Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Blaðsíða 32

36
ófróðlegt að sjá, hversu þá voru komin húsakynni þessa fyrrverandi
höfuðbóls:
„1. Baðstofa þrjú stafgólf, með 8 stöfum, öllum á bekk, 2 bitum
og 4 sperrum, syllum umhverfis, nema fyrir dyrum, 3 slagbröndum
hvorumegin, mæniás til enda og viðarárefti. Stæðileg að veggjum og
viðum:
2. Göng frá baðstofu til búrs og eldhúss, 1 V2 faðmur, með hellum
yfir og einum þverrafti.
3. Búr 2 stafgólf, einn biti, 1 sperra, en enginn stafur, 2 langbönd
á hvorri hlið og mæniás.
4. Eldhús 2V2 stafgólf, 1 biti, 3 sperrur, 2 langbitar á hlið, yfir
dyrum er hella og þverraftur.
5. Bæjardyr, frekur faðmur á lengd, með 2 sperrum, 1 langbita á
hvorri hlið og mæniás, litlum grenivið og helluárefti. Slagþil lítið fyrir
dyrum með hurð og vindskeiðum, í ágætu standi“.
6. Fjós fyrir 4 kýr og kálfs-hlöðubás.
7. Húsa- og heygarður í góðu lagi. Alag allt 36 sk.(!)
Kvígildi engin.
Atlis. um baðstofuna. Efalaust hefir hún verið óþiljuð, án súðar og öll
með moldargólfi. Að öðrum kosti væri þess getið, því að við slík tækifæri
á eymdarárum (17., 18. og langt fram á 19. öld), er jafnan talið svo að segja
hvert tré, raftur og spýta, hvað þá heldur þil, súð og fjalagólf, þegar slík
dásemd sást á minniháttar bæjunum. „Viðaráreftið" þykir mér líklegast,
að verið hafi birki, ef til vill skáldraftar (þ. e. flett af berkinum, svo
að síður fúnaði). Reglan var, að nefna greniraíta, þegar þeir voru til,
eins og líka „litla greniviðinn“ hér í bæjardyrunum. „Slagþilið“ er sama
og standþil, að grundvelli (mótsetning við „bjórþil“, er voru í stað gafl-
hlaðs, yfir vegghæðinni). — Ólíklegt er, að bæjardyrnar hafi verið víðari
en svo, að nægt hafi í litla þilið ein eða tvær fjalir á hvora hlið við
dyrnar.
Sjálfsagt hafa rúmstæðin í baðstofunni verið grjót og moldarbálkar,
annað hvort án rúmstokka og bríka, ellegar að bóndinn hefur átt þess
konar kjörgripi, og flutt þá með sér. Úttektarmenn gleyma varla að geta
um þess konar útbúnað, og það kemur fyrir, að þeir nefna fjalir við torf-
veggina móts við rúmin, þegar þær fylgja húsinu. Ótrúlegt er líka, að
pleymzt hefði að geta um glerglugga, ef hann hefði verið á öðru hvoru
gaflhlaðinu. Hitt er líklegra, að skjágluggar (svo sem asklok að stærð),
með líknarbelg frá kálfi í rúðu stað, hafi verið í þekjunni yfir rúmun-
um, og þá svo algengt á kotbýlum, að óþarft væri að nefna það.