Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Blaðsíða 50

54
fóðrast 1 kýr og vetrungur. „Skóg á jörðin, sem brúkast til kolagjörðar,
eldingar og fyrir pening til léttis við hey. Slægjur eru engar utan túns.
Hagar mjög litlir“. Egi er rétt nú á dögum að kalla hagana litla, þeir eru
fremur víðlendir og góðir, en skógur kann að vera minni en 1711, þó er
skógarblettur á fögrum stað í góðu skjóli og í vexti, með gætilegri að-
hlynningu og góðum áhuga bóndans.
Húsrúst fágœt. Ekki munu nú sjást eða þekkjast neinar fornaldar-
rústir austan Bjólfells, nema aðeins af einu stóru húsi. Hún er norð-
austan undir Austurbrekkum svonefndum, á berum mel, sem er ával-
ur og mikill um sig, en ekki hár. Brekkur eru þar brattar og háar,
hæði að sv. og sunnanverðu og líka í nv., en geil á milli, er Tindgil
mun heita. Fyrir norður- og na.-átt tekur svo við brún hraunsins fyrr-
nefnda. Þarna um ölduna og austur frá henni er dalur langur milli
hrauns og hlíðar. Austarlega í þeim dal er stöðuvatn, ekki stórt, sem
Selvatn heitir. Þar er gras umhverfis og fuglalíf. Nafn vatnsins sýnist
benda á selstöðu, en hvaðan eða hvenær, mun enginn geta sagt með
vissu, og engar leifar slíkra bygginga sjást þar í nánd. Nú er svæði
þetta þó talið í Næfurholtslandi. Mold er undir rústinni á melunum,
og sést af því, að húsið hefir verið byggt á gróinni jörð. Hefir það
verið eitt mikið og langt hús, til na.- og s.-áttar, og er nú í litlum halla
til suðurs. Grjót er þar svo mikið, að veggir inni hafa verið byggðir
úr grjóti að mestu eða öllu leyti, og allt er það aðflutt, því að eng-
inn steinn sést þar á melöldunni umhverfis. En af undanblæstri er
það nú svo hrunið út, mest til beggja hliða og í suðurendann, að þess
er enginn kostur að mæla stærðina. En dálitla eldri hjálp hefir maður
þó við að styðjast. Bóndinn í Haukadal, Magnús Runólfsson, reiddi
mig upp eftir og að Hekluhrauninu nýja (20. 6. 1947). Hann sagði,
eftir Árna bónda Hannessyni í Helli í Landi, sem var fæddur 1873
og alinn upp í Haukadal, að á æskuárum Árna hefði þessi eina hús-
rúst sést vel, verið með gróðri inni og í skjóli vesturhlíðar. Hefði hon-
um mælzt tóttin 80 fet á lengd, en víddina mundi Magnús ekki. Líka
hefðu þá auðsjáanlega verið dyr á báðum endum.
Þótt grjótdreifin nái nú yfir nærri 20 faðma, bæði á lengd og
breidd, held ég, eftir halla og afstöðu, að þessi mikla lengd, 80 fet,
geti varla verið svo mikil að réttu máli. Er hræddur um annað hvort
misminni eða mæling með unglingsfótum. Gæti trúað máli að 60
íetum (18.6 m), en varla meira, og ógerlegt er nú að geta til um
vídd hússins. Engin líkindi sjást til milliveggjar í húsinu, þótt líkara
virðist, að því væri tvískipt (með þili?), svo löngu húsi, með dyrum