Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Blaðsíða 60

64
Og heyskapur þar heima þó ekki geta talizt fóðra meira en 2 kýr.
Girt var túnið með torfgarði á 19. öld. Nú er túnið vírgirt og ræktað.
Eins fór um býlið í Tungu og Króktúni, Guðmundur Brynjólfsson tók
það til sinna afnota, vegna ágangs á Keldnahagana, þegar Tungan
losnaði úr ábúð Jóns bónda Magnússonar, árið 1876.
Tættur bæjarrústanna (sem mig minnir að væru skemma og bæjar-
dyr með litlum þiljum og baðstofa með glugga á torfgaflhlaði til
suðuráttar, búr og eldhús innar og heygarður að baki, en fjós og hest-
hús vestanvið)1 eru nú allar umturnaðar, því að í staðinn hafa þar
og rétt hjá verið byggð ærhús og hlaða.
Líkindi eru til þess, að Tunga hafi verið byggð í fyrsíu síðla á 16.
öld eða nálægt 1600, því að jarðabókin 1711, segir fyrstu byggð
þar ,,meir en fyrir hundrað árum“. Byggðin þar virðast því hafa
varað skemur en í Króktúni og varla um þrjár aldir.
Það er merkilegast við Tunguland, að í fornöld, sennilega löngu
áður en það byggðist sem sérbýli, hefir verið gerð mikil og mjög
nákvæm vatnsveita á tunguna alla endilanga. Vatnið tekið úr Keldna-
læk, með fyrirhleðslu mikilli rétt neðst í Króktúnslandi, og veitt með
hverjum hól og bala, sem halli leyfði, allt niður í Tungunes. Mótar
enn fyrir áveitustokkum og undirhleðslu. (Sjá ,,Keldur“).
6. Kirkjubcejarhjáleiga. Hefir verið lítið kot og líka orðið
skammlíft. Enda er um það næsta lítið vitað, nema þeíta, sem Jarða-
bók Arna Magnússonar segir: ,,í túnfæti hefir lílilfjörlegt býli staðið,
var hjáleiga frá Vestari Kirkjubæ. Meinasí fyrst byggð eitthvað fyrir
70 árum. Eyðilagðist fyrir 40 árum eða því nær. Landskuld minnir
menn væri 40 álnir. Leigukúgildi ekkert. Kann ekki aftur byggjast
vegna slægnaleysis“. Þrátt fyrir þetta hefir þarna verið tekin upp
ábúð aftur, en sennilega þó aðeins um skamman tíma. I litlu, elztu
kirkjubók Keldna sést það, að 1765 er í svokallaðri ,,Gíslahjáleigu,
Vestra Kirkjubæ“, fædd Þuríður Gísladóttir. — Um feðgin þessi
veit maður ekkert meira.
1) Frá Tungu á ég góðar endurminningar frá fyrstu sendiferð frá Keld-
um, einn á annan bæ, þá á 6. eða 7. ári. Man vel, að ég fékk nýjar kartöflur,
uppteknar löngu fyrir venjulegan tíma, og þótti sælgæti — með kökum
— o. fl. Minnisstæðast er þó örlítið vasakver í fallegum spjöldum, sem
Guðlaug dóttir hjónanna þar gaf mér. Það var fyrsta bókin, sem ég eign-
aðist, og páraði í hana mér til minnis á næstu árum. Guðlaug Jónsdóttir
var ofurlítið hagmælt og orti nokkrar vísur. Hún giftist Guðmundi vinnu-
manni á Keldum, syni Gunnars Guðmundssonar frá Hlíð og Ingiríðar frá
Keldum Guðmundsdóttur. Þau bjuggu í Gíslakoti í Holtum.