Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Page 54

58
þannig í aðalatriðum: Sumir halda hana 10 hundruð, aðrir 15 hundruð.
Eigandi kirkjan í Klofa.1 Ábúandi Jón Björnsson. Landskuld 80 álnir og
3 kvígildi, en var 35 árum fyrr 100 álnir og 4 kvígildi og að auki 20 álna
kvaðir, en engar 1711. — Leigur skyldi greiða í Skálholti. Kvikfé var þá
7 nautgripir, 109 kindur og 11 hross. Fóðrast á heyjum 4 kýr. „Skóg á
jörðin, sem brúkast til kolagjörðar, og verður það þó varla; fyrrum hefir
hann nokkuð betri verið, þó ekki til raftviðartaks. Hagar forargast af
vikri og grjóti. Torfskurður er slæmur“.
Bærinn stendur nú, 1948 (en varð þá mannlaus), undir brattri, gróinni
hraunbrúninni að sv.-verðu, skammt vestur frá nefinu, sem lækurinn
kemur undan. Og svo nærri brúninni, að álengdar sýnist því líkast, sem
bæjarhúsin séu forskálar út úr snarbrattri brúninni. — Túnið er orðið
mjög stórt og stækkað af nýförnum ábúanda, Þorsteini Björnssyni. Tún-
efni er óþrjótandi á móaflötum, en vikri blandnar munu þær vera. —
Skammur spölur er þó fram að læknum, og sunnan að honum, móts við
bæinn, hefir runnið nyrzta álman af eyðileggingarhrauni Skarðs, norður
fyrir vestan Fálkhamar. í þeirri álmu er skógur og gróður fagur í djúpum
gjótum, því að þar er gras og skógarhríslur.
B. EYÐIBÆJARSTÆÐI, SEM EKKI HEFUR BLÁSIÐ UPP
Hér verða nú enn talin nokkur býli, í sömu sólarhringsferð og áður,
sem hafa óblásin bæjarstæði með túnum, og haga ýmist óblásna
eða ekki meira en svo, að telja mátti flest lífvænleg fyrir litla fjöl-
skyldu, þá er þar aftókst ábúðin. Og ábúðin hefir oftast verið af
þeim tekin vegna spjalla á högum eða slægjuleysis þeirra jarða og
höfuðbóla, sem hafa tekið kotin til sinna afnota. Þetta hefir verið
gert af brýnni nauðsyn á Keldum t. d., en minni nauðsyn í Odda.
1. Litla Selsund. Kot eitt lítið hefir það verið, byggt úr Sel-
sundslandi, í hlýlegum krika, fyrir sunnan lækinn og vestan undir
hraunálmu þeirri, sem nýlega var nefnd. Varla hugsanlegt, að kot
þetta gæti byggzt fyrr en undir 1600, eða í hið minnsta einni öld
eftir að hraunið rann. Enda þótt graslendi væri við hraunbrúnina
á þessum stað, hefur hún naumast getað verið gróin að gagni fyrr,
og þá því síður kominn skógur í hraunið til afnota, eins og nú. En
þar á móti hefir vikurgárinn þar nv.-við varla verið svo nærgöngull
sem nú. Jarðabókin 1711 segir þetta um kotið: „Enginn veit þess
1) 1747 er þó búið að selja jörðina frá kirkjunni, segir Ólafur Gíslason
biskup í bréfi til konungs, og vill, að konungur ógildi þá sölu.