Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1976, Blaðsíða 122

124
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Tialldid er á breidd vel hálf ónnur jslensk alinn og effigies so
lángar sem tialldinu sambijdur.
Utann landz mun þetta tialld oefad málad vera, og hafa þá nockrer
af þessum sanctis, qvi extra Jslandiam ignoti fuere,
so bestillter vered“.
Texta þessum fylgja fjórar pennateikningar, nefnilega af fjórum
fyrstu helgimönnunum sem stóðu til vinstri handar frelsaranum,
þ. e. til hægri á tjaldinu framan frá séð, en þeir eru Þorlákur
helgi, Jón helgi ÖgmuncLarson, „S. Alauus“ og Ólafut
helgi. Áreiðanlega er engin tilviljun að einmitt þessir dýrlingar
hafa öðrum fremur verið dregnir upp, heldur má ætla að það séu
einmitt þeir sem Árni Magnússon hefur haft mestan áhuga á. Upp-
drættirnir eru allir fínlega gerðir, þó að myndin af „S. Alauus“
skari líklega fram úr, en allir sýna þeir að þar hefur leikinn maður
um fjallað, sem trúlega hefur lært talsvert í teikningu. Sem greini-
leg merki um þetta má benda á meðferð teiknarans á höndum mann-
anna og einnig hvernig hann ber sig til við að sýna klæðafellingarnar.
Ekki get ég séð neina ástæðu til að efast um að allar teikningarnar
séu eftir sama manninn, þótt lítils háttar blæbrigðamunur sé á, eins
og þegar er sagt. Aftur verður snúið að þessu máli síðar, á eftir
umræðu um nr. 6, sjá bls. 153.
Minnisgreinin um kirkjutjaldið í Vatnsfirði ásamt uppdráttunum
af dýrlingunum fjórum er mjög mikilsverð heimild um þennan glat-
aða kirkjugrip og ekki nema rétt og skylt að gera sér sem mest úr
þeim fróðleik, einkum þó þegar þess er gætt að fátt eitt hefur varð-
veist af hinum mikla auði slíkra gersema sem eitt sinn voru í ís-
lenskum kirkjum.
Um kirkjutjöld yfirleitt. Á miðöldum voru tjöld algeng híbýla-
prýði í öllum vönduðum húsakynnum, á svipaðan hátt og málverk
eru það á vorum dögum. Hér á landi reyndu menn að tolla í þessari
tísku eftir því sem efni og ástæður leyfðu. Tjöld voru bæði í kirkjum
og íveruhúsum manna, einkum stofum. Sum tjöld hafa áreiðanlega
verið hugsuð sem kirkjutjöld, önnur fremur til veraldlegra nota, en
hér hafa þó verið ógreinileg skil á milli.
Máldagar íslenskra kirkna sýna hve geysialgeng kirkj utj öldin voru.
1 þeim úir og grúir af orðasamböndum eins og „tjöld um alla kirkju“,