móti látinn á safn. Þegar ég kom í Reykjar-
fjörð 2. júlí 1953 tókst ekki að hafa upp á neinu úr bekknum nema einu
járni, sem honum hafði fylgt. En vel mundu hjónin í Reykjarfirði eftir
bekknum, enda húsfreyjan dóttir Benedikts og húsbóndinn, Jakob Kristjáns-