Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Blaðsíða 65

68
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Vesturhluti langelds hefur líklega verið opinn, hann var að innan-
máli rúmir 30 sm að lengd og um 25 sm að breidd. Gæti hann því
stærðarinnar vegna verið það sem Þorsteinn Erlingsson nefnir
feluholu.58 Hann er gerður úr basaltsteinum sem nú eru mjög frost-
sprungnir. Búið var að grafa nær allar eldsleifar upp úr eldstæðinu.
Þó mátti á stöku stað greina öskudreif og lítils háttar leifar af
brenndum beinum (ef til vill fuglabeinum). Sums staðar á botni eld-
stæðisins, beint ofan á botnvikri, mátti finna greinilegt lag af ljós-
brúnum leir sem auðvelt var að hnoða. Þorsteinn Erlingsson varð
var við þennan leir og segir að leir hafi einnig verið á eldstæðisbotni
í Áslákstungu innri.59 Ekki er vitað til að þetta hafi fundist annars
staðar í Þjórsárdal eða hér á landi.
Viðarkolalausi bletturinn í gólfinu við austurhorn langelds af-
markaðist á einn veg af sandsteinsbroti eins og fram kemur á lóð-
skurði G—H. Bendir það eindregið til einhverrar innréttingar í sam-
bandi við eldstæðið.
Vestan langeldsins mjókkaði skálagólfið og voru þar á jöðrum
gólfsins að norðan og sunnan steinar sem geta verið undan innviðum.
Sennilegt er að skálanum hafi verið skipt um þvert á þessum stað,
gólfið breytti um svip vestan við þessi mörk og þar hefur mýrarauði,
hráefni til rauðablásturs, verið borinn í gólfið. Brún suðursetsins
í þessum hluta skálans var skýr og regluleg. Lítils háttar sandstein
mátti finna austast í brúninni og þarna voru steinar sem hafa getað
verið undan burðarviðum eins og sjá má af flatarteikningu. Brún
norðursetsins í þessum hluta skálans var hins vegar óskýrari. Má
vera að einhverju hafi þar verið raskað í fyrri rannsóknum.
Eru nú upptaldar að mestu sjáanlegar leifar innréttinga í skála-
tóftinni á Sámsstöðum. Að lokum má reyna að gera sér grein fyrir
nokkrum megineinkennum tóftarinnar. Þegar Þorsteinn Erlingsson
rannsakaði Sámsstaði taldi hann að skálatóftin væri talsvert breiðari
í austurendann en að vestan eins og fram kemur á flatarteikningu
hans. Á flatarteikningunni frá 1971 og -72 má sjá að þessi athugun
Þorsteins er í aðalatriðum rétt svo langt sem hún nær. Það sem
virðist afmarka þessa víkkun tóftarinnar er skipting hennar rétt
vestan við langeldinn, en austan við hana breikkar húsið. Skýringin
gæti verið tengd því að uppgerð hússins hafi verið mismunandi austan
og vestan við skiptinguna. Nauðsynlegt hefur t. d. verið að hafa
08 Þorsteinn Erlingsson (1899), bls. 44.
oo Þorsteinn Erlingsson (1899), bls. 44 og 36.