Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Blaðsíða 134
136
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ekki ófróðlegt að bera þessa teikningu saman við skematískan upp-
drátt sem reynt var að gera af Þorláksskríninu frá Skálholti í Árbólí
1973, bls. 37.
Nr. 16, S. Alauus. Nú kárnar gamanið. Fram að þessu var allt með
felldu, íslensku dýrlingarnir efstir í tignarstiganum, fyrst Þor-
lákur, þá Jón. Næst hefði mátt búast við verndardýrlingi Vatns-
fjarðarkirkju, sjálfum Ólafi helga. Ónei, hann kemur ekki fyrr en í
fjórða sæti. 1 hans stað skipar þriðja sæti og næst biskupunum höfð-
inglega klæddur leikmaður í hnésíðum kyrtli og skikkju, með skjugg-
hatt mikinn á höfði, veldissprota góðan í vinstri hendi og enga
einkunn aðra. Yfir höfði hans er ritað S. Alauus. Ekki liggur þegar
í stað í augum uppi hvaða dýrlingur þetta er. Ef nafnið væri afbakað
mætti láta sér til hugar koma að hér væri á ferðinni hinn frægi
dóminíkani Alanus de Rupe (d. 1475) eða heilagur Albanus, en hvort
tveggja er jafnfráleitt. Þessi maður ber engin einkenni þeirra og
óþekktir voru þeir á Islandi, auk þess sem ekkert bendir til að þetta
nafn sé afbakað fremur en önnur á tjaldinu. Fastlega hlýtur maður
að eiga von á norrænum dýrlingi á þessum virðulega stað, milli hinna
helgu íslensku biskupa og sjálfs Ólafs helga, og þó helst norskum.
En þar er ekki öðrum til að dreifa en heilögum Hallvarði og Magnúsi
Eyjajarli. Hugsanlegt væri að Alauus væri afbökun eða mislestur úr
latínugerðu nafni Hallvarðs, Aluardus, en það er neyðarúrræði að
grípa til slíkrar órökstuddrar getgátu um afbökun, og ekki hefur
þessi maður einkunn Hallvarðs, kvarnarsteininn. Auk þess er þetta
sýnilega veraldarhöfðingi en ekki múgamaður. Það sýnir veldissprot-
inn og þess vegna gæti þetta vel verið Magnús Eyjajarl. En nafnið
dæmir hann úr leik og reyndar þá Hallvarð báða, og verður að leita
annarra ráða.
Enn er einn maður norskur sem kemur eftirminnilega við sögu
guðs kristni í Noregi og á Islandi, þótt aldrei væri hann í dýrlinga
tölu. Það er Ólafur konungur Tryggvason, enda mun þetta vera hann.
Nafnmyndin Alauus skýrist þá á þann veg, að hún sé aðferð tjald-
málarans (eða öllu heldur þess er sagði honum fyrir verkum) til að
gera greinarmun á nöfnunum tveimur, Ólafi Tryggvasyni og Ólafi
helga Haraldssyni sem á eftir honum fer. Til þessa þurfti ekki langt
að seilast, þar sem Ólafur getur eins vel heitið Áleifur, og var því
tilganginum heiðarlega náð með því einu að láta annað nafnið byrja
á A en hitt á 0 í latínugerðinni. Það rennir stoðum undir réttmæti
þessarar tilgátu að tvennir aðrir nafnar eru á tjaldinu, og í báðum
tilvikum gerir málarinn sér það ómak að stafa nöfn þeirra á mis-