Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Side 36

40
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
en eftir að hann hætti verslun, var hún notuð til smjörgeymslu. Afgjöld
og kúgildaleigur af landssjóðsjörðunum var allt goldið í smjöri í þá
daga, var svo öllu þessu smjöri safnað og það síðan selt á uppboði að
haustinu. Smjörtöflum af ýmsum stærðum var raðað í allar búðarhill-
urnar gömlu, en stærstu pinklunum var staflað hverjum ofan á annan á
búðarborðið. Þegar svo smjörið var selt, var það orðið súrt, og lagði
sýrulyktina fyrir í forstofunni allt sumarið, en það fór líka á lágu verði,
oft ekki hærra en 16 sk. pundið; og svo kom það fyrir að kaupendur
gjörðu samtök um að fá smjörið ódýrt, og fengu þeir þá pundið á 12
sk.
Að sunnanverðu við forstofuna var hin svonefnda mjólkurstofa, og
var þar mjólkin og annar matur geymdur. Þar voru líka hillur með
veggjum og í þeim voru mjólkurbytturnar, en undir þeim stóðu tunnur
með ýmsu í, kjöti, slátri o.fl.
í austurhliðinni niðri var eldhúsið og búrið. Eldhúsið var afar stórt;
þar var engin cldavél, þær voru ekki til á þeim tíma. Þar var reykháf-
urinn opinn upp úr, en eldstæði afar voldugt fyrir neðan, hlaðið úr
múrsteini, og yfir því skýla úr timbri, til þess að varna því, að reykur-
inn færi út í herbergið. Reykháfurinn var þannig hlaðinn, að steinar
voru með jöfnu millibili látnir standa inn úr hleðslunni, svo að hægt
væri að ganga hann upp að innan og hreinsa burt sótið. Á eldstæðinu
stóðu svo margir matarpottar og katlar á þrífættum járngrindum „Tre-
födder" og var brennt mó undir. Líka voru notaðir svokallaðir „kom-
fúrar“, sem voru opin eldstæði úr járni af ýmsum stærðum. Kaffiketill-
inn var stór járnketill, þungur og kaffikannan var úr eir, en hún stóð á
glóðarkeri og var það hvorttveggja borið á borð fyrir gesti, spegilfág-
að, en glæðurnar í kerinu héldu kaffrnu heitu. Búrið var norður af eld-
húsinu. Þar voru öll búsáhöld geymd, leirtau o.fl. Þar var matarstell,
sem aðeins var notað fyrir tignustu gesti og í stórveislum. Það var mcð
stórum, dökkbláum rósum og fylgdu því á annað hundrað diskar af
ýmsum stærðum. Svo var líka til borðbúnaður, skeiðar og gafflar fyrir
fleiri tugi manna, auk þess voru könnur, ker og skálar úr silfri, svo að
það mátti vigta í pundatali. Bæði hjónin höfðu erft mikið af þessu, og
svo hafði ríkt frændfólk þeirra og vinir gefið þeim mikið.
Við förum nú upp stigann og skoðum, hvernig umhorfs er uppi á efri
hæðinni. í vesturhliðinni eru tvær stofur, svokallaðir salir, sinn í
hvorum enda, en á milli þeirra er minna herbergi, sem kallað var „kabí-
nettið“, notað fyrir gestastofu almennings; þar tók húsbóndinn á móti
landsetum sínum og talaði við þá. í því herbergi var, undir glugganum,
langur trébekkur með lágu baki, úr renndum pílárum, en bekk þennan