Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Blaðsíða 10

14
lítill nýtilegur gróður fyrir og eftir síðastliðin aldamót. Nú er þó farið
að slá þar töðugresi, og slegið var á sjálfum bæjarrústunum árið
1946. En þær eru þó næsta ósléttar, bæði holóttar og hólóttar, og
ekki mælanlegar. — Austan við bæinn var fjósið og hlaða stór, sem
Guðmundur byggði. Lambhús voru uppi á heiðarbrúnarnefinu fyrir
norðan bæinn. Þar, um brúnina, var líka túngarður og allt í kring.
Uppi á brúninni, óraleið í austurátt og brúnin sjálf langa leið til
norðuráttar, nærri að Eystra Geldingalæk, er gjörblásið hraun.
Gunnarsholt á land með þeirri hraunbrún meira en miðja leið að
Geldingalæk. Lægð er þarna að endilöngu milli hrauns og holts, en
flatlendi lítið. Þar norðantil eru upptök Geldingalækjar.
Torta. Sumir hafa viljað telja þetta nafn eyðibýlis þarna um slóðir í
landi Gunnarsholts. Engin forn heimild finnst fyrir því, og Jarðabókin,
1711, nefnir hana ekki. Þrátt fyrir leit, hefi ég alls engin merki fundið
til rústa þar. En grjótbarð nokkurt liggur að na. verðu, líkt og drundur eða
torta út úr bakhluta holtsins, og trúi ég því helzt, að þar eigi örnefnið
heima.
Húsadalur hefur verið kölluð lægðin nýnefnda milli hrauns og holts, og
gera sumir það líka að bæjarnafni. En sama er að segja um það og Tortu,
nema að leitinni þar er ef til vill fremur ábótavant, og heldur líkur til að
hulið væri sandi en á beru holti. — Hús gátu hafa verið þar til nafngjafar,
t. d. beitarhús fyrir naut frá Gunnarsholti á fyrri öldum. Nafn þetta gef
eg næstu rúst, þótt mikið sé fjær Gunnarsholti en ávísað Húsadalsnafn.
57. Húsadalur. Þar er eg í engum vafa að telja enn eitt afbýli
Gunnarsholts, með því að ,,sjón er sögu ríkari“. Hvammurinn mjór
og lítill liggur upp í hraunbrúnina, nýlega nefndu. Upp með norður-
jaðri hrauns þessa liggur nú sandgræðslugirðingin um Gunnarsholt,
við land Geldingalækjar. Á barði nokkru, rétt efst í dalverpi þessu og
laust innan við girðinguna, fann eg eftir eigin leit og án tilvísunar,
rúst svo vel sýnilega, að ekki er vafi um bæjarstæði. Að vísu er þar
gróður vaxinn yfir til baga, þó sést fyrir grjóthleðslu og virðist mér
marka vel fyrir skálatótt, um 40 fet á lengd og 8 fet á vídd innan
veggja. Dyr hafa líklega verið á suðurhlið, en þar er mest hulið jarð-
vegi, og liílu neðar sést laust grjót undir rofbakka. Norðan við rúst
þessa að austanverðu sést vel fyrir húsagarði. Og svolítið lægra fyrir
norðan vesturenda skálans mótar fyrir öðrum húsrústum, fjósi og
heystæði sennilega. En þar er svo mikill gróður yfir, að mæling er úti-
lokuð án uppgraftar. Ekki fann eg þar merki til fleiri húsi né heldur
túngarða.